milliyet?i s?ylemin g?lgesinde 22 temmuz se?imleri

Se?im d?nemi olmas? nedeniyle 2007 y?l?na girerken politik akt?rlerin s?yleminde ?milli birlik? ve ?milli hassasiyetler?e y?nelik vurgular?n yo?un bir ?ekilde i?lendi?i an?msanacakt?r. Muhalif partiler, AKP?nin T?rk s?zc???n? bile kullanmaktan ka??nacak kadar milliyet?ilikten uzak oldu?unu ileri s?rerken, iktidar partisi bu iddialara kar??l?k ?tek millet? s?ylemini daha y?ksek perdeden tekrarlama ve bunun g?rsel simgelerini mitinglerinde daha fazla g?r?n?r k?lma ihtiyac? duymaktayd?. Milliyet?i vurgu se?im s?recinde o kadar etkili oldu ki Ba?bakan, se?im sonu?lar? belli olduktan sonra bile yapt??? konu?mada ?tek millet?e ?zel bir vurgu yapm??t?.
Milletin ?milli ve manevi de?erlerini sahiplenme? ?zerine hakim politikan?n akt?rleri aras?nda s?ren m?cadele, TSK?n?n Kuzey Irak?a girmesini ?srarla istemekten ba?layarak, AB kar??tl???, idam cezas?n?n geri getirilmesi gibi bir dizi arg?manla adeta doru?una ??kmaktayd?. Yasal sistemimizde reform yap?lmas?n? isteyen AB?ye kar?? g?sterilen ?milli tepki?, ABD?li bir ?irketi doland?rd??? s?ylenen ve politik alana m?dahil olmak isteyen ba?ka bir kesimin adeta ?milli gurur? nedeniyle ?v?lmesine d?n??ebilmekteydi.
Bir b?t?n olarak bak?ld???nda 22 Temmuz se?imleri, b?y?k ?l??de ?milli? s?ylemin etkisinde ge?ti. 1930?lu y?llarda sanat?n ve edebiyat?n bile ?milli? olan?n?n makbul say?lmas? ?rne?inde oldu?u gibi ?milli politika ?zerine her alanda yo?un bir rekabet ya?and?. Milli ?rg?tlenmelerin say?s?ndaki patlama, milli nitelikteki kitlesel eylemlerin ve yay?nlar?n ?o?almas?, ter?re kar?? ?milli reflekslerin? ?rg?tlenmesi ?a?r?s? vb. bu d?nemin ?zellikleri olarak ak?llarda kalacakt?r.

Payla??lamayan ?milli? duru?
Se?im s?recine damgas?n? vuran bu s?ylemin, genellikle iktidardaki partinin kendi program?n? sorunsuz uygulamas?n? sa?lamak i?in kulland??? ?milli birli?e her zamankinden daha fazla ihtiya? duydu?umuz ?u g?nlerde? diye ba?layan geleneksel tutumdan farkl? bir duruma i?aret etti?ini belirtelim. Pratik de?eri bak?m?ndan belirsiz niteli?ine kar??n teorik olarak bu s?ylem, ulus devlet in?as? y?llar?na g?nderme yapmaktad?r. Bu durum, s?z? edilen s?ylemin g?r?n?rde en g??l? ger?ekte en zay?f yan?d?r.
Bu a??dan 22 Temmuz se?im sonu?lar?n?n nas?l bir tablo yaratt???na bakmak ?nemlidir. Milliyet?i e?ilimlerin siyasal davran??lar? belirleyen temel fakt?r oldu?u do?ruysa, b?t?n s?n?fsal e?ilimler, beklentiler ve tercihler ?milli? olan?n g?lgesinde kalm?? demektir. Di?er bir deyi?le bu toplumun bireyleri s?n?fsal ??karlar?n?, milli ??karlara feda edecek kadar ?y?ksek bir milli sorumluluk? duygusuyla y?kl?d?rler.
Ku?kusuz bu yan?lt?c? bir tezdir. Ger?i bir anlamda ideolojik hareketler olarak tan?mlanabilen baz? siyasal partilerin se?im pratiklerinde kendi niteliklerine uygun bir sonu? olu?mu?tur. A&G Ara?t?rma ?irketinin yapt??? bir ?al??man?n sonu?lar?na g?re bu se?imde MHP?ye oy verenlerin yakla??k olarak y?zde 60??, kendi g?r???ne en yak?n parti oldu?u i?in bu y?nde tercih yapt?klar?n? belirtmi?lerdir. Ayn? ?ekilde CHP?ye oy verenlerin y?zde 64?? ?cumhuriyet ve laiklik endi?eleri? nedeniyle bu y?nde tercihte bulunduklar?n? belirtmi?lerdir. Her ikisinde de siyasal tercihlerin, s?n?fsal tercihlerden daha ?nce geldi?i d???n?lebilir. Tahmin edilece?i gibi bu oran DTP?li adaylara oy verenlerde ?ok daha y?kselmekte, y?zde 83?e ??kmaktad?r.
Bununla birlikte AKP?ye oy verenlerin y?zde 75?i, ?iyi hizmetler yapt??? i?in? tercihlerini bu y?nde yapt?klar?n? belirtmi?lerdir. Bu durum yeterince ?milli? olmad??? y?n?ndeki t?m ele?tirilere kar??n, oy veren se?men kitlesinin s?n?fsal/toplumsal/k?lt?rel tercihlerinin bask?n niteli?ini anlat?r. Nitekim AKP?nin her kesimden ciddi bir oy alm?? olmas? anlaml?d?r.
Sonu? olarak bir t?rl? payla??lamayan ?milli? duru?un, asl?nda temel tercihlerdeki rol?n?n s?n?rl? oldu?unu s?ylemek m?mk?nd?r. ?lk bak??ta ?a??rt?c? gelebilecek olan bu durumun as?l nedeni, ?milli? kavram?n?n arka plan?nda ger?ekle?en ciddi de?i?imle ilgilidir. 20. y?zy?l?n ?zellikle ilk yar?s?nda doru?una ula?an milli s?ylemin i?eri?i de maddi kar??l??? da ciddi bir de?i?imden ge?mektedir. Politik s?ylemdeki bask?n niteli?i ne kadar belirgin olursa olsun ??st?nl?k? s?ylemi ve ulusun kutsall???na dair inan?lar, d?nyadaki ?rneklerinde de g?r?ld??? gibi giderek zay?flamaktad?r. ?stelik bu durum, ?u ya da bu ?ulusal hainin? iradi ?abas?yla de?il, de?i?en ekonomik ve toplumsal ko?ullar?n, k?resel fakt?rlerin sonucu olarak do?al ak??? i?inde ger?ekle?mektedir. Bu yeni d?nemin milliyet?i dil ve s?ylemini art?k yeni ?zellikleri ba?lam?nda kavramsalla?t?rmak gerekti?i a??kt?r.
Bu ?er?evede 22 Temmuz se?imi sonu?lar?, konuyla ilgili politik akt?rleri, belki de daha ?ok sosyal demokratlar? kritik bir a?amaya getirmi?tir. Kritik soru da ?udur: S?n?fsal ve toplumsal tercihlerini ?milli ??karlara? feda etmesini beceremeyen bu halk (millet) k?nanmal? m? acaba? Yoksa kolayl?kla yeni d??manl?klar in?a etmeye d?n??ebilen bu dil ve s?yleme ele?tirel yakla?maya daha m? ?ok ?nem verilmeli?

(*) Sosyolog MSGS? ??retim G?revlisi
??kr? Aslan*