Sivas k?y?m?na ili?kin ?iir kitaplar? - 2

Tan?t?m?n? yapt???m kitaplar, k?t?phanemde olan ya da g?nderilenlerdir. Sivas k?y?m?yla ilgili ?iir kitaplar?na de?inirken, ?zellikle bende olmayanlara da ula?mak istedim. Bu arzum, ancak yapabildi?im kadar?yla ger?ekle?ti. O nedenle, ula?amad?klar?m?, yok saymad???m?n bilinmesini isterim.
Tavra (2001) Zerrin Ta?p?nar
Sivas k?y?m?n? ?iir boyutunda konu edinen ?Tavra? kitab?n?n ?airi Zerrin Ta?p?nar 1947 Ankara do?umlu. Daha ?nce yay?nlam?? ?eviri ve denemelerinin yan? s?ra, iki de ?iir kitab? bulunmaktad?r. ?imdi Sivas topra??n?n derinlerinde kaybolan bir nehirin ad?n? alan ve Pervaz Yay?nlar? aras?nda ??kan ?Tavra,? Sivas-Ankara aras?nda d??enen dekovil hatt?nda ac?, a??t ve onlar?n ?znesi olan insanlar? ta??yor. Bunlardan kimisi k?m?re d?nen insan, kimisi yan?k, kimisi de bedeninden ya da y?re?inden yaral?. Ama ayn? bir yeralt? nehri gibi derinden gitmeye ?al??an bu ac?y?, b?t?n d?nya duyuyor.
?air Sivas??n, eski ad?yla Sebasteia?n?n ac?lar tarihine el at?p, ger?ekleri:
?Ben Sebasteia g?zdesi pontuslu krali?enin/ Yukar? K?z?l?rma??n y?ce ve sayg?de?er efendisi/ do?udan sald?r?lar? g???sleyen korkusuz kale/ yollar?n, yolcular?n bulu?tu?u han?// Ben Sebasteia? Hitit g?ne?inin s?nd??? g?nden beri/ ta?lar?n ???lt?s?yla y?zleri se?ilmeyen/ b?t?n krallar?n sevdaland??? vadi// O krallar ki tarihin ilk ?a?lar?ndan bu yana/ kin ve kibirle yo?ruldu har?lar?/ a?g?zl? ve doymazd?lar/ nerde bir g?zellik g?rseler/ nerde serpilip geli?en bir d???nce/oraya sald?rd?lar// ve a?latt?lar hangi kad?na de?se g?zleri?
dizeleriyle dile getiriyor. Sonu?, her k?y?mda oldu?u gibi de?i?miyor. Hatta k?reselle?me ve yeni d?nya d?zeni ve bu anlay???n ekseninde olanlar, yeni k?y?mlar?n yollar?n? haz?rlarken, fedailerine sinsilik, tilkilik ve bukalemunluk ??r?ngas? yap?yorlar. G?zel d?nyam?zdaki bu ?irkin oburlu?u, Zerrin Ta?p?nar: ??Kuyular almad? cesetleri, toprak geri verdi yery?z?ne/ya?l?lar kanl? ba?lar?n? kucaklad? gen?lerin/ ?ocuk ?l?leri ate?le t?ts?lendi bir kez daha/ gelinler iki kez vuruldu gerdek odalar?nda? dizeleriyle sesliyor.
?Tavra,? ?airin de:
?E?er isyan olmasayd? insan?n tarihinde/ t?rk?ler olur muydu hi?/ sesini bulur muydu kollar? ba?l? adam?
dizelerinde saptad??? gibi, ?z?nde ileri-geri m?cadelesini i?eren ve bu m?cadelenin ?rneklerini mitolojiden alarak Sivas k?y?m?na do?ru y?r?yen uzun bir ?iir. Bu yap?da, yap?lan al?nt?lar, ?iiri yans?tmada eksik kal?yor. Yap?lan al?nt?lar aras?nda k?pr? kurmak zorla??yor. Do?rucas?; kitap b?t?n?yle okunmad?k?a, ne tat al?nabiliyor, ne de hakk?yla kavranabiliyor. ??nk? ?iir de ?r?l? sa?lara benzer. Ne kadar g?zel ?r?l?rse, okadar g?zel g?r?n?r. Onlar? birbirinden ay?rmak gibi, ?iiri de b?t?nl???nden koparmak, onu fakirle?tirir. En az?ndan b?t?n halindeki g?zelli?ini koruyamaz.
Zerrin Ta?p?nar, Kas?m 1994?te ba?lad??? ?Tavra? adl? uzun ?iirine ?ubat 1995?te:
?A??ttan umuda bir yol olmal?/ bir yol d?nyan?n b?t?n ?rmaklar?na/ okyanuslara kar??an dingin ve ?retken/deltalar gibi bir yol// Ben i?te o yolda ?lmeliyim/ kanatarak kalbimin mavi ?t??l? g?vercinini/ incinmi? bir ?m?rden ne kald?ysa/ ne kald?ysa ???l?klar?n bitti?i an? dizeleriyle nokta koymu?.
Tarih, g?n?m?zden geriye do?ru derinle?erek ve karararak ilerleyen bir yol. Ancak, g?lgede kalan taraflar? olduk?a fazla. Sanat??, konumuz ?zelinde ?air, yarat?lar?yla, bu g?lge olan yanlara ???k tutar. B?ylece, yar?nki g?nlerde edebiyat penceresinden tarihe bakacak olanlar, ellerindeki somut verilerden yararlanabilirler. Bu ba?lamda, Zerrin Ta?p?nar??n ?Tavra? adl? kitab?, Sivas k?y?m?n? i?leyen di?er kitaplar gibi ayr? bir ?nem ta??r. Ne ki, Ta?p?nar bu kitab?nda ?ok hassas bir konuyu tek ?iirle i?lemek gibi zorlu bir i?e soyunmu?tur. Buna kar??n tarihi s?reci i?lerken se?ilen s?zc?klerin dam?t?larak dizelendirili?i ve kaba tepkisel ??k??l? ifadelere ra?bet edilmemesi yap?ta bir ?zg?nl?k ve nitelik kazand?rm??t?r. Do?ru bir d???nsel eksen ?zerine oturtulup, hakk?yla i?lenen ?Tavra,? t?r?n?n okunmas? gereken ?nemli kitaplar?ndan biridir.
Sivas ?st?nde Bir ?nce Bulut (1996) Mehmet Karabulut
1925 y?l?nda Mu?la-Yerkesik?te do?an ve Y?ksek ??retmen Okulu Felsefe B?l?m??n? bitiren Karabulut?un 1954-1994 y?llar? aras?nda yay?nlanm?? alt? ?iir kitab? daha bulunmaktad?r. Kitapta yer alan ?iirlerinin ?o?unlu?u, do?rudan ya da dolayl? olarak k?y?mla ilgilidir. ?air k?y?m? yapan?n ad?n? ?Fa?ist? ?iirinde koyarak, yapt??? i?i de:
?Nerde eli y?z? d?zg?n/ Bir ak?l g?rse/ Bir y?rek g?rse som alt?n, som g?m??/ ?spanyol bo?alar?na d?ner k?rm?z? g?rm???
diyerek anlatmaktad?r. Kitab?n ad?n? ta??yan ?iire ?Bakal?m ne g?rd? bulut/ Ne s?yledi? deyi?iyle girip ??yle s?rd?r?yor.
??Tam alt?mda bir bah?e/Boynunda kanl? yara/ Bir g?l g?rd?m irkildim/Bu g?l dedim, i?te o g?l/ As?l?p da ta?lanan/ Ya?? vard?r d?rt y?z y?l// Bir iyice bak?nca da/ ?a?t?m kald?m a dostlar/ Kanl? g?l?n ?evresi/ Sanki bir yang?n yeri/ Dumanlar g?rd?m t?ten/ Bir bir sayd?m otuz yedi/ G?lden ??kan dumanlar/ Geldi yakt? genzimi?
Ne ki, ata y?n verilip gitmeye haz?rlan?lan yer bellidir. Oras? Ankara?d?r. Nedenini ?airin:
?G?ller de dediler ki/ Her yan? b?rt? b?cek/ Y?lan ?iyan/ Hi? durma s?r git/ Ankara?d?r bizi yakan?
Karabulut?un kendi yay?n? olan kitapta yer alan ?iirlerin a??k, i?tenlikli bir s?ylemi var. ??selle?tirdiklerini, sans?rs?z olarak dile getirirken, olay? yorumlamaktan da geri durmuyor. Ak?c? ve rahat?a okuyan? sarabilecek bir yap?t.
G?ng?r Gen?ay