K???k Ortado?u: Ayn El Hilve

Haziran ba?lar?nda bir pazartesi g?n? ve d?rt sakall? ?cihat sava???s??, L?bnan?daki en b?y?k m?lteci kamp? olan, Ayn El Hilve kamp?n?n giri?indeki L?bnan ordu noktas?na 50 metre mesafedeki bir bisiklet tamir d?kkan?nda saklan?yor. Etraflar?nda ise bilindik bir ?at??ma sahnesi; barutla kar???k yanm?? beton kokusu, y?kselen bir duman bulutu, binalar? kevgire ?evirmi? olan y?zlerce kur?un deli?i... Nadiren ortaya ??kan, bir noktadan di?erine s??rayan yaln?z bir sava??? hari?, sokak bo?.
?Cihat??? Filistinli grup Cund El ?am ile L?bnan aras?ndaki ?at??malar birka? saat ?nce sona ermi?ti. En az bir militan ?l?rken, ??? de yaraland?. Ordu ise iki kay?p verdi. ?ki hafta ?ncesinden beri, ba?ka bir m?lteci kamp?nda, ba?ka bir ?cihat??? grup olan El Fetih El ?slam ile L?bnan ordusu aras?ndaki ?at??malar?n tekrarlanaca??ndan korkan kamp sakinleri ise ?oktan harekete ge?ti. Kuzey L?bnan kenti Trablus?taki, daha k???k olan Nehr El Bared kamp?nda en az 70 ki?i* ?lm??t?.
20?li ya?larda, ?zerinde ?Allah-? ekber? yaz?l? siyah bir ti??rt giyen ve bacaklar? aras?na bir M-16 t?fe?i yerle?tirmi? olan sava???lardan biri, ?Bu askerler tam korkaklar. Bu bir Filistin kamp?, ?srail de?il? diyor.
Cund El ?am adl? ?slamc? grubun 50?den az sava???s? oldu?u san?l?yor. Kamptaki di?er ?cihat??? gruplar gibi, sava???lar?n baz?lar? Irak?taki sava?tan deneyimliler. 1948?de ?srail devletinin kurulmas?yla Filistinlilerin ka?mas? veya s?rg?n edilmesi sonucu kurulan L?bnan?daki m?lteci kamplar?nda cirit at?yorlar. L?bnan?da b?ylesi 12 kamp var; bunlardan en iyi bilinenleri, 1982 y?l?nda G?ney L?bnan ordusunun, ?srail ordusunun g?zetiminde, ?o?u sivil olan 3500 ki?i katletmesiyle ad?ndan s?z ettiren Sabra ve ?atilla kamplar?yd?.
Orta Do?u?yu yans?t?yor
Bir?ok bak?mdan, Ayn El Hilve ve di?er kamplar, ba?ar?s?z bir Arap devletinin, onun ?fkesinin ve siyasetinin k???k bir evreni gibi: s?k?? t?k??, kalabal?k, h?sran dolu, sera gibi ve bek?ilerle ?evrili. T?m Orta Do?u?daki Arap gen?li?inin politikle?mesini, ?slamc?la?mas?n? ve radikalle?mesini yans?t?yorlar. Sakinleri bask? alt?na al?nm??, k?t? y?netilen ve yolsuzlu?a batm?? rejimler taraf?ndan yoksul b?rak?lm??; vize k?s?tlamalar? ve ge?mesi neredeyse imkans?z s?n?rlarla ku?at?lm??lar. 1970?lerde etkin olan laik fraksiyonlar, art?k son y?llarda y?ld?z? y?kselen ?cihat??? ve dincilerin meydan okumas?na maruz kal?yor. Ortada mahsur kalan ulus ise, b?y?k ?l??de, 1948?e kadar ailelerinin ya?ad??? ?srail?e kar??, ?fkeyle dolu. Bunlar sadece Ayn El Hilve?nin de?il, b?t?n Orta Do?u?nun ger?ekleri.
L?bnan?daki en b?y?k Filistinli m?lteci kamp? olan Ayn El Hilve, ?lkenin g?neyindeki antik Sidon kentinin k?y?s?nda, ?srail?in kuzey s?n?r?ndan arabayla bir saatlik mesafede bulunuyor. ?smi, ?tatl? su kayna??? anlam?na geliyor.
Yakla??k 50 y?l ?nce, Birle?mi? Milletler Filistinli M?ltecilere Yard?m Ajans? (UNRWA), Tatl? Su Kayna?? etraf?ndaki araziyi, G?ney L?bnan?a ak?n eden onbinlerce Filistinli m?lteciye ge?ici s???nak sa?lamak amac?yla, L?bnan h?k?metinden kiralad?. 60 y?l ve 4 ku?ak sonra, bu kamp da di?er sefil Arap kentleri gibi g?r?n?yor; kalabal?k bir pazar, birbirine ?ok yak?n olan ve c?ruf ile beton kar???m? bloklardan yap?lm?? evler, ??p birikintileri dolu kirli yollarda ko?u?turan ?ocuklar ve tavuklar, a??k la??mlar, t?m g?n boyunca bang?r bang?r Arap pop m?zi?i ?alan m?zik d?kkanlar? ve k??elerde bekleyen, dar kot pantolonlar giymi?, g?n?n can s?k?c?l???n? gidermek i?in kavga ??karmak istercesine di?er kot pantolon giymi? gen?lere bakan gen? erkekler.
Ayn? ?New York?tan Ka???? filmindeki hayali ?ehir gibi, Ayn El Hilve, y?ksek g?venlikli bir hapishaneyi and?r?yor. Duvarlar? dikenli teller, ordu takviyeli n?bet yerleri ve z?rhl? ara?larla ?evrili. Say?lar? 70 bine varan Filistinli m?lteciler bir kilometrekarelik bir alana s?k??m?? durumda.
??sizler, devrimciler ve dinciler ?eteler gibi sokaklarda geziniyor. ?iddet kural, ka?mak ise imkans?z. ?nce kasklar ve Vietnam d?neminden kalma Amerikan kamuflaj elbiseleri giymi?, ellerinde M-16 t?fekleri tutan L?bnanl? erler, kamp giri?indeki kontrol noktas?nda n?bet tutuyor. Arkalar?nda ise, lastikler ve kumla dolu varillerden yap?lm?? tahkimatlar var. Kampa giren herkesin kimliklerini kontrol ediyorlar. Kampa giri? i?in s?r?c?lerden bagajlar? a?mas?; gazeteciler, sivil toplum ?rg?t? ?al??anlar? ve yabanc?lardan ise, L?bnan askeri istihbarat?ndan izin almas? isteniyor. Birka? hafta ?nce kontrol noktas?nda g?r??meler yaparken, ?ok zay?f bir Filistinli ??renci, ?Bazen buraya ?kinci Gazze diyoruz? demi?ti.
Ama ?at??malardan iki g?n sonra kamp? ziyaret edi?imde, ana kontrol noktas? neredeyse tamamen terk edilmi?ti. Titreyen askerler kimli?ime ?abucak bakt?ktan sonra ?ge? ge?? dediler. Yerler, a??r ?at??malara i?aret eden, bo? kovanlarla dolu...
Yurtlar?n? hi? g?rmemi? Filistinliler
L?bnan ordusundan birka? metre ?tede, ba?ka bir kontrol noktas? var. Burada, silahl? m?cadele y?r?ten sava???lar var: kala?nikof ta??yan, muharebe giysileri, k?rm?z? bere ve lastik ayakkab?lar giymi? iki ya?l? adam. Bunlar, Filistin Kurtulu? ?rg?t??n?n (FK?) 1970?lerdeki alt?n?a??ndan kalma deneyimli sava???lar. Art?k Filistin topraklar?ndas?n?z! Duvar yaz?lar? ve posterler burada ba?l?yor; laik Filistin lideri Yaser Arafat??n resminin yan?nda, ?srail taraf?ndan suikastle ?ld?r?len Hamas??n ruhani lideri ?eyh Ahmed Yasin?in resmi.
Genellikle insanlarla ve motorsiklerlerle dolu olan kamp?n ana sokaklar? ?imdi bo?. Farkl? fraksiyonlara ?ye, farkl? tipte sakal? olan, kendi milis g?c? armalar?n? ta??yan silahl? adamlar k??e ba?lar?nda dikiliyor. Sokak, eski ve yeni devrimci amblemlerle dolu: Filistin Halk Kurtulu? Cephesi (FHKC), Filistin Demokratik Kurtulu? Cephesi, Hamas vd.
Her mahalle, sakinlerinin Filistin?deki k?y veya kentinin ismini ta??yor ve fraksiyonlardan birine ba?l?l?k g?steriyor. Kampta ya?ayanlar?n ?o?u, Galile?de - ?imdiki kuzey ?srail - olan aile ocaklar?n? hi? ziyaret etmemi?.
Hind, Filistinli bir kad?n ve solcu eylemci. Ba??rt?s? takm?yor, her zaman bol bir pantolon giyiyor ve k?rm?z?, ye?il ve siyah bir fular tak?yor. Kamp?n d???nda, Sidon kentinde ya??yor ama Ayn El Hilve?de do?mu? ve buran?n her k??esini biliyor. ?ok koyu bir Filistin aksan?n? ve L?bnan ?ivesini konu?abiliyor. Vaktini, kampta etkinlikler ve g?steriler d?zenleyerek ge?iriyor. Bir keresinde ona, babas? ba?ka bir ?lkedeki bir m?lteci kamp?nda do?mu? olmas?na ra?men ?Filistinli olman?n? ne anlama geldi?ini sormu?tum. Bana, ?srail g??leri L?bnan??n g?neyinden ?ekildi?inde arkada?lar?yla s?n?ra gittiklerini anlatt?. ?Orada tellerin kenar?nda durduk, Filistin ?n?m?zde uzan?yordu? dedi ve ekledi: ?Filistin?den gelen hava ba?kayd?, tatl?yd?, bizim topraklar?m?zdan geliyordu.?

(The Guardian?dan ?eviren: Engin Esen)

---

FHKC ve ?cihat??lar?
Ana caddenin birka? metre gerisinde, 1970?lerde, u?ak ka??ran Leyla Halid?inki gibi ?e?itli ?arp?c? eylemlere imza atan Marksist e?ilimli FHKC?nin karargah? var. Karargah, iki kamp yata??n?n bulundu?u k???k bir oda. Komutan, 40?lar?n?n sonunda olan, k?rm?z? beresi kafas?nda, per?emleri aln?na d??en zay?f bir adam. M?rra i?iyor ve telefonuyla oynuyor. Etraf?nda, k???k bir masa etraf?nda toplanm??, fraksiyonun ony?llard?r s?ren sava??nda deneyimli d?rt sava??? var. Hepsi sava? k?yafetleri giymi?, ?at??malar nedeniyle hepsi tetikte.
Komutan, ?Kampta ?e?itli fraksiyonlar var ve herkes bir fraksiyona ?ye? diye anlat?yor: ?Seninle bu caddenin sonuna kadar y?r?yemem, ??nk? FHKC m?nt?kas? buradan birka? blok a?a??da sona eriyor. Her fraksiyonun kendi alan? var.?
?Burada bir fraksiyon ve milis g?c? olu?turmak ?ok kolay? diyor, ?Biz yoksuluz, partilerimiz bize maa? ?demiyor, buradan ayr?lam?yoruz ve seyahat edemiyoruz. Yani birisi gen? bir ?ocu?a ayda 500 dolar ?derse, tabi ki o da her harekete kat?labilir. ?Cihat??lar?n? bir?o?u daha ?nce bizimle veya di?er Filistinli fraksiyonlarla olan sava???lard?.? Bir an d???nd?kten sonra, ?E?er gelip bana 100 bin dolar verirsen ben de FHKC?den ayr?l?p FHKC / ?nananlar Ordusu kurabilirim. Bu ?ok kolay? diye ekliyor.
Eski ?laik? fraksiyonlar?n hasta gibi, zay?f donat?ml? ve yetersiz beslenmi? sava???lar?yla, kasl?, sakall? ve iyi donat?ml? ?cihat??lar? aras?ndaki fark ?ok b?y?k. Bu yeni radikal ku?a??n bir ?yesiyle, Usbat El Ensar adl? ?cihat??? Filistinli grubun bir sava???s? ve komutan? olan Ebu ?mer?le g?r??meye gidiyorum. Bundan bir y?l ?nce, arkada?lar?n?n ?s?rekli ?akalar yapan, ?ok e?lenceli ve sevimli biri? diye tan?tt??? bu ki?iyle g?r??m??t?m. S?ylendi?ine g?re L?bnan h?k?meti onu ?? defa ?l?me mahkum etmi?.
Gaid Abd?l Ahad