Oru?o?lu?ndan ger?ek?i ve soyut bir sergi

21 y?ld?r yurtd???nda siyasi s?rg?n olarak ya?ayan Muzaffer Oru?o?lu?nun ?Avustralya?dan Anadolu?ya? isimli resim sergisi, Kar?? Sanat Galerisi?nde a??ld?. 18 A?ustos?a kadar s?recek serginin a??l???na ?ok say?da ki?i kat?ld?.
Oru?o?lu?nun T?rkiye?deki ikinci sergisinin belki de en ?nemli eksikli?i, bug?ne kadar 6 ayr? ?lkede 40?tan fazla ki?isel resim sergisi a?an Oru?o?lu?nun olmamas?yd?. 13?? roman, 7?si ?iir, 2?si masal kitab? olmak ?zere de?i?ik t?rlerden 28 kitab? bulunan Oru?o?lu?nun f?rt?nal? bir gen?lik m?cadelesi ve ard?ndan cezaevi y?llar?ndan sonra; s?rg?n ya?ad??? Avustralya ve Avrupa?daki sanatsal/d???nsel ?retimini T?rkiye?ye ta??mas? ba?l? ba??na takdire ?ayan bir durum.
Toplam 51 tablonun bulundu?u sergide ilk g?ze ?arpan, resimlerin isimlerinin hem modern ?a??n temel felsefi temas? olan anlam/anlams?zl?k dolay?m?n? ta??mas?, yani yabanc?la?ma eksenli olmas?; hem de bir mekan, olay, yerel ??elerin verildi?i isimlerle de ?o?ul anlamlara a??k olmas?. Bir ge?mi?-gelecek ili?kisinden zaman?n birli?ine uzanan, di?er yandan ?eli?ik durabilecek ??elerin i? i?e harmanlamas? ?eklinde farkl? okumalara m?sait bir fig?ratif ?slubun hakimiyeti g?ze ?arp?yor resimlerde. Resimlerin kaotik bir sistem ele?tirisi ta??yan anar?izmin i?ine sindi?i belirsizlik, bo?luk, hatta kay?ts?zl?k bar?nd?rmas?na ra?men umutsuzlu?un ruhsuzlu?unu ta??m?yor. Aksine bireyi hi?le?tiren, bir pa?avra gibi kullan?l?p makinele?menin par?as? olarak tanzim eden kapitalizme sald?ran resimler; bireye tekrar seslenen ve hayata m?dahale etme d?rt?s?, g?c? veren ?al??malar. ?st ?ste binen renklerin ala??m? tablolar? ?ekici k?larken, ?zellikle siyahi tonlar?n a??rl?kta kullan?ld??? ?al??malar, g?z ile bilin? ili?kisini zorlayan insan?n ???l??? gibi. Eserlerinde bilin?d???n?n asl?nda bilince ait oldu?unu, insan?n maddi olanaklarla uzmanla?an hayat?n?n yeknesak olarak mutluluk ve ahlaki bir benli?e d?n??medi?ini hayk?ran Picasso?nun; keskin hatlarla modern sanata cepheden sald?ran K?bizm ak?m?ndan etkilendi?i a??k?a g?r?l?yor Oru?o?lu?nun. ?zellikle Yabanc?la?ma I tablosunda kafas? bir makine-insan olarak ?izilirken, g?zlerden biri b?y?k di?eri k???k, a??z ve burun ters tarafta yer al?yor. Kollar? yar?m, memeleri ile bir kad?n? and?ran resmin belden a?a??s? kad?n olmaktan s?yr?lm?? bir ?ekilde duruyor. ?nsan olmak ve insandan ??k?? halinin resmedildi?i tabloda, keskin hatlar?n ?zellikle fig?r?n ba? k?sm?nda yer almas?; bedeninde iktidar mekanizmas? taraf?ndan nas?l yeniden olu?turuldu?u sorusunu da es ge?miyor. Yaln?zl?k, ?yimserlik, Y?zler, Depresif isimli resimlerde, modern toplumun i?ine d??t??? anlams?zl?k girdab?n? i?lerken g?z?n ?zellikle ?a?k?nca bir bak?? ile kullan?lmas?; ileti?imsizli?in yaratt??? deh?ete odaklanm??. Ger?ekli?in a??lmaya ?al???ld??? farkl? fig?rlerin da??n?k, duygusunu yenmi? bir so?uklukla yans?t?ld??? bu resimlerde yine insan?n bak???n?n insana bu kadar korkun? gelebilece?ini g?rmeyi, kendinize bir sald?r? olarak da okumak m?mk?n.
Anadolu tarihinden beslenmi?
Romanlar?ndaki T?rkiye insan?n?n yerel a?mazlar?n? bir sistem ele?tirisi ?zerinden mizahi bir dille anlatan Oru?o?lu, yurtd???nda ald??? resim ve heykel e?itimi ile g?rsel-sanatsal ?retiminde ??tay? y?kseltmeye ?al??m??. Sergisinde r?ya, deha, cinnet, i?g?d?, ?iddet, yo?un teknolojik bombard?man alt?nda ezilen bireye odaklan?rken; sa??rlar ve duyars?zlar g?ruhuna d?n??m?? toplumun da silkelenmesi gerekti?inin alt?n? ?iziyor.
Soyutlamay? bir ifade zenginli?i durumu olarak i?ledi?i G??menler tablosu, kendisinin ya?ad??? kimlik y?rt?lmas?n?n ve ?at??mas?n?n beyaz insana y?neltilmi? bir silah? gibi. Renk ve ?????n bir armonik ahenk olu?turdu?u tabloda kafas? kasketli bir Avrupal? efendi, daha altta ?ekilsiz bir y?z, yar? insan yar? hayvan? and?r?yor. Muhtemelen bir g??men olan beyaz efendiye ili?tirilmi? fig?r?n, dudaklar?n? ve ?enesini saran b?y?klar? a?a??ya sark?yor. Tablonun i?inde yukar?dan ve yandan ili?tirilmi? borular? ?evreleyen keskin ?izgiler, hem efendinin hem de k?lenin sistem taraf?ndan hapsedilmi?li?ini anlat?yor. K?bistlerin resimde a?t?klar? bi?im, hacim ve mekanlar?n yerle?ik kal?plar?n? bozan anlay???n?n, derinlik, uyum, ?at??ma, ?a?r???m ve ruh yaratan eserlerinin T?rkiye resmindeki izd???mleri diyebiliriz Oru?o?lu?nun ?al??mas?na.
Analitik bir d??avurum ve geometrik bir karga?an?n sirayet etti?i soyutlama denemesinde Madene Giri?, 4 erkek i??inin ellerinde l?k?s lambalar, donan?ml? askerler gibi ritmik bir ?izimle resmedilmi?. ???ilerin y?zlerinde ifade ve duygu yok. Tuvalin i?inde farkl? uzuvlar? g?r?nen i??i y?r?y???n? and?ran resim, Zola?n?n Germinal?indeki final sahnesini and?r?yor. Bir an insan, g???k alt?nda kalan Gertrude?nin ya?am sava??n? an?ms?yor. Bir?ok Hitit portresinin bulundu?u sergide Oru?o?lu, Anadolu tarihinden beslenen uygarl?klar? de katm?? ?al??mas?na. (?stanbul/EVRENSEL)
?nan K?z?lkaya