bat??da bir fidan i?in t?ren yap?yor, do?u?da yak?yorlar

?erafettin halis
1938'de s?rg?n yemi? bir aileden gelen ?erafettin Halis, 1956 Dersim do?umlu. 1994 y?l?nda aday oldu?u Hozat Belediye Ba?kanl??? adayl???ndan, DEP milletvekillerine yap?lan uygulamay? protesto ederek geri ?ekilen Halis, 8 ay sonra yap?lan ara se?imde Belediye Ba?kan? ile ayn? oyu almas?na kar??n ba?kan olamad?. 1999?da kazanamad??? Tunceli milletvekilli?ini, 22 Temmuz genel se?imlerinde elde eden ???retmen Halis?, bug?n art?k ?DTP Tunceli Milletvekili Halis? oldu. Halis, evli ve yeti?kin d?rt ?ocuk babas?.

Dersim?de yine ormanlar yak?l?yor. Yine yak?lan ormanlara seyirci kal?n?yor. Bu durumu, Dersim?in ?ok yo?un operasyon b?lgesi olmas?na ba?layan ve ?ormanlar? kimlerin yakt???n?n ?ok a??k? oldu?unu belirten DTP Tunceli Milletvekili ?erafettin Halis, ?Bat??da bir fidan dikimi i?in t?ren yapan sistemin, b?lgede ormanlar?n yak?lmas?na seyirci kald???n?? s?yl?yor.
Yang?nlar?n durmas?n?, operasyonlar?n durmas?na; operasyonlar?n durmas?n? da devletin bar?? politikas? olmas? gerekti?ine? ba?layan ?erafettin Halis, Dersim?e, Ba?bakan Erdo?an??n ?Tunceli?yi istiyorum? s?zlerine ve Meclis?te izleyecekleri politikalara ili?kin sorular?m?z? yan?tlad?.

Hi?bir partinin milletvekili ??karamad??? tek il olma ?zelli?i var Dersim?in. Niye b?yle? Di?er illerden ayr?ld??? ?zelli?i nedir Dersim?in?
Dersim ?80?den bu yana CHP?nin kalesi olarak bilinir. Her ne kadar CHP d???nda di?er partiler de d?nem d?nem milletvekili ??kard?ysa da CHP i?in kale olma ?zelli?ini yitirmedi. Ancak Dersim halk?n?n umut ba?lad??? CHP, Dersim halk?n?n ac? kaderinde olumlu bir ?izgi dahi ?izmedi. ?yle bir umutla ba?lan?lm??t? ki, CHP yetkilileri ?Tunceli?de biz aday g?stersek k?t?k bile milletvekili olur? demi?ti. Dersim halk?n?n b?yle bir zihniyete yakla??m? da 80 y?ll?k CHP?yi sand??a g?mmek oldu. Sistemin b?lge insan?na reva g?rd??? devlet politikalar?n? uygulayan di?er partiler de sand??a g?m?ld?.
Dersimli, onuruna en yak??an ?ekilde Bin Umut Aday? olan benim lehime oyunu kulland? b?y?k oranda. Tabii bir toplumda y?zde y?z bir teklik beklemek, bizim de g?r???m?z olmazd?. G?nah? sevab?yla, kiri pas?yla bug?ne kadar politika yapm?? olan Kamer Gen?, Dersimlinin oy verdi?i ikinci ki?i oldu. Ge?mi?teki siyasi yap?s? ne olursa olsun, ba??ms?z aday olmas? Kamer Gen??i milletvekili yapt?.

Kamer Gen??in size ili?kin s?yledi?i bir anekdot anlat?l?yor...
Bu, tabii Kamer Bey?le y?z y?ze yapm?? oldu?umuz sohbetten ??kmad?. Se?im gecesi s?yledi?ini duydum. ?Ben hizmetle u?ra?aca??m, ?erafettin karde?im de bar?? ve demokrasi m?cadelesi verecek? demi?.

Ba?bakan, AKP?nin milletvekili ??karamad??? tek il olarak, gelecek se?imde ve yerel se?imlerde ?Tunceli?yi istiyorum? dedi. AKP Tunceli?de etkili olabilir mi? Yat?r?mla, hizmetle belediyeyi alma ve milletvekili ??karma ihtimalleri var m??
Neden Dersim?e b?yle ?nem veriyor Ba?bakan, ona bakmak laz?m. AKP?nin bir Alevi politikas? var, ?zellikle de S?nni-?slam partisi de?il, T?rkiye partisi olma ?abalar? var. T?rkiye partisi olamasa bile S?nni-?slam partisi olmas?n? baz? ara?larla kamufle etmeye ?al???yor. ?zellikle son se?imlerde birka? Alevi milletvekili ??karmas? bu nedenledir. B?yle bak?ld???nda Tunceli-Dersim, Alevili?in kalbinin att??? bir yerdir. Alevili?in kalbinin att??? yerde milletvekili ??karmak ya da belediye ba?kanl???n? kazanmak, Anadolu?daki Aleviler i?in de ?nem arz edecektir. Bu anlam itibariyle bir de?er bi?iliyor Dersim?e AKP taraf?ndan. Dersim al?n?rsa, ?Anadolu?nun di?er b?lgelerinde ya?ayan Aleviler ?zerinde de etkisi olacakt?r? diye d???n?yorlar.

Peki al?rlar m??
AKP?nin Dersim?in inan? dokusuyla, siyasal yap?s?yla benze?ir bir taraf? yok. H?k?met olman?n nimetlerinden yararlanarak bir yol al?nabilir. Ama Dersim halk?n?n buna kan?p AKP?yi iktidar yapmayaca??n?, kendine yak??an duru?u sergileyece?ini d???n?yorum.

Alevilerin AKP?ye bak??? nas?l?
Alevi inanc?, ?slam inanc?n?n ?tesinde farkl? mezhepsel bir inan? diye d???n?yorum. ?ster Sivas?ta ya?ananlar, ister Mara??ta, ?orum?da, Gazi?de ya?ananlar olsun, sonu? itibariyle devlet i?erisindeki kesimlerin parma?? olsa da bu katliamlar?n ?irticai kesimler taraf?ndan yap?ld???? alg?lamas? var. B?yle olunca, Dersim halk?n?n, kendi inan?sal yap?s?yla ?rt??meyen AKP?ye bak???nda ?ok da s?cakl?k yok. Ancak 20-30 y?l ?nceki gibi Alevilerin oy verece?i bir yap? da yok. Son 10 y?la kadar CHP?ye olan ba?l?l?klar? ??z?ld?. B?y?k ?ehirlere ya?anan g??ler, kanaat ?nderlerinin y?nlendirici politikalar? nedeniyle AKP?ye oy vermesi m?mk?n g?z?kmese de, Alevilerin i?inde de AKP?ye y?nelen k???k k?melenmeler vard?r. ?zellikle AKP?nin, Avrupa uyum yasalar?na y?nelik ?abalar?, k?smen demokratik g?r?nt? vermesi, Alevilerin b?yle bir oy kullanmas?na vesile oldu diyebiliriz.

?AKP?ye Dersim?den oy yok? diyebilir miyiz?
Ne yaz?k ki, her ne kadar inan? dokusu ?nemlidir desek de, Dersim?de 3 il?e ve 2 belde olmak ?zere 5 belediye AKP?nin elinde. Bu oylar inan?sal, siyasal olarak verilmi? de?il. Sadece, iktidar olman?n nimetlerinden yararlanmak ve hizmete d?n??t?rmek sayesinde verilmi?tir. B?yle de olsa ?z?c? oldu?unu d???n?yorum bu durumun.

Dersim, son d?nemde orman yang?nlar? ile g?ndemde. Durum nedir?
Orman yang?nlar? yeni de?il. Operasyon b?lgesi olmas? nedeniyle, operasyonlar?n ?ok yo?un oldu?u g?nlerde orman yang?nlar? ya?an?yor. O y?zden, yang?nlar?n kim taraf?ndan ??kar?ld??? ?ok net anla??l?yor. Bat??da bir fidan dikmek i?in t?ren yap?l?rken, b?lgemizde ormanlar?n yak?lmas?na sistem seyirci kal?yor.
?unu da belirtmekte yarar var; sivil y?neticiler, askeri alanlara m?dahale etme g??lerini kendilerinde g?remiyorlar. A??k?as? orada operasyon g??leri orman yak?yor.
Devlet, belli bir noktadan sonra m?dahale etmeye ?al???yor ya da ormanlar kendili?inden s?n?yor.
Ormanlar?n yak?lmas?, do?an?n insans?zla?t?r?lmas?na hizmet ediyor. Operasyonlar olduk?a ormanlar yanacak, operasyonlar olduk?a insanlar ?ld?r?lecek, operasyonlar olduk?a insanlar a?, sefil olacakt?r. Bu y?zden yang?nlar?n durmas? i?in operasyonlar?n durmas? gerekiyor. Operasyonlar?n durmas? i?in de devletin bir bar?? politikas? olmas? gerekiyor.

Niye en yo?un operasyon bu b?lgede oluyor?
Dersim, co?rafya a??s?ndan gerilla m?cadelesine m?sait bir b?lge. Gerilla g??lerinin oldu?u her b?lgede operasyon olur mu, olmaz m? bilemiyorum; ne yaz?k ki, Dersim?de yo?un bir operasyon var.
Dersim?in ge?mi?iyle de bunu ba?lant?land?rmak m?mk?n m??
?lla ki bir ba?lant? kurmak istenirse, kurulabilir. Dersim, K?rt kimli?inin yan?nda, Alevi kimli?inin de potansiyel su?lulu?unu ta??yor. Alevilik inanc?n?n potansiyel su?lulu?u, onun sol muhalif kanatta yer almas?n? getirdi. Sol muhalif Alevi kimli?inin K?rt kimli?i ile bile?kesi, sistemi ?ok daha fazla rahats?z ediyor.

Munzur?a baraj yap?lmas?na da kar?? ??k?yorsunuz. Munzur?un ?zelli?i nedir?
Munzur?a ??plak g?zle bak?ld???nda, b?lgenin ya da d?nyan?n di?er b?lgelerinden bir farkl?l?k g?stermiyor. Ancak Munzur Nehri?nin b?lge insan? ?zerinde kutsal bir de?eri, efsanevi ve mistik bir yan? var. B?yle kutsal da bir anlam? olan Munzur?un akmas?n?n engellenmesini b?lge insan? kabul edemiyor. Ayr?ca baraj?n olu?turaca?? g?letler, b?lge insan?n?n insani dokusuna zarar verece?i i?in istenmiyor. ??nsani dokuya nas?l zarar verir? derseniz; b?lge dokusunun bozulmas?, insan?n da bozulmas?na neden oluyor. B?lgeler aras?ndaki ileti?imin kopmas?, ister istemez insanlar aras?ndaki inan?sal, k?lt?rel, duygusal ba??n kopmas?na da neden olacakt?r.
Munzur?un ay?rt edici bir ?zelli?i de akm?? oldu?u vadide, hayvan ve bitki dokusunun ?ok ?e?itli olmas?. Y?zlerce, binlerce bitki t?r? i?inde d?nyada g?r?lmeyen ya da ?ok az g?r?len bitki t?rleri var ki, bunlar korunmaya de?er bitki t?rleridir.

?Bin Umut? milletvekilleri olarak Meclis?e geldiniz. DTP?ye ge?erek grup olu?turdunuz. Medyan?n size yo?un ilgisi oldu ama bu; d?? g?r?n???n?z, ?ne kadar ??k oldu?unuz?la veya kad?nlar?n?z?n sa?lar?, k?yafetleri ile oldu. Bu ?ekildeki ilgiyi nas?l de?erlendiriyorsunuz?
?K?rtler parlamentoda ne yapacak? merak? vard?. 1994?te parlamentoda Leyla Zanalar?n, Hatip Diclelerin K?rt?e bir s?ylemi vard?. K?rt?e yemin de?ildi, ?Bu anayasay? K?rt ve T?rk halklar?n?n karde?li?i i?in okuyaca??z? dediler. Bug?ne kadar bu, ?K?rt?e yemin? diye lanse edildi.
Bize de ?K?rt?e yemin edecek misiniz? diye sormu?lard?; ?Hay?r, bundan ?nce K?rt?e yemin edilmedi ki, biz de ?yle edelim? dedik. K?rtlerin ne yapaca??n?n ?tesinde bir psikolojik bask? alt?na alma s?z konusuydu medya taraf?ndan. ?Biz bunlar?n ayakkab?lar?n?n alt?ndaki etiketle bile u?ra??rsak, s?k??t?r?r?z? anlay??? vard?. Biz de tabii bunun fark?ndayd?k, o y?zden etkilenmedik.

?Ezberi bozaca??z? s?ylemiyle parlamentoya geldiniz. Nas?l olacak bu?
Ezber her ?eyden ?nce bir yarg?d?r. Neydi bu ezber? ?K?rtler b?l?c?d?r!? Biz b?l?c? olmad???m?z? ama mevcut sistemin de yanda?? olmad???m?z? s?yleyece?iz. Nedir bu sistem? Halklar?n kendi kimliklerini tan?mad?k?a, demokratik haklar?n? vermedik?e; k?lt?rleriyle, inan?lar?yla bir arada ya?amas?n? sa?lamad?k?a biz bunun kar??s?nda olaca??z. Nas?l bozaca??z ezberi? Bug?ne kadar ?nyarg?lardan olu?mu? o kurallar? bozaca??z. ?lk etapta ?Memleket b?l?ns?n? diyece?iz sand?lar. Hay?r! Biz T?rkiye?nin b?l?nmesi i?in de?il, demokratik taleplerin hayata ge?irilmesi i?in demokratik muhalafetimizi yapaca??z. Siyasetimizin eksenine koydu?umuz K?rt sorununun demokratik ??z?m?, K?rtlerin d???ndaki inan? ve etnisitelerin haklar?na kavu?mas?, ?zg?rl?k sorunlar?n?n ??z?m? i?in ?aba harcayaca??z. Yine siyasetimize yak?n duran emek ve benzeri haklar?n al?nmas?, insan?n insanca ya?amas? i?in gerekli olan e?itim, bar?nma, sa?l?k meselelerinin de ger?ekle?mesi i?in ?aba sarf edece?iz. ?Ezber bozma?, ?vatan-millet edebiyat??n?n bozulmas?yla olur diyoruz.

---

Hala?o?lu ?b?l?c?l?kten? yarg?lanmal?
T?rk Tarih Kurumu Ba?kan? Yusuf Hala?o?lu?na Alevilere ve K?rtlere y?nelik s?ylemlerinden dolay? yo?un tepkiler var. Siz nas?l de?erlendiriyorsunuz?
Hala?o?lu?nun ?rk?? s?ylemleri yeni de?il. O ?rk??l?k g?revini yerine getiriyor. ?K?rtler T?rkmendir, K?rt Aleviler Ermenidir? gibi bir s?ylemle kafa kar???kl??? yarat?yor ve bunu yaparken de bilimselli?e dayan?yor. Nazi Almanyas? da kafatas??l?k yaparken bilimselli?e dayanarak yapm??t? bu i?i. K?rt Alevilerin Ermeni olmas? beni rahats?z etmiyor. Ben ne kadar K?rtsem, bir ba?kas? ne kadar T?rkse; K?rt olmak, T?rk olmak ne kadar do?alsa, Ermeni olmak da o kadar do?al. Beni rahats?z eden, Ermeni olarak itham etmesi de?il, var olan etnisitenin ba?ka bir adla an?lmas?. Bunun alt?nda da ?u var; hedef tahtas?na, bulamad?klar? Ermenilerin yerine K?rt Alevileri koymaya ?al???yorlar. Bug?n 1915?te ya?anan o b?y?k trajedik olay, d?nyan?n g?ndeminde konu?uluyor, tart???l?yor. H?l? ya?ayan tan?klar? var.
Irk??l?k g?n?m?zde lanetlenmesi gereken en b?y?k ?eydir, lanetliyorum. Lanetlemek de yetmez. Bunun ?tesinde, sosyal, hukuk devleti olman?n gerekleri yerine getirilmelidir. Hala?o?lu?nun yaln?zca g?revden al?nmas? yetmiyor. As?l b?l?c?l??? o yap?yor, b?l?c?l?kten de yarg?lanmal?d?r.
Sultan ?zer