31 Temmuz 2007 00:00

Ya?am?n kayna?? buz

K???, kar? ?ok seven ve t?m ya?am? buna uyumlu ?lkelerden Norve?'in ba?kenti Oslo'da dahi ?ocuklar art?k kar duas?na ??kmaya ba?lad?.Associated Press ajans?n?n atmosferin kirlenmesi anlam?na gelen ve "k?resel...

Paylaş

K???, kar? ?ok seven ve t?m ya?am? buna uyumlu ?lkelerden Norve?'in ba?kenti Oslo'da dahi ?ocuklar art?k kar duas?na ??kmaya ba?lad?.
Associated Press ajans?n?n atmosferin kirlenmesi anlam?na gelen ve "k?resel ?s?nma" olarak kap?da bekleyen felaketin art?k acil ?nlemlerle ''bir nebze'' giderilebilmesi i?in yapt??? derlemede, d?nya ikliminin korunmas?nda kutuplar?n ve buz katmanlar?n?n ?nemi anlat?l?yor. Bilim adamlar?na g?re, ?o?u yerde 400 metre kal?nd???nda dev deniz buzlas? olan donmu? deniz Kuzey Kutbu eriye eriye yok olacak ve bu da t?m d?nya iklim dengelerini mahvedecek.
Amerikan Ulusal Havac?l?k ve Uzay Dairesi?nin (NASA) uydular?ndan gelen bilgilerle yap?lan ara?t?rma, 2004 ve 2005 y?llar? aras?nda Kuzey Buz Denizi'ndeki buz tabakalar?nda ?arp?c? de?i?iklikler ortaya ??kard?. Daimi (y?l boyunca erimeyen) kal?n buz k?tlesinin b?y?kl???nde, 2005'te y?zde 14 oran?nda azalma kaydedildi. Buz k?tlesindeki bu azalmayla T?rkiye'nin y?z?l??m?ne yak?n b?y?kl?kte, 730 bin kilometrekarelik alan kayb?, erime meydana geldi.
Bu durum, Rusya ve Avrupa'n?n kuzeyindeki Do?u Kutup B?lgesi'nde k?tle kayb?na yol a?t?. Amerika K?tas? ve Atlantik Okyanusu'nun kuzeyini kapsayan Bat? Kutup B?lgesi'nde buz k?tlelerinindeyse tedrici y???lma g?r?ld?.
Her on y?lda bir, ortalama olarak y?zde 6.4-7.8 aras?nda azalan buz k?tlelerinin bir y?l i?inde y?zde 14 oran?nda azalmas?, bilim adamlar?nca tehlike olarak kaydedildi.
Buzun erimesi neden ?nemli?
K?tle kaymas?n?n, hava s?cakl??? art???n?n ?arp?c? g?stergesi olabilece?i d???n?l?yor. Kuzey Kutbu, k?resel ?s?nman?n iki kat? h?zda ?s?n?yor. Buz k?tleleri, beyaz renkleri nedeniyle g?ne? ???nlar?n? yans?t?yor. Yans?yan ???nlar, daha koyu renkte olan okyanus taraf?ndan emiliyor ve okyanus sular?n?n daha ?ok ?s?nmas?na sebep oluyor. Is?nan okyanus sular? buzlar? eritiyor.
Buz k?tleleri azald?k?a d?nya daha h?zl? ?s?n?yor ve bu durum, k?resel ?s?nman?n etkilerinin tahmin edilenden ?ok daha erken olabilece?i anlam?na geliyor. Son 20-30 y?lda, yaz aylar?ndaki buz k?tlelerinin ?nceki d?nemlerle kar??la?t?r?ld???nda her y?l binde 7 oran?nda k???lm?? oldu?u g?ze ?arpt?.
Daimi ve mevsimsel buz k?tlesi
California'daki NASA Jet Motorlar? Laboratuvar??nda yap?lan ara?t?rmada, yaz buz ?rt?s?nden farkl? olarak daimi buz ?rt?s?n?n b?y?kl??? ?l??ld?. Daimi buz k?tlesi, 3 metre kal?nl???nda olan ve en az bir yaz mevsimi boyunca varl???n? koruyabilen, buzullar?n ana k?tlesini olu?turan buz k?tlesine deniyor. Mevsimsel buz k?tlesiyse k?? mevsiminden sonra yaz g?ne?iyle eriyen ve daimi buz k?tlesinden daha ince yap?ya sahip buz k?tlesi oluyor. ?ki buz k?tlesi birbirlerine ?ok benzemekle birlikte, baz? farkl?l?klar g?steriyor. Bir tatl? su buzu olan daimi buz k?tlesinin y?zeyi mevsimsel buza g?re ?ok daha sert oluyor ve i?inde daha ?ok baloncuk bulunuyor. Kuzey yar?mk?rede 21 Aral?k tarihli 2004 ve 2005 kay?tlar? aras?nda b?y?k farkl?l?klar g?ze ?arpt?.
Ya?am kaynaklar? daral?yor
"Ataba?kan" da denilen Alaska ve Kuzey Kanada'n?n yerlilerinin Athasaskan meclisinin ?yesi James Allen, "G?da aynaklar?m?z, bal?k av? ve do?al ila? alanlar?m?z g?nden g?ne daral?yor" diyor. Eskimolar i?in de gidi?at ayn?. (TOPLUM YA?AM)
ÖNCEKİ HABER

Yavru mamut k?resel ?s?nmaya ???k tutacak

SONRAKİ HABER

sersem

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...