28 Ağustos 2007 00:00
Kelimeler farkl? ileti?im ortak
Bebek dili yaln?zca k???k tatl? bir y?ze bak?p ?ak?maktan ibaret de?il. Anneler tonlama, konu?man?n h?z?, vurgu gibi farkl? ses i?aretleri kullan?yor; b?ylece kullan?lan kelimeye, duruma g?re bir anlam y?kleniyor.
Bebek dili yaln?zca k???k tatl? bir y?ze bak?p ?ak?maktan ibaret de?il. Anneler tonlama, konu?man?n h?z?, vurgu gibi farkl? ses i?aretleri kullan?yor; b?ylece kullan?lan kelimeye, duruma g?re bir anlam y?kleniyor. Bir bebe?e elektrik prizine dokunmamas?n? s?ylerken kullan?lan ses tonu, bebek huzursuz oldu?unda onu yat??t?rmak i?in kullan?lan ses tonundan olduk?a farkl?. Bu ses i?aretleri ister bebekle ya da yeti?kinle konu?ulsun, t?m konu?ma tav?rlar?nda kullan?labilir ve anlam?n ve niyetin iletilmesinde ?nemli bir etkendir. University of California'dan Greg Bryant ve Clark Barrett, ses ve niyet aras?ndaki ili?kinin evrensel oldu?unu ve ki?inin anadiline g?re de?i?meksizin herkes taraf?ndan alg?lanabilece?ini ?ne s?r?yor.
Bebek dili yeti?kin diline kar??
Bu iddialar?n? test etmek i?in ?ngilizce konu?an annelerin seslerini, ?nce ?ocuklar?yla daha sonra da yeti?kinlerle konu?uyorlarm?? gibi kaydettiler. Konu?ma d?rt ana kategoride topland?: Yasaklay?c? (?ocu?u bir ?ey yapmama konusunda uyarma), onaylay?c? (?ocu?un belli bir davran???n? destekleme), rahatlat?c? (a?layan bir bebe?i sakinle?tirme), dikkat ?ekici (size bakmayan bir bebe?e seslenme). Daha sonra sesler aras?ndaki bu ayr?mlar?n fark edilip edilemeyece?ini g?rmek i?in bu kay?tlar, Ekvador'da av ve bah?ecilikle ge?inen Shuar k?yl?lerine dinletildi. "Shuar k?yl?leri ?ngilizce bilmiyorlar, end?strile?memi? bir toplumda ya??yorlar ve okuma yazmalar? yok. K?yle ayn? isime sahip anadilleri Shuar, yap?sal olarak ve dilbilgisi kurallar? y?n?nden ?ngilizceden tamamen farkl?" diyor Bryant. Psychological Science dergisinin a?ustos say?s?nda detayl? olarak verilen ara?t?rma sonu?lar?na g?re Shuar k?yl?leri, bebek dili ve yeti?kin dilini birbirinden y?zde 73 ba?ar?yla ay?rd?. Shuar k?yl?leri ayr?ca, annelerin seslerinin hangi kategoriye girdi?ini de do?ru olarak belirttiler; ancak k?yl?ler, anneler bebek dilini konu?urken sesleri ay?rt etme konusunda daha ba?ar?l? oldu. Bryant, bunun sebebini annelerin bebekleri ile konu?urken abart?l? tonlar ve vurgular kullan?yor olmalar?na ba?l?yor. Bryant, "Sonu?lar, duygusal ses ileti?iminin farkl? k?lt?rlerde kendisini benzer ?ekillerde g?sterdi?i y?n?ndeki fikri destekliyor" dedi.
Hayvanlar da kullan?yor
Yap?lan ba?ka bir ara?t?rmaya g?re ise bebek dilini kullanan tek canl? t?r? insan de?il. University of Chicago'dan Dario Maestripieri, anne maymunlar?n yavrular? ile ileti?im kurarken onlar?n dikkatlerini ?ekmek i?in bebek dilini kulland?klar?n? belirtiyor: "Bu dil y?ksek perdeden ve ritimli bir ton."
(Livescience'dan ?eviren: ?zge Kuru)
YAZARLAR
A. Cihan Soylu
‘Boş tencere’ iktidarın neresinde?
Şebnem Korur Fincancı
Tehlike nedir?
Sultan Özer
Yeni anayasa tartışmaları, AKP’ye can suyu olur mu?
Hediye Levent
Erdoğan'ın Irak ziyaretinin 3 sebebi ve değişim rüzgarı!
Arif Nacaroğlu
Özgürlükçü Anayasa
Erkan Aydoğanoğlu
1 Mayıs ve sonrası
Mehmet Özyazanlar
Galatasaray kaparak, Fenerbahçe kaptırmayarak…
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
