29 Temmuz 2007 00:00

SADEDE GELEL?M

Bir Frans?z dergisinin (Le Monde Diplomatique) Haziran say?s?nda yay?mlanan ve b?y?k ila? ?irketlerinin fakir ?lkelerde yapt?rd??? ila? deneylerini anlatan bir makale, sa?l?k hizmetlerini ?zelle?tirmenin yol a?abilece?i sonu?lar

Paylaş

Bir Frans?z dergisinin (Le Monde Diplomatique) Haziran say?s?nda yay?mlanan ve b?y?k ila? ?irketlerinin fakir ?lkelerde yapt?rd??? ila? deneylerini anlatan bir makale, sa?l?k hizmetlerini ?zelle?tirmenin yol a?abilece?i sonu?lar hakk?nda fikir vermektedir.
?la? ?reten ?ok uluslu ?irketler, sa?l?k mevzuat? gere?i ila?lar? piyasaya ??karabilmek i?in uzun ve masrafl? deneyler yapmak zorundad?r. Yeni ilac? ?nce hayvanlar ?zerinde, daha sonra a?ama a?ama ?ok say?da insan ?zerinde denemek gerekmektedir. ?la? deneylerini bu i?le u?ra?an uzman firmalar y?r?tmektedir. ?la? deneme, ila? ?retiminden ve ila? icad?ndan ayr? bir i? koludur. Son 25 y?lda d?nyada bu t?r deneylerin say?s? yedi kat?na ??km??. ?la? deneyen firmalar?n cirosu her y?l y?zde yirmi artmakta olup, 2006?da 15 milyar dolar? bulmu?.
Deney, bir grup hastaya denenen ilac? vererek, ba?ka bir gruba da etkili maddesi olmayan ila? benzerini vererek ve iki grubun sa?l???n? izleyip kar??la?t?rarak yap?lmaktad?r. Geli?mi? ?lkelerde insanlar genellikle bu deneylere kat?lmak istememektedir. Kat?lanlar?n bir k?sm? da deney sona ermeden b?rakmaktad?r. ABD?de bu deneylere kaydolup ba?layanlar?n y?zde 40 ila y?zde 70?i deney sona ermeden b?rakmaktad?r. Bu davran??, ila? deneme maliyetini art?rmaktad?r. ??nk? deneyin g?venilir bir sonu? vermesi i?in asgari belirli bir say?da dene?in kullan?lm?? olmas? gerekmektedir.
Bu sebeple bu firmalar deneylerini az geli?mi? ?lkelerde yapmaktad?r. Firmalar deneklere bir ?cret ?dedi?inden bu ?lkelerde ?ok say?da denek hasta bulmak kolay oldu?u gibi, hastalar deneyleri sonuna kadar g?t?rmektedir. Bu sebeple ila? deneme ?irketleri Asya, Afrika ve Latin Amerika?da az geli?mi? ?lkelere y?nelmekte, buralarda ara?t?rma merkezleri kurmaktad?r.
G?zde ?lkelerden biri Hindistan. Hindistan?da i?leyen ila? deneme firmalar?na g?re, bu ?lkede deneye ba?layanlar?n y?zde 99?u deneyi tamamlamaktad?r. Hindistan devleti de bu faaliyeti d?viz kayna?? olarak g?rmektedir. G?revliler vatanda?lar?n?n ila? denemelerinden ?lkeye sa?lad??? d?vizi y?lda 70 milyon dolardan y?lda bir milyar dolara ??karmaktan bahsetmektedir.
Bu ?ekilde az geli?mi? ?lkelerdeki deneklerin sa?l??? ile oynayarak pazarlanabilir h?le getirilen ila?lar acaba bu fakir ?lkelerde hastalara deva olmakta m?d?r? Ne yaz?k ki hay?r. ??nk? ila? ?irketleri denemeler sonucu yararl???n? ispatlad?klar? ila?lar? fikr? haklar yasalar?ndan yararlanarak patentleyerek az geli?mi? ?lkelerin ila? ?irketlerinin bunlar? kopyalamas?n? engellemekte; b?ylece fiyat rekabetini k?steklemekte; ila?lar?na y?ksek fiyatlara satmakta; neticede az geli?mi? ?lkelerde fakir halk?n ilac? tedarikini zorla?t?rmaktad?r.
Yoksulla?man?n ve sa?l?k hizmetlerinin ?zelle?tirilmesinin varaca?? sonu?, yoksul hastalar? ila? denemekte kullan?p, denenmi? ila?lardan mahrum etmektir. T?rkiye?de de hastalar ?zerinde, t?p fak?lte ??rencileri ?zerinde, hatta bebekler ?zerinde b?yle deneylerin haber vermeksizin yap?ld??? iddialar? zaman zaman ortaya at?lmaktad?r.
Habervitrini isimli bir internet sitesinde 20 Ocak 2006 tarihli bir haberde ?unlar yaz?l?: ??a?da? Eczac?lar Derne?i?nde ?al??malar?n? y?r?ten Sa?l?k Bakanl??? Eski ?la? ve Eczac?l?k Genel M?d?r? Eczac? Necla Bal, ?niversite ??rencilerinin ?denek? olarak kullan?ld???n? ileri s?rd?. ?la? firmalar?n?n denemelerinde ?niversitelilerin bir numaral? hedef oldu?unu ?ne s?ren Bal, ??renci-??retmen ili?kisi i?inde ??rencinin hocas?na ?hay?r? demesinin m?mk?n olmad???n? savundu. Bal ayr?ca, ?ocuklar?n denek olarak kullan?lmas?n? yasaklayan T?rk Ceza Kanunu?nun (TCK) 90. maddesinin 3. f?kras?nda son anda ila? firmalar?n?n bask?s?yla yap?lan de?i?iklikle, ailelerin ?ocuklar? ?zerinde tasarruf hakk?n?n do?du?unu ifade etti. Bal, yasan?n ?imdiki haliyle ana-baba niyet ve imzas?yla ?ocu?un ?denek? olarak kullan?labildi?ini kaydetti. T?rkiye?de 10 y?ld?r gizli olarak insanlar?n ve ?ocuklar?n denek olarak kullan?ld???n? s?yleyen Bal, Erciyes ?niversitesi, Marmara ?niversitesi ve Hacettepe ?niversitesi?nde uygulamalar?n yap?ld???n? iddia etti.?
Yeni ila? geli?tirmek ve bunlar? g?venle kullanabilmek i?in insanlar ?zerinde deneyler yapmak gerekti?i herhalde ink?r edilemez. T?m ?lkelerde yasalar deneklerin deneye kat?lmaya r?za vermesini ?art ko?ar. Ancak deneklerin yoksul oldu?u, cahil oldu?u; ve denemeyi yapan?n bu i?ten k?r etmeye ?al??an ?irketler oldu?u ve denenmi? yeni ila?lar?n geli?mi? ?lkelerde anormal k?rlar sa?lad??? durumda, az geli?mi? ?lkelerde deneklerin r?zas? ne ifade eder?
Sosyal sorunlar?n bir?o?unda oldu?u gibi, sa?l?k sorunu da yoksullukla zenginlik sorunudur, cehaletle bilgi tekeli sorunudur, k?saca e?itsizlik sorunudur. E?itsizli?in temeli kapitalist d?zendir. Mant?k gere?i, sa?l?k hizmetleri t?m?yle kamuca sa?lanmal?, ila? sanayii kamuya ait olmal? ve bunlar hi?bir ?ekilde k?r g?d?s? ile i?lememelidir.
Cem Somel
ÖNCEKİ HABER

F?nd??a yolculuk ba?lad?

SONRAKİ HABER

Elektrikte ola?an?st? hal!

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...