amerika?n?n sanal ordusu

1992 y?l?nda John Carmack taraf?ndan haz?rlanan ve FPS (First Person Shooter) t?r?n?n ilk ?rne?i olan Wolfenstein 3D bilgisayar oyunlar?yla ha??r ne?ir olan hemen hemen herkes?e be?eni ile kar??land?. Wolfenstein 3D?yi d?neminin di?er oyunlar?ndan ay?ran en ?nemli ?zelli?i g?r?nt?lerin oyuncuya, oyunda canland?r?lan karakterin g?z?nden yans?t?lmas? idi. Oyuncu, o zamanki di?er t?m oyunlar?n aksine sadece oyunda canland?r?lan karakterin silahlar? ve ellerini g?rebiliyordu. Wolfenstein 3D?nin 2 boyutlu ekranda derinlik hissi veren grafiklerinin yaratt??? etki de g?z ?n?ne al?nd???nda, Wolfenstein 3D?nin ba?ar?s? ka??n?lmaz oldu. Wolfenstein 3D?nin yakalad??? b?y?k ba?ar?, gerek John Carmack?? gerekse ba?ka programc?lar? Wolfenstein 3D benzeri oyunlar yazmaya y?neltti. FPS t?r?n?n ?rnekleri art arda b?y?k bir h?zla geldi: Spear of Destiny, Doom, Doom II, Duke Nuke?m 3D, Hexen, Heretic, Quake, Shadow Warior, Turok, Unreal... Hemen hepsi o d?nemde daha emeklemekte olan FPS t?r?ne getirdikleri yeniliklerle olduk?a fazla ilgi toplad?lar. Tam da bu d?nemde FPS t?r? -?zellikle de yine John Carmack taraf?ndan yaz?lan Doom II- Amerikan Savunma Bakanl????n?n ilgisini ?ekti. 1996 y?l?nda General Charles Krulak, ?Askeri d???nme ve karar verme egzersizleri? i?in sava? oyunlar?n?n geli?tirilmesi ve askerlerin e?itiminde kullan?lmas? i?in emir verdi. Askeri sim?lasyon uzmanlar? Doom?un ?zerinde ?al??arak Marine Doom?u haz?rlad?. Daha sonras?nda haz?rlad?klar? kodun Doom II?ye uyarlanmas?yla Marine Doom son halini ald? ve asker e?itim ve ?al??malar?nda kullan?lmaya ba?land?.

America?s Army
??lemci ve grafik i?leme teknolojisindeki h?zl? geli?me daha ger?ek?i oyunlar? m?mk?n k?ld?. Ancak yeni ??kan oyunlar?n ?ok ciddi bir k?sm?n? fantastik d?nyalarda, fantastik kahramanlar?n, fantastik yarat?klara kar?? m?cadelesini konu al?yordu. B?yle bir d?nemde bir ?niversite ??rencisi taraf?ndan haz?rlanan ve ana temas? gerilla-kontra gerilla ?at??mas? olan Counter-Strike -?zellikle de T?rkiye?de- h?zla pop?lerlik kazand?. Marine Doom art?k eskimi?ti. Ticari oyun sekt?r? h?zla ilerliyordu. Bunun do?al sonucu olarak Amerikan Savunma Bakanl??? oyun sekt?r?ndeki baz? firmalarla askeri sim?lasyon oyunlar? geli?tirilmesi konusunda anla?ma yapt?. B?ylece daha sonra America?s Army ad?n? alacak olan Army Game Project ortaya ??kt?.
Yap?m? 3 y?lda tamamlanan America?s Army, Amerikan ba??ms?zl?k g?n? 4 Temmuz 2002?de piyasaya s?r?ld?. 8 milyon dolara mal olan oyun internet ?zerinden ?cretsiz da??t?l?yor. Oyunu oynamak i?in Amerikan ordusu taraf?ndan finanse edilen y?ksek h?zl? sunuculara ba?lanmak gerekiyor. Herhangi bir sunucuya ba?lan?p oyuna kaydolduktan sonra oyuncudan ilk istenen 4 adet e?itim g?revini ge?mesi. Sadece bu g?revleri ge?en oyuncular esas oyuna ba?layabiliyor. Sa?l?k??, ni?anc?, a??r makineli vb. s?n?flarda uzmanla?mak i?in ise 13 tane daha e?itim g?revini ba?ar?yla ge?mek gerekiyor. Oyuna ba?larken oyuncular sald?r? grubu ve savunma grubu olarak iki gruba b?l?n?yor. Herhangi bir gruptaki oyuncu tak?m arkada??na Amerikan askeri olarak g?r?n?rken kar?? tak?mdakilere ter?rist olarak g?r?n?yor. Bu da ?zellikle Counter-Strike??n ilk y?llar?nda ya?anan kimsenin ter?rist olmak istememesi ve herkesin kontragerilla tak?m?na kat?lmas? s?k?nt?s?n? ??z?yor. Kazanmak i?in her turda belirli bir s?re i?inde kar?? tak?m? yok etmek ya da VIP?yi ?ld?rmek-korumak gibi se?ilen haritaya g?re de?i?en g?revlerin yerine getirilmesi gerekiyor. G?rev tamamland???nda ya da s?re doldu?unda tur yeniden ba?l?yor.

Kan yok ama...
Oyundan g?rsel ?iddet geri plana at?lm??. Bol kanl? ?l?m sahneleri vb. ya?anm?yor. Bu da oyunun oynanabilece?i asgari ya?? belirleyen ESRB s?n?fland?rmas?nda daha gen? bir kitleye hitap edebilmesini sa?l?yor
America?s Army, hakk?nda en fazla tart??ma y?r?t?len oyunlardan biri. Askeriyenin ?e?itli kurumlar?ndan, Amerikan Kongresi?ne, kitle ?rg?tlerinden ayd?nlara pek ?ok ki?i ve kurum America?s Army hakk?nda a??klamalar yapt?. Oyun olduk?a g??l? bir propaganda arac?. Oyunun web sayfas?nda, s?k?a sorulan sorular (Frequently Asked Questions) k?sm?nda Amerika?da ya?amayanlar oyunu neden oynamal? sorusuna verdikleri cevap ba?ka s?ze gerek b?rakm?yor: ?T?m d?nyan?n Amerikan ordusunun b?y?kl???n? bilmesini istedik.?
America?s Army oynamak isteyen herkes oyunun askere alma linklerini de i?eren web sayfas?n? da ziyaret etmek zorunda kal?yor. ?statistiklere g?re America?s Army web sitesini ziyaret edenlerin y?zde 28?i bu linklere t?kl?yor.

K???k ?ocuklar
Eri?imi olduk?a kolay ve ?cretsiz oldu?undan k???k ya?taki ?ocuklar da oyunu oynuyor. America?s Army 9-10 ya??nda ?ocuklara Amerika?n?n yeni d??man? ter?rizmi anlat?yor ve bu ?ocuklar? Amerikan h?k?metinin genel d?? politikas?na kazanmaya ?al???yor. Bir iddiaya g?re Amerikan ordusu taraf?ndan finanse edilen sunucularda kaydedilen ve en iyi oyuncular? belirlemeye yarayan istatistikler ordu taraf?ndan analiz ediliyor ve de?erlendiriliyor.
Oyunun yay?nc?lar? da America?s Army?nin bu kadar ba?ar?l? olmas?n? beklemiyordu. Ancak 11 Eyl?l sonras? Amerika?da kitleleri Amerikan i?gallerine kazanmak ?zere yarat?lan atmosfer, oyunun ba?ar?s?n?n garantisi oldu.
Oyunu ?e?itli ?ekilde protesto edenler ise ilgin? i?lere imza att?lar. Kanadal? punk-rock grubu Propagandhi, Potemkin City Limits adl? alb?mlerinde bir ?ark?yla oyunu protesto etti. Nevada ?niversitesi Sanat Profes?r? Joseph Delappe Irak i?galini ve oyunu protesto i?in oyuna dead-in-Iraq (Irak?ta ?ld?) ismiyle girerek, oyunun sohbet kanal?na Irak?ta ?len askerlerin isimlerini, ya?lar?n?, s?n?flar?n? ve ?l?m tarihlerini yazd?.
America?s Army uzak durulmas? gereken oyunlar listenin en ?st s?ras?ndaki hakl? yerini ald?. ?te yandan sanal oyun d?nyas?n?n ger?e?i maniple etmek i?in kullan?lmas?n?n en canl? ?rneklerinden biri olmas? nedeniyle geli?imi ve yay?lmas? daha ayr?nt?l? incelenmesi gereken bir konu.
G?khan Bayram