GER?E??N G?Z?YLE

Osmanl? ?mparatorlu?unda ikinci me?rutiyetin ilan edildi?i 24 Temmuz 1908 g?n?n?n T?rk bas?n tarihinde, s?k?a ?zerinde durulmas? gereken ?nemli d?n?m noktalar?ndan biri oldu?una inan?r?m. O g?n parlamentonun yeniden i?lerlik kazand???, 1876 Anayasas? uyar?nca serbest se?imlerin yap?laca?? d?rt ?be? sat?rl?k bir haberle duyurulmu?tu gazetelerde. ?kinci Abd?lhamit?in bask?c? rejiminden, tehdit ve gazete kapatmalar?ndan, matbuat m?d?rl???n?n sans?r elemanlar?n?n ziyaretlerinden bezmi?, usanm?? gazeteciler; 24 Temmuz g?n? bir ilki ger?ekle?tirdiler. Ortak bir kararla sans?r memurlar?n? gazete matbaalar?na sokmad?lar. 25 Temmuz g?n? gazeteler sans?rs?z yay?nland?. Haber ?e?itlili?i artm??, karikat?rler konulmu?, uzun s?redir sak?ncal? g?r?len kalemlerin yaz?lar? sayfalarda yer almaya ba?lam??t?. Kendili?inden olu?an ?nemli bir eylemdi bu. Hak aramas?n? bilmeyen, sahip oldu?u haklar? de?il sorgulamak akl?na bile getirmeyen, kendisine verilen kadar?yla yetinen, Osmanl? terbiyesine (!) ba?l? bireylerin bu ??k???n? her zaman ?ok ?nemli g?rd?m. ?zellikle de gazetecilik mesle?i a??s?ndan...
24 Temmuz 1908?e kadar ?stanbul?da yay?n hayat?nda sadece d?rt gazete vard?. ?kdam, Sabah, Saadet ve Terc?man. Sans?r ve bask?n?n bir anda kalk?vermesiyle 1908, ara?t?rmac? Orhan Kolo?lu?nun deyimiyle ?bas?n patlamas?n?n? ya?and??? bir y?la d?n??t?. 200??n ?st?nde yeni gazete ve dergi yay?n hayat?na girdi. Sat??lar artt?. Okumaya korkan insanlar art?k yanlar?nda gazete ta??maya ba?lad?lar. Sans?re kar?? ilk kendili?inden ?rg?tl? gazeteci eylemi ba?ar?ya ula?t?. Peki sonras?!
Cumhuriyet tarihimizde do?rusu gazetecilerin y?z?n? a?artacak ?ylesi organize bir ??k??? ne okudum ne de hat?rl?yorum. Tek parti d?neminin gazetecili?i ortada. Ar?ivlerde duruyor. Merak eden bakar. Demokrat Parti d?nemi ise gazetecili?in y?z karas?d?r. ?rt?l? ?denekle beslenen gazete ve gazete sahiplerinden s?z etmek, yalaka devlet gazetecili?inin boyutlar?na de?inmek benim i?im de?il. ?al??anlara sosyal g?vence sa?layan 5953 say?l? -?u ?nl? 212- yasa da gazete ?al??anlar?n?n patronlara kar?? direni?i ile de?il, Milli Birlik Komitesi?nin, ?zellikle de komitede yer alan Ahmet Y?ld?z??n deste?i ile hayata ge?ti. Sonras? ?ok ge?meden bir?ok meslekta??n gazetelerden kovulmas?, sendika yerine patronlar? se?en gazete ?al??anlar?n?n ?rg?tlerini bo?altmalar?yla sonu?land?. B?t?n cumhuriyet tarihi boyunca sans?r gazetecinin, yazar?n, tiyatro ve sineman?n en amans?z d??man? oldu. S?k s?k yinelenen askeri darbelerde kitaplar toplat?ld?, yak?ld?. Tekelden ?te oligopole d?n??en medyam?zda sans?r de bi?im de?i?tirerek bireylerin beynine yerle?ti. Otosans?r, iktidar sans?r?nden de editoryal sans?rden de daha tehlikeli boyutlarda s?rd?r?yor varl???n?.
T?rkiye Gazeteciler Cemiyeti 1989 y?l?ndan bu yana 24 Temmuzlar? ?Bas?n ?zg?rl??? G?n?? olarak ya?atmaya ?al???yor. Her y?l Dolmabah?e Saray?nda d?zenlemeyi gelenek haline getirdi?i toplant?larda y?l i?inde bas?n ve ifade ?zg?rl??? yolunda ?aba harcam??, katk? sa?lam?? ki?i ve kurulu?lar? ?d?llendiriyor. Bu y?l ki?i dal?nda ?d?l ??e b?l?nerek ?? de?erli ayd?n ki?iye verildi. Hain bir sald?r? sonucu yitirdi?imiz meslekta??m?z Hrant Dink, Evrensel yazar?, ?evirmen, yay?nc? Rag?p Zarakolu ve 12 Mart?tan bu yana y?lmadan d???nce ve ifade su?lar?ndan yarg?lananlar? savunan avukat G?l?in ?ayl?gil. Kurum olarak da medyadaki t?m zorlu ko?ullara kar??n mesleki ?rg?tlenme sava??m?n? y?lmadan s?rd?ren T?rkiye Gazeteciler Sendikas? ?d?le de?er bulundu.
Bar??tan, d???nce ve ifade ?zg?rl???nden, d?r?st gazetecilikten yana t?m dostlar umar?m bu gece Dolmabah?e?de oluruz, arkada?lar?m?za verilen onuru birlikte payla??r?z.
Sans?rle ba?lad???m?z bu yaz?y?, Cemal S?reya ?n?n iki dizeli ama g?rkemli ?iiri ile sonlayal?m:
Tek Yasak
?zg?rl???n geldi?i g?n
O g?n ?lmek yasak!
Turgay Olcayto