Ku?a??n?n devrimcisi ?aban Ormanlar

80 ya??nda ya?am?n? yitiren ?aban Ormanlar, 60 y?ll?k devrimci kimli?iyle tan?nan bir insand?. 1951 ?TKP tevkifat??n?n tan?klar?ndan ve san?klar?ndan olan Ormanlar, Anayasa Mahkemesi karar?yla kapat?lan T?rkiye Emek?i Partisi?nin Genel Sekreterli?i ile Mimarlar Odas??n?n ba?kanl???n? yapt?. Onu yak?ndan tan?yan eski dostu Ahmet Say, Ormanlar??n devrimci m?cadelede tuttu?u yeri ve Ormanlar??n hayat?n? Evrensel?e anlatt?.

?aban Ormanlar??n ya?am ?yk?s?n? k?saca ?zetler misiniz?
T?rkiye?nin karanl?k d?nemlerinde ne yap?p edip mimarl?k ??renimini tamamlam??t?. ?aban a?abey benden 8 ya? b?y?k oldu?u i?in T?rkiye?de devrimci harekete benden 10 y?l ?nce kat?lm??t?. ?aban a?abey 1951 y?l?ndaki ?TKP tevkifat?? dolay?s?yla y?llar s?ren a??r bir sorgu a?amas?ndan sonra T?rk Ceza Kanunu?nun 141. maddesi uyar?nca uzun y?llar hapis yatt?.
?aban a?abeyi 1960 y?l?nda tan?d?m. Ben yurtd???ndan 1960 y?l?nda d?nd???mde ?aban Ormanlar hapisten ??km??t?. Kendi ku?a??n?n sa?lam bir devrimcisi olarak biliniyordu. Benim tan?d???m insanlar aras?nda devrimci hareket a??s?ndan en olgun, ?l??l?-bi?ili davranan, tartarak konu?an ve bu nedenlerle etkileyici olan bir insand?. Bu y?n?yle beni de etkiledi.
Ayr?ca kendi meslek ?rg?t? i?inde (TMMOB) devrimci ki?ili?iyle tan?nan, sayg?n bir insand?. Devrimci hareketten kopmaks?z?n mimarlar odas?nda g?revler ?stlendi. ?rg?t?n ba?kanl???n? yapt?. Ve TMMOB?un Teoman ?zt?rk ?nderli?indeki y?netimine katk?da bulundu. Ayr?ca T?rkiye Emek?i Partisi genel sekreterli?i g?revini de ?stlendi. 1960?ta Almanya?daki ??renimimden yeni d?nd???m s?rada tan??t???m ?aban a?abeyle, ideolojik a??dan tam birliktelik i?indeydik. Dolay?s?yla uzun y?llar birbirimizden kopmad?k.

?aban Ormanlar??n en yak?n ?evresinde kimler vard??
Arkada? ?evresi olarak ?stanbul?daki devrimci arkada?lar? vard? ancak burada aile ?evresinden bahsetmek isterim. E?i G?nnur Ormanlar da ayn? ideolojik hareketin insan?d?r. G?nnur?un babas? (?aban Ormanlar??n kay?npederi) k?y enstit?leri hareketinin ?nc?lerinden ?erif Tekben?dir. Bu ger?ek devrimci b?y???m?z Ak?ada? k?y enstit?s?n?n kurucusudur.

60?l? y?llarda ne gibi bir ideolojik tutum ve eylemler i?indeydi?
1961 Anayasa?s?ndan sonra kurulan T?rkiye ???i Partisi program?yla da devrimci ?evrelere umut veriyordu. Ancak Mehmet Ali Aybar y?netimindeki bu siyasal ?rg?t hem ?aban Ormanlar??n ku?a?? hem de benim ku?a??m a??s?ndan doyurucu de?ildi. T?P y?netimine soldan muhalefet eden bir program geli?tirdik. Zaten TKP davas?nda cezas? kesinle?mi? oldu?u i?in haklar? elinden al?nm??t?, T?P?te g?rev almas? s?z konusu de?ildi.
Bu muhalefetin program? sosyalizmin, dolay?s?yla i??i s?n?f?n?n ?nc?l???nde b?t?n ezilen tabakalar?n g?? birli?ini ?neriyordu.

Soldan muhalefeti temsil eden bu hareketin bas?ndaki organlar? nelerdi?
En ba?ta haftal?k T?rk Solu dergisini saymak gerekir. Bu dergide T?rkiye?de sosyalizmin ya?at?lmas?na hizmet etmi? t?m k?demli kadrolar sesini duyurabiliyordu. Ben de T?rk Solu?nun yaz? i?leri m?d?r?yd?m. Yazarlar?m?z aras?nda Hikmet K?v?lc?ml?, Mihri Belli, ?evki Ak?it gibi sayg?n isimler yer al?yordu. ?aban Ormanlar da derginin ?nde gelen ideologlar?ndand?.

Son y?llarda g?r??me f?rsat?n?z oldu mu?
Tabii, ?aban a?abey Ankara?ya geldik?e beni arard? ve bulu?urduk. Onun Ankara?ya gelmesinin nedeni de mimarlar odas?n?n b?y?k kongresi idi. Bu kongrelerde ?aban Ormanlar b?y?k sayg? g?r?r, yapt??? konu?malar ayakta alk??lan?rd?. Ge?en y?l TMMOB taraf?ndan Teoman ?zt?rk??n an?s?na d?zenlenen etkinli?e bir mesaj g?ndermek i?in beni telefonla arad?. Kaleme ald??? faks? etkinli?i y?netenlere g?t?rmemi istedi. Ben bu faks mesaj?n? toplant?n?n yap?ld??? salona yeti?tirdim ve kimseye bir ?ey sormadan sahneye ??k?p oturumun y?netmenine Ormanlar??n mesaj?n? verdim. Mesaj okununca salondakiler hep birlikte aya?a kalk?p alk??lad?lar. (Ankara/EVRENSEL)
?iar Can ?ener