Sermaye ak??? bo?abilir dikkat!

IMF uzmanlar? taraf?ndan haz?rlanan bir raporda, T?rkiye ve AB?ye yeni kat?lan Orta ve Do?u Avrupa ?lkelerine y?nelik sermaye ak???n?n niteli?i incelendi. Sermaye ak??lar?n?n etkileri her ?lke i?in ayr? ayr? incelenirken, T?rkiye?ye iyi ve riskli etkileri de s?raland?. Buna g?re, gelen sermaye ?retim ve rekabette iyile?me, cari i?lemler a????n?n finansman?n? sa?lad?; di?er y?nden ise banka ve kurumlar?n d?? bor?lar?nda y?kselmeye yol a?t?, h?zl? kredi b?y?mesine, piyasa ve kredi riskleriyle kar??la?an bankalar?n s?rd?r?lebilirlik endi?elerinde art??a neden oldu.
IMF Para ve Sermaye Piyasalar? Birimi uzmanlar? taraf?ndan haz?rlanan, IMF i?in bir ba?lay?c?l??? olmayan ?Sermaye Ak???yla Ba?a ??kmak? ba?l?kl? ?al??ma raporunda, T?rkiye?ye sermaye ak???n?n ?y?nelmesi? ise ?u nedenlere ba?land?: ?Bol uluslararas? likidite ve geli?mi? ekonomilerde 2000?lerde ya?anan d???k faiz oranlar?, ?ok tarafl? (multilateral) kurulu?lar, uluslararas? bankalar ve ihracat kredi ajanslar? gibi yabanc? yat?r?mc?lar?n YTL ?zerinden hedging; yani kur riskini azaltmaya y?nelik vadeli i?lem ihtiya?lar?.?
Deneyimlerin ?lkelerin uluslararas? finansal piyasalarla daha entegre oldu?u izlenimi verdi?inin s?ylendi?i raporda, ?Sermaye ak??lar?n? etkin bi?imde d?zenlemek i?in s?n?rl? alan kalmaktad?r? denildi.
Hassasiyet uyar?s?
IMF uzman raporunda, sermaye ak???n?n ?ap?, do?as? ve devaml?l???n?n makroekonomik politika uygulamalar?nda zorluklara ve ekonomik hassasiyetlere yol a?abilece?i belirtildi.
Raporda, b?y?k ve devaml? sermaye ak???n?n yerli para ?zerinde de?erlenme bask?s? olu?turdu?u, buna diren? g?sterildi?inde ?para miktar?nda art??? ve daha b?y?k cari i?lem a??klar?yla birlikte dezenflasyon s?recinde yava?lama g?r?ld??? kaydedildi.
T?rkiye dahil baz? do?u Avrupa ?lkelerinde, izin verilen yerlerde yerli paran?n de?er kazanmas?n?n dezenflasyona olumlu katk? sa?lad??? belirtilen raporda, ?Kimi durumlarda yerli paralar?n dalgal? kur rejimi alt?nda ?nemli ?l??de de?er kazanmas?n?n ?ek Cumhuriyeti, Polonya, Romanya ve T?rkiye?de oldu?u gibi rekabet g?c?nde kayba yol a?aca?? endi?esi bulunmaktad?r? denildi.
Bankalar?n verdi?i krediler ve bunlar? finanse eden sermaye ak??lar?ndaki b?y?menin politika zorluklar?n? beraberinde getirdi?i belirtilen raporda, ?Kurulu?lar?n bankac?l?k sistemindeki k?s?tlamalara kar?? do?rudan bor?lanmaya ge?meleri H?rvatistan, Balt?k ?lkeleri ve T?rkiye?de ?nemli bir endi?e unsurudur? saptamas? yap?ld?.
Kredi riski
Uzman raporunda; ?Sermaye ak???yla tahrik edilen kredilerdeki h?zl? b?y?me, ayn? zamanda mali sekt?r istikrar?na y?nelik potansiyel riskleri de y?kseltmi?tir? denildi ve bunun Balt?k ?lkeleri, Bulgaristan, H?rvatistan, Macaristan, Romanya ve T?rkiye i?in s?z konusu oldu?u belirtildi. Bu b?l?mde ?T?rkiye?de ge?ti?imiz y?llarda t?ketici kredilerinde ?nemli bir art?? meydana gelmi? ve bankalar, m??terileri arac?l???yla dolayl? d?viz risklerine maruz kalm??t?r? denildi.
Raporda, T?rkiye?de 2003-2005 y?llar? aras?nda faiz oranlar?n?n d???r?ld???, fakat bunun temelde ba?ar?l? makroekonomik istikrar? izleyen, enflasyonda keskin bir d???? e?ilimi taraf?ndan motive edildi?i kaydedildi.
Kimi ?lkelerin g??l? sermaye ak??? ya?anan d?nemlerde faiz oranlar?n? azaltmada zorluklarla kar??la?t?klar? kaydedilen raporda, ?T?rkiye?de yetkililer, kendilerine AB hedefini veren sermaye (ya da kredi) kontrollerinin kullan?m?na kar?? ??karken, b?yle bir kontrol?n lira i?in var olan ?nemli d?? pazar?n varl???n? kolayca tuza?a d???rebilece?ini fark etmi?lerdir? denildi. (EKONOM? SERV?S?)

---

Sermaye ak?? d?zeyi

Raporda ?lkelere sermaye ak??lar?n?n zaman i?inde evrim ge?irdi?i, genellikle devaml? ve b?y?k olduklar? belirtilirken, ele al?nan Avrupa ?lkelerinde 1994-2005 y?llar? aras?nda br?t ifadelerle GSYH?nin y?zde 9.6?s? kadar bir sermaye ak??? bir ortalama g?r?ld??? belirtildi. Sermaye ak??? oranlar?n?n T?rkiye?deki ?GSYH?nin y?zde 3.4??? ile Estonya ve Letonya?da ?GSYH?nin y?zde 17?si? rakamlar? aras?nda ger?ekle?ti?i belirtilen raporda, sermaye ak??lar?n?n vade yap?s?n?n de?i?ken oldu?u, bir?ok ?lkenin ?zellikle k?sa d?nemli ak??lar? izleyen d?nemlerde aksi ??k??lar ya?ad???, bunun bankalar? da kapsayabildi?i belirtildi.
Aksi hareketlerin ?zellikle 1990?lar?n sonunda Balt?k ?lkelerinde, ?ek Cumhuriyeti?nde, H?rvatistan?da ve 2001?de T?rkiye?de belirgin g?r?ld??? kaydedildi.