AVRUPA GER?E?

Ge?en hafta Almanya?da en ?ok tart???lan konular?n ba??nda Afganistan?da ?ld?r?len ve ka??r?lan Almanlar?n durumu vesilesiyle bu ?lkeye daha fazla askerin g?nderilmesi olurken, Afganistan?da ise ?ngiliz s?m?rgecili?inden kurtulu?un 88. y?l? kutland?.
11 Eyl?l 2001?den sonra emperyalist devletler taraf?ndan i?gal edilen Afganistan?da, i?gal alt?ndayken ba??ms?zl?k g?n? kutlamas? tam anlam?yla trajikomik bir durum.
Orta Asya?n?n bu yoksul ?lkesinin tarihi, ayn? zamanda s?m?rgeci g??lere kar?? verilmi? ba??ms?zl?k sava?lar?yla ?zde?le?mi?. Afganistan, tarih boyunca Persler, Grekler, T?rkler, Mo?ollar, ?ngilizler, Sovyetler ve son olarak da Bat?l? g??lerin t?m? taraf?ndan i?gal edilmi?. Yani s?rekli birileri taraf?ndan ya i?gal edilmi? ya da edilmek istenmi?. Bu nedenle ne ekonomi geli?mi?, ne do?ru d?r?st bir ayd?nlanma sa?lanabilmi?.
Eskiden ?pek Yolu?nun ?nemli kav?aklar?ndan biri oldu?u i?in stratejik ?nem arz eden ?lke, bug?n Orta Asya?daki petrol ve do?al gaz?n Arap Denizi?ne ula?t?r?lmas?nda ?nemli bir koridor niteli?inde. Orta Asya haritas?na bak?ld???nda, Kafkasya?daki petrol ve do?al gaz?, ?ran d???nda Afganistan ?zerinden ta??maktan ba?ka bir se?ene?in olmad??? g?r?lecektir. Bu nedenle d?nyay? egemenlik alt?na almak isteyen emperyalist ?lkeler taraf?ndan i?gal edilmesinin temelinde, bu stratejik ?nem bulunuyor.
Bir zamanlar d?nyan?n en b?y?k emperyalist g?c? olan ?ngiltere, ?ngiliz-Hint birlikleriyle, bu stratejik ?nem nedeniyle Afganistan?? ele ge?irmek i?in b?y?k bir i?gal hareketi ba?latt?. Sald?r? 1842?de p?sk?rt?ld?.
Ama ?ngilizler, Afganistan?? s?m?rgele?tirmekten vazge?mediler. ?kinci b?y?k i?gal harekat? 1878?de ba?lat?ld?. Komutanlar?n?n ?ngiliz, askerlerinin Hint oldu?u Ango-Hint ordusu, iki y?l i?erisinde ba?kent Kabil?i ele ge?irmeyi ba?ard? ve kukla bir krall?k kurdu. Tam 40 y?l boyunca, Afganistan d?? politikas? ?ngilizlerin denetiminde kald?. S?m?rgecili?e kar?? ulusal kurtulu? sava??, t?pk? T?rkiye?de oldu?u gibi Ekim Devrimi ile birlikte h?z kazand?. 8 A?ustos 1919?da d?nemin h?k?meti, ?ngiltere?yi SSCB?ye yana?makla tehdit edince, Ravalpindi Anla?mas??yla resmen ba??ms?zl???na kavu?tu.
?ngilizler gitti ama i?galler bitmedi. 1979?da bu kez ?lke i?indeki ?at??malar nedeniyle SSCB, Afganistan?a asker g?nderdi. SSCB ve ona yak?n yerli gruplarla ABD, Suudi Arabistan ve Pakistan destekli Taliban aras?nda tam 20 y?l boyunca kanl? ?at??malar s?rd?. SSCB 1989?da askerlerini ?ekince, destekledi?i Necibullah, ancak 1992?e kadar iktidarda kalabildi. 1995?ten itibaren Taliban, Pakistan s?n?r?ndan ba?layarak ?lkeyi par?a par?a ele ge?irmeyi ba?ard?. 1996?ta ise ba?kent Kabil?i ele ge?irerek Afganistan ?slam Cumhuriyeti?ni ilan etti.
Ondan sonras? malum.
2001?de ?kiz Kuleler?in bombalanmas?ndan sonra, bu kez ABD ve ?ngiliz birlikleri, eski i?birlik?ileri olan Taliban?? devirdi, yerine Karzai?yi devlet ba?kan? olarak atad?.
Halen binlerce ?ngiliz, Alman, ABD, Frans?z, ?talyan askerinin bulundu?u ?lkede, ?ngiliz s?m?rgecili?inden kurtulu? bayram?, NATO birliklerinin s?ng?leri alt?nda kutlanabildi. Bundan ?t?r? ge?mi?te kazan?lm?? ba??ms?zl??a dair s?ylenenlerin hi?bir anlam?n?n olmad??? a??k. 88 y?l ?nce ?ngiliz s?m?rgecili?ine kar?? kurtulu? sava?? verilirken, bug?n de b?t?n NATO g??lerine kar?? bir sava?t?r s?r?p gidiyor. Karzai ise ?d??man? olarak ?lkeyi i?gal eden g??leri de?il bu g??lere kar?? sava?an Taliban?? g?steriyor.
88 y?l ?nce s?m?rgecili?e kar?? verilen m?cadeleyi, bug?n s?m?rgecilerin s?ng?leri alt?nda kutlamak tam bir ?arlatanl?k ?rne?i olsa gerek. Yine ne tesad?ft?r ki Karzai ve adamlar? ?ba??ms?zl?k bayram??n? kutlad?klar? saatlerde, Br?ksel?deki NATO merkezinde i?galin daha nas?l geni?letilebilece?i tart???l?yordu.
Son haftalarda Afganistan?dan gelen haberlere bak?l?rsa, direni? ?nceki d?neme g?re daha da yo?unla?m?? durumda. ??nsani yard?m? ve ?yeniden yap?land?rma? ad? alt?nda Afganistan?a ikinci b?y?k askeri birli?i g?nderen ?lke olan Almanya da art?k asker kaybetmeye ba?lad?. ?u ana kadar 25 Alman askeri Afganistan?da hayat?n? kaybetti. Ge?en hafta da Kabil B?y?kel?ili?i?nde g?revli ?? polis, uzaktan kumandal? bomba ile ?ld?r?ld?. Ayr?ca, son haftalarda Afganistan?da bulunan Almanlara y?nelik ka??rma olaylar?nda ?nemli bir art?? meydana geldi.
Buna ra?men Federal H?k?met, Afganistan politikas?n? g?zden ge?irme, sa?duyuya kulak verme yerine, ?len asker ve polislerin cenazeleri ba??nda ?Afganistan??n istikrar?? i?in verilen m?cadelenin bundan sonra da devam edece?inden dem vuruluyor.
B?t?n bunlar, ge?mi?ten g?n?m?ze Afganistan??n neden s?rekli i?gal edilen ?lke durumunda oldu?unu g?sterirken, i?gal alt?nda ?ba??ms?zl?k bayram?? kutlayan Karzai?nin durumunun da g?n ge?tik?e zorla?t???n?, Bat?l? g??lerin ise ?lkede askeri g?c?n? daha fazla art?rma niyetinde oldu?unu g?steriyor.
Dileriz, Afgan halk? bundan sonra ilan edece?i ulusal kurtulu? bayram?ndan sonra, emperyalist gericilik ve dinci gericili?e kar?? tam ba??ms?z bir ?lke kurmay? ba?ar?r.
Y?cel ?zdemir