?ZG?RL?K

1960?l? y?llarda d???n?rler, bilim insanlar?, sanat?? ve edebiyat??lar, yazarlar, ?izerler o d?nem y?r?rl?kte olan TCK 159?uncu maddeye tak?lmadan g?r?? a??klayabilme ustal???n?n zorluklar?n? ya?arlard?. ?stanbul Hukuk Fak?ltesi?nden gen? bir ceza hukuku asistan?, bizlere ustal???n s?rr?n? kestirme yoldan, herkesin anlayabilece?i dille ?zetleyivermi?ti: ?Emniyet g??lerini mi ele?tireceksiniz, o zaman itinal? davran?n; ele?tirmek istedi?iniz anlay?? veya uygulamay? vurgulay?n, ancak bu anlay?? ve uygulamay? devletin emniyet g??lerinin t?m?ne mal etmeyin, sadece s?n?rlar? dar tutulmu? bir b?l?m?ne atfedin. 159?dan s?y?rt?rs?n?z, ba?ka maddeye tak?l?r m?s?n?z, bilemem.?
Haziran ay?nda Polis Vazife ve Selahiyetleri Kanunu de?i?ti. Bas?nda ??kan haberlere g?re, de?i?ikliklerden sonra polisten dayak yiyenlerin say?s?nda art?? olmu?. Bildi?im son ?rnek, Avukat Muammer ?z??n ba??na gelenler.
D?v?len, avukat oldu?u i?in Barolardan ses geldi. Seslerden ikisi beni 1960?l? y?llara g?t?rd?.
?stanbul Barosu Ba?kan? o d?nem ku?a??ndand?r. Ayn? ku?aktan gen? ceza hukuku asistan?n?n s?ylediklerini akl?ndan ??karmam??. Ba?kan olay? k?n?yor, ele?tiriyor ve hemen ard?ndan ekliyor: ?Bu tavr?m?z b?t?n g?venlik g??lerini de?il sald?r?y? ger?ekle?tirenleri kapsamaktad?r.? Ba?kan tedbirli davrand?ktan sonra, sald?r?y? ger?ekle?tirenleri kastediyor g?r?n?p genellemeye gidiyor: ?Her basit olgu kar??s?nda -yasan?n olanak vermesinden yararlanarak- orant?s?z g?? kullan?m?na y?nelme asla kabul edilemez.?
T?rkiye Barolar Birli?i Ba?kan? da ayn? d?nem ku?a??ndand?r. O daha da itinal? a??kl?yor: ?Polis sorumlulukla hareket etmeli. Avukat da g?venlik g??lerine belirli bir me?ru zemin i?inde ilgi g?stermeli. Bunlar yap?l?yor da polis d?v?yorsa, onun hemen doktora g?t?r?lmesi, psikolojisinden ?t?r? sorgulanmas? laz?m.? Ba?kan?n ne demek istedi?ini anlamam?? olabilirsiniz, ?nemli yok; ?nemli olan ba?kan?n g?sterdi?i ustal?k. Devletin emniyet g??leri ?st?ne al?nmayacak; neyin, kimin ele?tirildi?ini, k?nand???n? yarg?? anlamayacak; su? yok, ceza yok, g?rev yerine getirildi.
?? zor, ancak durumu anlamak kolay. Devletin g?venlik g??leri ge?ti?imiz birka? y?l i?inde reform paketlerinden ??kan ve hemen hi?bir ?ey de?i?tirmeyen, s?z?m ona demokratik d?zenlemeleri bahane etti ve ?Elimiz ba?land?, su?la m?cadele edemiyoruz, su?luyu yakalayam?yoruz? dedi; demekle kalmad?, de?i?ikliklerin de?i?tirilerek ellerini ??zecek yeni d?zenlemeler istedi. G?venlik g??lerinin bir dedi?i iki edilmedi, ?rne?in Polis Vazife ve Selahiyetleri Kanunu de?i?tirildi. De?i?ikli?in ard?nda yatan anlay?? ??yle: Demokrasiden ?nce, ?zg?rl?klerden ?nce g?venlik gelir. Demokrasi de, ?zg?rl?kler de g?venli?e ayk?r? bi?imde yap?land?r?lmamal?, d?zenlenmemelidir. G?venlik ?ne al?n?r, polisin de eli ??z?l?rse, demokrasiyi ve ?zg?rl?kleri g?venli?e ayk?r? bi?imde yap?land?rmaya, uygulamaya kalkanlar an?nda engellenirler. ?zg?rl?k, polisin gerekti?i an yasal ba?lar? ??z?lm?? ellerini kullanabilme ?zg?rl???d?r; demokrasi, g?venlik amac?yla polisin ellerini ?zg?r b?rakan d?zenlemeler b?t?n?d?r, yap?lanmad?r. Cumhuriyet de, demokrasi de, ?zg?rl?kler de, vatanda??n mal ve can g?venli?i de ancak b?ylesine g?venlik anlay???yla sa?lanabilir.
?? zor. Barolar?n i?i zor. T?rkiye Barolar Birli?i?nin i?i zor. Benim, sizlerin i?i zor. S?yleyeceksin, ele?tireceksin, k?nayacaks?n ama ceza d?zenlemelerine tak?lmayacaks?n; ?zg?rl??? savunuyorum san?p cumhuriyeti tehlikeye sokmayacaks?n, demokrasiyi savunma kayg?s?yla demokrasiyi ortadan kald?racak yolu a?mayacaks?n, akl?ndan bir an i?in de olsa g?venlik demokrasisini ve g?venlik g??lerinin bu ?er?evede yap?land?r?lmas? gere?ini ??karmayacaks?n.
Unutmayal?m; polisin elleri ?zg?r de?ilse vatanda? asla ?zg?r olamaz. Ve, demokrasi polisin g?vencesidir.
Y?cel Sayman