K?yl? sat?n m? al?nd?!

Se?im de?erlendirmeleri yap?l?yor. Kolayc?, indirgemeci yorumlar?n say?s? bir hayli fazla, ger?e?in bir par?as?n? b?t?n? yans?t?yormu? gibi pazarlayan? da... ?zellikle k?yl? oylar?n?n AKP?ye gitmesi ya hayrete d???r?yor ya da se?im ?ncesi k?yl?n?n t?m prim ve ?r?n alacaklar?n?n ?denmesine ba?lan?yor. ??ift?i paray? g?r?nce ?apkay? havaya, oyunu AKP?ye att?. Umar?z bundan sonraki 4 y?l ?apkay? aramaz...? yorumlar? yap?l?yor.
AKP iktidar?nda en ?ok ma?dur olan ve AKP?nin sert s?z ve hakaretlerine maruz kalan kesim olan k?yl?lerin oylar?n?n AKP?ye gitmesini tek ba??na verilen paralar a??klar m??
?ift?inin se?im ?ncesi cebinin para g?rd??? bir ger?ek. ?Bu millet yat?p kalk?p size mi ?al??acak? diyen Tayyip Erdo?an, se?im yakla??nca ?ift?iye y?nelik ?al??malar?n? iyice yo?unla?t?rd?. 2007 i?in tar?msal desteklere ayr?lan 5.3 milyar YTL?nin 5 milyar YTL?si se?imden ?nce ?dendi. Do?rudan gelir deste?i, mazot ve g?bre deste?i kapsam?nda ?ift?iye toplam 1.6 milyar YTL ?deme yap?ld?. Sonbaharda 175 bin ?ay ?reticisine ?denecek 45 milyon YTL ?ay budama tazminat? se?imden ?nce ?dendi. 2004?te Karadeniz B?lgesi?nde ya?anan don felaketi nedeniyle zarara u?rayan f?nd?k ?reticisine ?denmesi gereken 44 milyon YTL, tam 3 y?l sonra ve se?imden hemen ?nce ?denmeye ba?land?.
K?tl? pamuk, ay?i?e?i, soya, kanola, aspir i?in ge?en y?l ?denmesi gereken 1 milyar 50 milyon YTL destekleme primi de se?imden ?nce ?dendi. Toplam 45 ilde 57 bin ?reticiye 210 milyon YTL dane m?s?r primi se?imden hemen ?nce ?dendi. T?rkiye ?eker Fabrikalar? pancar ?reticilerine se?imden ?nce toplam 96 milyon YTL ?deme yapt?. 2006?da ton ba??na 7 YTL ?denen sulama avans?, 10 YTL?ye ??kar?ld? ve se?imden ?nce 73 milyon YTL sulama avans? ?dendi. 40 ilde bu?dayda dekar ba??na 15 YTL, fi? i?in 20 YTL, arpa ve korunga i?in ise 12 YTL kurakl?k deste?i ?denmesi Bakanlar Kurulu taraf?ndan se?imden hemen ?nce kabul edildi. F?nd?k fiyat? ilk kez temmuzda yani se?imden ?nce a??kland?. Fiskobirlik?in ?reticiye olan 115 milyon YTL borcu se?imden ?nce ?denmeye ba?land?.
Bu ger?ek kar??s?nda yap?lan, ??ift?iler, ?zellikle f?nd?k??lar, paray? g?rd? ve hem yedi?i f?r?alarlar? hem de ya?ad?klar?n? unuttu? yorumu ger?e?i ne kadar a??kl?yor?
Tar?mdan ve AKP?den kopu?
Resmi rakamlara g?re son iki y?lda (2005-2006) 1 milyon 312 bin ki?i tar?m sekt?r?nden ayr?ld?. H?k?metin IMF destekli s?rd?r?len ekonomi politikalar? tar?m? olumsuz etkiledi. Tar?mda b?y?me, ekonomideki genel b?y?me e?risinin ?ok alt?nda kal?rken, tar?m?n milli gelir i?indeki yeri de darald?. Bunun sonucu olarak tar?mdan ge?inen n?fus azal?rken, k?rlardan kente g?? h?zland?. Tar?m n?fusu yoksulla?t? ve m?lks?zle?ti.
T?m bunlara bak?l?nca ?u soru ve cevap ?ne ??k?yordu: ?AKP, tar?m kesiminden, b?y?k ve k???k ?ehirlerdeki i?sizlerden, esnaf?n s?k?nt?l? kesiminden yine oy alabilir mi? Zor g?z?k?yor.? B?ylesi bir cevab?n sonucu olarak AKP?nin tar?mda ve kentlerde s?k?nt?l? kesimlerden ?u veya bu oranda oy kaybedece?i s?ylenirken, bu oylar?n nerelere gidece?i tart??ma konusuydu.
Tart??malarda Mehmet A?ar ve partisi ?ne ??k?yordu. Ne de olsa, se?ime Demokrat Parti ad?yla giren DYP?nin k?lt?rel bir ?at??mas? yoktu ve k?rsal kesime geleneksel olarak yak?n bir partiydi. Hem k?yl?n?n i?inde bulundu?u s?k?nt?y? hem de tarihsel yak?nl??? f?rsata d?n??t?rmek isteyen A?ar, se?im ?al??malar?n? di?er partilerden olduk?a ?nce, k?yl?ler i?erisinde ba?latt?. Se?im atmosferine girmeden ?nce ba?lat?lan ?al??ma kar??l?k buluyor ve A?ar??n her mitingi bir ?ncekine g?re daha da kalabal?kla??yordu. Geli?meler tar?mdan oldu?u kadar AKP?den de bir kopu?un oldu?unun i?aretlerini veriyordu.
Sonra se?im atmosferine girildi. Herkes k?yl?y? hat?rlad?. Vaatler yar??? ba?lad?. MHP, tar?msal girdilerde vergileri kald?racakt?... CHP mazotta ?TV?yi kald?rman?n yan? s?ra tar?msal destekleri iki kat?na ??karacakt?. Gen? Parti Genel Ba?kan? Cem Uzan, f?nd?k??ya ??erefsizim 8 YTL ocak? s?z? veriyordu.
Tarihe ve bug?ne bakmak
Herkes AKP?den daha ?ok destek vaat ederken, ?stelik AKP?den bir kopu? ya?an?rken ne oldu da se?imde k?yl? tercihini AKP?den yana kulland?? ??te bu noktada ?ift?iye verilen paralar meseleyi b?t?n?yle a??klamaktan uzak kal?yor. Yak?n d?nem tarihine bakmak ise s?reci anlamay? kolayla?t?r?yor.
1950?li y?llarda k?rlardaki ?retim ili?kileri, k???k k?yl?l???n hakimiyeti, se?imle iktidara gelen partilerin, bu g??l? kitleye kar??, hassas davranmalar?n? gerektiriyordu. 1950?lerde Demokrat Parti?nin politikalar? ?ncelikle ?ok say?da k?yl? ?reticiyi tatmine y?nelmi?ti. K?yl?n?n b?y?k bir k?sm?n?n ilk defa pazar i?in ?retim yapmas? ve ekonomik durumlar?nda k?sa s?rede iyile?me sa?lanmas?, k?yl?lerde politikaya kar?? bir duyarl?l?k yaratm??t?. Serbest ve tek dereceli se?im k?yl?n?n say?sal g?c?n? ?n
plana ??kar?nca, k?rsal yap?n?n ?o?unlukla k???k ?retici birimlerinden olu?mas?, partilerin iktisadi politika ?nerilerini etkilemeye ba?lad?. Partiler programlar?n? k?rsal ekonomiye fayda sa?layacak ?ekilde haz?rlamaya mecbur kald?lar. Bu durum uzun y?llar s?rd?. Se?imle i? ba??na gelmi? h?k?metler tar?ma destek mahiyetindeki fiyat politikalar?n? s?rd?rmelerinin sonucunda, d?nya fiyatlar?n?n d??meye y?z tuttu?u d?nemlerde dahi tar?m sekt?r? d?nya pazar?n?n olumsuz etkisinden yal?t?lm?? oldu. Tar?mda kullan?lan esas girdiler hep s?bvanse edildi.
24 Ocak 1980 sonras?nda ise durum de?i?meye ba?lad?. 2001 krizinin ard?ndan ise k?yl?y? tar?mdan kopartacak tar?msal politikalar ?ne ??kar?ld?. Art?k desteksiz ?retebilen ?retmeye devam edecekti. Desteksiz ?retim yapamayacak milyonlar ise tar?mdan kopacakt?... Gelinen noktada partiler i?in k?yl?ler, b?y?k bir g?? olarak g?r?lmeyen, erimeye y?z tutmu? kitlelere d?n??t?. Sermayenin partileri i?in k?yl?ler, modern ?a??n gere?i olarak n?fusu azalt?lmas? gerekenlerdi. Bu nedenledir ki, k?yl?ler oy deposu olarak g?r?l?yordu ama hayatlar?n? k?kten de?i?tirecek programlarla k?yl?n?n kar??s?na ??k?lm?yordu. Mesela A?ar, k?yl?y? kucakl?yordu ama ?pop?lizme d??memek? ad?na k?kl? bir de?i?iklik de vaat etmiyordu.
K?yl?, sermaye partilerinde hayat?n? de?i?tirecek bir iktisadi politikan?n olmad???n?n bilincinde. Parti programlar?na yerle?tirilen k?yl?ye dair birka? c?mle ?ift?iyi kazanmak i?in yeterli de?il, k?yl? bunu yemiyor. Sermaye partilerinin d???nda kalan partiler ise k?yl?yle b?t?nle?ebilmi? de?il. ?yleyse, AKP?nin bir iktidar partisi olarak k???k de olsa kendilerine destek sunaca??na, di?erlerinin bunu bile yapamayaca??na inanan k?yl?lerin AKP?yi desteklemesi anla??l?rd?r. Parayla sat?n al?nman?n ?tesinde, siyasi, k?lt?rel, tarihsel, g?ncel bir?ok ??e, k?yl?n?n oy vermesinde belirleyici olmu?tur.
B?lent Falakao?lu