Telkari, engellilerin elinde hayat buluyor

Telkaricilik g?n ge?tik?e tarihi sanat dallar?na kar?? duyars?zl?k nedeniyle yok olmayla y?z y?ze iken, Gaziantep?te bu sanat dal? bedensel engelliler ile hayat buluyor. Ancak bir?ok yerde oldu?u gibi bu sanat dal? bedensel engelliler i?in de ciddi s?k?nt?lar yarat?yor.
Gaziantep Bedensel Engelliler Derne?i ?yeleri ?brahim Zavar (39) ve U?ur G?nd?z (29), Mezopotamya?n?n en eski sanat dallar? aras?nda yer alan g?m?? teli i?lemecili?i (Telkari) tekni?i ile yapt?klar? aksesuarlar? satarak ge?imlerini sa?lamaya ?al???yor. Bedensel engelliler, yapt?klar? i?ten yeterli paray? kazanamamaktan yak?n?yor.
Emeklerinin kar??l???n? alamasalar da
12 y?ld?r bu telkari sanat?yla u?ra?an ?brahim Zavar, telkari yaparken ya?ad??? tek sorunun 4 y?ld?r eme?inin kar??l???n? alamamas? oldu?unu s?yl?yor. Eme?inin kar??l???n? alamamas?ndan kaynakl? kendisine ?? ayda bir ?denen 300 YTL engelli maa??n? da kulland???n? ifade eden Zavar, ?B?t?n gelirimizi bu derne?in kiras?, elektri?i ve suyu gibi giderlere veriyoruz. Ayr?ca babamla evde tek ya??yorum. ?yle bir hale geliyorum ki bazen babam?n ald??? emekli maa??n? da kullan?yorum. Ama yine de ay sonunu getiremiyorum? diyor.
Telkarinin kendileri i?in b?y?k ?nem ta??d???n? ifade eden Zavar, ??ncelikle bu meslek ?zellikle bedensel engelli biri i?in ?ok iyi bir meslek ve sanatt?r. Ama bu i?i yapan insanlar?n haklar?n? almas? gerekir. Bizim vermi? oldu?umuz eme?in kar??l??? verilmelidir. Biz kar??l???n? alamazsak bu i?i s?rd?remeyiz? dedi.
Aksesuar olarak kullan?l?yor
?ki y?l ?nce dernekte d?zenlenen el sanatlar? kursunda g?m?? teli i?lemecili?i e?itimi ve e?itim sonunda da kursiyer sertifikas? ald???n? belirten U?ur G?nd?z (29), sertifika almas?n?n ard?ndan Zavar ile birlikte g?m?? teli i?lemeye ba?lam??. Yapt?klar? i?lemenin genelde tak?larda aksesuar olarak kullan?ld???n? ifade eden G?nd?z, emeklerinin gereken ilgiyi g?rmemesinden yak?n?yor. Engelliler i?in bir i?te ?al??man?n ?ok b?y?k bir moral kayna?? oldu?unu belirten G?nd?z, engellilerin moralinin devaml? d?zg?n olmas? ve d?zelmesi i?in toplumun engellilere bak?? a??s?n?n de?i?mesi gerekti?ini s?yl?yor.
G?nd?z, ?Bire bir ya?ad???m?z sorunlar aras?nda i?yerine yapt???m?z i? ba?vurusunun kabul edilmemesi var. Toplumun bak?? a??s? da ?nemli bir sorun, parklara oturam?yoruz. Parklara gitti?imiz zaman kimi duyars?z insanlar engellilerin hepsine dilenci g?z?yle bakt??? i?in gelip bizim ?n?m?ze para at?yor. Ben toplumumuzun biraz daha duyarl? olmas?n? ve her engelliyi dilenci olarak g?rmemesini istiyorum? diye konu?tu. (Gaziantep/D?HA)

---

?Sosyal sorunlar zorluyor?
Ya?ad?klar? ekonomik sorunlar?n yan?nda sosyal sorunlar?n da oldu?unu belirten Zavar, ??yle devam etti: ?Ya?ad???m?z ekonomik sorunlar?n yan?nda bir de evimize gidip gelirken ya?ad???m?z sosyal sorunlar var. Bu sorunlar?n ba??nda belediyenin ?st ge?itleri, kald?r?mlar? ve park gibi yerleri yaparken engellileri ?nemsememesi var. ?st ge?itlere y?r?yen merdiven yapm??lar fakat bizim ge?ebilmemiz i?in bir yer yok. Kald?r?mlara rampa yapm??lar ama bu kald?r?mlar 30 santim ile 50 santim aras? de?i?iyor. Biz bu kald?r?mlara ?ok y?ksek oldu?u i?in ??kam?yoruz. B?t?n bunlar?n yan?nda ayr?ca belediye otob?sleri bizi g?rd?kleri zaman, ?zaman kayb?? ya?ad?klar? gerek?esiyle durakta durmuyorlar. Bu konuda yetkili kurumlar?n ve ?zellikle toplumun biraz duyarl? olmas?n? istiyorum. Bizim engelimiz ne olursa olsun, her insan bir engelli aday? oldu?unu unutmadan bize yakla?s?n?

---

Telkari nedir?
Telkari?nin s?zc?k anlam? tel ile yap?lan sanatt?r. Telkariye ayn? zamanda ?vav i?i? de denilmektedir. Bu isim, Osmanl?ca vav harfinin, uygulamada motif olarak s?k?a kullan?lmas?ndan dolay? verilmi?tir. Fakat bu tan?m, tel ile yap?lan her sanatsal ?al??man?n telkari oldu?u anlam?n? do?urmaz. ?rnek olarak, ?Trabzon i?i? has?r ?rg? bilezi?e tel ile yap?lmas?na ra?men telkari denilmez. Yine, a?a? ?zerine yollar a??p i?ine d?verek tel g?mme i?inin de telkari oldu?u san?lmaktad?r; oysa bunun ad? ?tenzil? sanat?d?r.
Telkari sanat?n?n bir di?er an?lma bi?imi de ?ift i?idir. Bu ismin kayna?? ise, i?in yap?m? s?ras?nda par?alar?n teker teker bir araya getirilmesinde kullan?lan, c?mb?za benzer ancak ucu daha ince olan ve ??iff? olarak isimlendirilen alettir. ?Vav? ve ??ift i?i? isimleri genellikle sanatkarlar, aras?nda kullan?l?r.
Murat Kolca