M?zikte de sanatta da ?nihai? imkans?zd?r

M?zik tarihi bir ?ekliyle, yeteneklilerle yeteneksizler aras?ndaki sava??n arenas?d?r. Tanju Duru, bahsedilen ilk grubun usta sava???lar?ndan biri. Ge?ti?imiz g?nlerde yay?nlanan ?Duru Zamanlar? alb?m?yse, onun 20 y?l? a?an profesyonel m?zik hayat?n?n bir dipnotu gibi.
Babas?n?n m?zik ??retmeni olmas?, onun da m?zisyen olmas?ndaki en belirleyici etken olur. Ba?lad??? piyano derslerine ra?men maddi imkans?zl?klar nedeniyle eve piyano al?namamas?, onu bir daha ayr?lmamak ?zere gitara y?neltir. K?sa s?rede ??rendi?i gitar?yla okul orkestralar?nda m?zik yapar. ?niversitede tiyatro gruplar?n?n m?ziklerini de o haz?rlar. 1984 y?l?nda tan??t??? Nadir G?kt?rk ve Emin ?g?s?le birlikte Ezginin G?nl??? ser?veni ba?lar. 1982 y?l?nda kurulmu?, yeni yeni oturmaya ba?lam?? ama dikkatleri ?ekebilmi? Ezginin G?nl??? grubu, Tanju Duru?nun da gruba kat?lmas?yla m?zikal evrimini tamamlam?? ve kitlelere ula?abilmi?. Grubun ilk be? alb?m?nde (ki bu ?al??malar Ezginin G?nl????n?n sanatsal zirvesini de olu?turur) bulunmu?, m?zikal ?rg?s?n?n olu?turulmas?nda da b?y?k pay sahibi olmu?tur.
1990?da grubun m?zi?inin misyonunu tamamlad???na inan?r ve gruptan ayr?l?r. ?e?itli reklam ve belgesel film m?zikleri yapar. Bu arada kay?t aletlerine olan merak?, onun st?dyo kurma ?al??malar?n? ba?lat?r. 1999?da kendi st?dyosunu kurar ve bundan sonraki projelerini burada notalara d?ker. Biz de usta sanat??y? kendi st?dyosunda bulduk.

Daha ?nce de?i?ik zamanlarda sizinle yap?lan r?portajlarda Ezginin G?nl???, Yeni T?rk? gibi m?zik gruplar?n?n art?k misyonlar?n? tamamlad?klar?n?, en az?ndan o isimler alt?nda m?zik yapmamalar? gerekti?ini s?ylemi?tiniz. Biraz a?ar m?s?n?z?
O gruplar?n ?80?li y?llardaki pozisyonlar?yla ?imdiki pozisyonlar? aras?nda b?y?k farklar var. O d?nemlerde, o gruplar? dinleyen kitlenin d?nyaya ve i?inde ya?ad???m?z topluma bak???yla, bu gruplar? bug?nk? bi?imiyle dinleyen kitlenin bak??? aras?nda ?ak??an belki de hi?bir nokta yok.

Dinleyici profili mi de?i?ti?
Tamamen de?i?ti denebilir.

M?zikal a??dan da kendini yenileyip geli?tirememe durumu mu s?z konusu?
Sadece d?nyaya bak???n?z?, kendinizi felsefi, politik olarak geli?tirip yenilemeniz yetmiyor. Buna paralel olarak m?zikte de bu geli?meyi, yenilenmeyi yakalaman?z gerekiyor. O zaman ?nc? olmu? gruplar?n, bug?n bakt???m?zda kenarda k??ede kalm?? olmas? ve art?k sadece nostaljik de?erleriyle an?lmas?nda bunun da pay? var ku?kusuz. Bu anlam?yla bu, gruplar?n miras?na da yap?lm?? b?y?k bir haks?zl?k.

O d?nemde 12 Eyl?l ve hukukunun ?lkeye her anlamda n?fuz etmeye ba?lamas?, buna kar??l?k m?zik gruplar?n?n, m?zisyenlerin m?ziklerini bir ?ekilde bununla hesapla?ma s?reci olarak g?rmeleri, kendi var olma nedenlerini mi olu?turuyordu?
12 Eyl?l etkisini ?90?dan itibaren g?sterdi diyebiliriz. ??nk? tamamen kurumsalla?t?. ?80?li y?llarda bu etki bu kadar yo?un hissedilmedi. ?nsanlar bir ?ekilde h?l? hesapla?ma i?erisindeydiler. ?a?da? T?rk?, Yeni T?rk?, Mozaik, Ezginin G?nl??? gibi gruplar da bu hesapla?man?n birer par?as?yd?lar. ?90?lardan itibaren 12 Eyl?l??n tamamen kurumsalla?mas?yla da yeni bir ku?ak yeti?ti. ?imdi Ezginin G?nl????n?, Yeni T?rk??y? bug?n dinleyen ?ocuklar, 12 Eyl?l sonras? do?mu? ku?aktan. Ve ?12 eyl?l nedir? diye sordu?unuzda en k???k bir fikirleri bile yok. Dolay?s?yla her ?ey de?i?ti. 12 Eyl?l??n ?90?lardan itibaren kurumsalla?mas?yla o gruplar da o anlamda misyonlar?n? yitirdiler. Yeni isimlerle, yeni saundlarla yeni bir ?eyler yapmalar? gerekiyordu.

Toplumlar?n ge?irdi?i sosyo-politik de?i?imlerle, m?zikal ?ok seslilik anlam?nda kula??m?z?n etkile?imi ve geli?imi aras?nda bir paralellik kurabilir miyiz?
Tabii ki. Her farkl? ku?ak ve d?nem, kendi m?zi?ini olu?turur ve ?retir. ?70?lerde ba?lamayla devrimci t?rk?lerin ?al?n?p s?ylenmesi, ?80?lerde ba?lamayla birlikte kulaklar?m?z?n da yava??a gitara al??mas? gibi... Onlar bir ?ekilde o ihtiyaca verilen cevap niteli?indedir zaten.

Alb?m hakk?nda konu?al?m biraz. Alb?m yapma fikriniz ne zaman olu?tu?
Bu alb?m? yapmak, son birka? senedir kafamda vard? zaten. Ama ge?en sene f?rsat bulabildim ancak. Besteler haz?rd?, 15 y?ll?k bir s?re? i?inde olu?mu?lard?. Bana kalan, d?nya ?ap?nda m?zisyenler olan Erkan O?ur, Ak?n Eldes gibi bir?ok de?erli dostumla st?dyoya girip bestelerimi yeniden yorumlamak oldu.

Alb?mde fonda i?ten i?e kaynayan ritimler olsa da, vokal dahil ?al?nan enstr?manlarda bile hep buruk, h?z?nl? bir hava hakim...
Evet do?ru. Alb?m?n genel karekterini h?z?n olu?turuyor. Ben zaten ?ok ne?eli, gitti?i yerlere ne?e g?t?ren bir kimse de?ilim. Durgun ve dingin say?labilecek bir yap?m var. Do?al olarak yapt???m m?zi?e de yans?yabiliyor. Ama yapt???m m?zi?in sadece h?z?nl? olarak alg?lanmas?n? istemem. O h?zn?n i?inde umut da vard?r. Veya o h?zn?n bize kazand?raca?? belki bir d?n??t?rme kayg?s?, bir ?eylere farkl? bakabilme yetisi... Bu anlam?yla alb?m? sadece h?z?nl? bir alb?m olarak de?erlendirmek eksik kalabilir.

Bu alb?m? tarz olarak nas?l de?erlendirmeliyiz? M?zi?in hangi t?r?nde de?erlendirebiliriz?
Bunu adland?rmakta ben de g??l?k ?ekiyorum do?rusu. Alb?m ilk ??kt???nda internet sitelerinde halk m?zi?i, pop-rock ve hatta sanat m?zi?i listelerinde bile de?erlendirildi. Belli bir t?r?n alb?m? de?il. ?ok zorlarsak, tam kar??lamasa da akustik-alternatif bir m?zik alb?m? diyebiliriz. Veya Tanju Duru?nun m?zikal anlay???n?n d??avurumu da denebilir.

Alb?m ?6 Eyl?l? ?al??mas?yla ba?l?yor. H?z?nl? bir beste yine. D?nyay? h?nerli parmaklar?yla g?ren usta m?zisiyen Muammer Ketenco?lu?nun akordiyonuyla e?lik etti?i bestenizin ?yk?s?nden bahseder misiniz?
Tarihimizin karanl?k 6-7 Eyl?l d?nemini anlatan belgesel bir filmin m?zikleriydi. Gerek 6-7 Eyl?l olaylar? olsun, gerek bu toplumda ya?anm?? bir?ok ba?ka olay olsun, d?n?p bakt???m?zda h?z?n duygusundan ka?mam?z imkans?z. Olan? biteni resmi ideolojinin bize sundu?u ?eklin d???nda objektif olarak g?zlemleyip anlamland?rd???m?zda ?ok farkl? bir atmosferle kar??la??yoruz. Bir d?nemin belgeseline de m?zik yapt???n?z zaman o duygulan?mlar zaten kendi kendine olu?uyor. Yani oturup ?Mutlaka h?z?nl? bir ?eyler yapmal?y?m? demiyorsunuz. Olaylar?n h?zn? kendisini ?ark?ya ta??yor.

3. ?ark? ?A?r? Zaman??...
?ark?, Atlas dergisinin A?r? Da???nda yitirdi?imiz yazar? ?skender I?d?r ve yine K?rg?zistan?da da?da ?len U?ur Uluocak i?in yapt???m ?ark?yd?. A?r??n?n a?r?s?, ac?s? oldu bizlere. Zaten alb?mdeki s?zl? par?alar?n d???ndaki ?ark?lar belgesel filmlere yap?lm?? ?ark?lar. Hepsinin bir ?yk?s? var.

?Halfeti Zaman??nda mistik t?n?lar dikkat ?ekiyor...
??in i?ine ney girince do?al olarak mistik bir renk de kat?yor. Benim ?zel bir merak?m yoktur mistisizme. Sadece ?ark?daki enstr?manlar?n mistisizmi ?a?r??t?rmas? s?z konusu. Halfeti?nin su alt?nda kalmas?yla, tarihi k?lt?rel dokusunu yitirmesiyle ilgili ?ekilen bir belgeselin m?zi?iydi. O co?rafyay? ?a?r??t?rabilecek enstr?manlar?n olmas? gerekiyordu.
5. ?ark? ?Nihai? bizce alb?m?n ?st?nde en fazla konu?ulmas? gereken ?ark?s?. Enstr?man ?e?itlili?i ve ?al?m?yla ge?mi?ten gelece?e g?zel bir mozai?in melodik hali gibi. Bir final niteli?inde. Bu bak?mdan alb?mde bir s?ralama hatas? m? var?
Bence ?ark?, s?ralama a??s?ndan tam da olmas? gereken yerde. M?zikte de, sanatta da ?nihai? imkans?zd?r. ?Nihai? benim i?in de ?zel bir ?al??mad?r. ?93 y?l?nda yapt???m bir beste. T?rkiye iktisat tarihiyle ilgili ?ekilen bir belgeselin m?zikleriydi. Sonra bir atmosfer m?zi?i halini ald?; belli bir d?nemin, konunun m?zi?i olmaktan ??kt?. (?stanbul/EVRENSEL)

---

Kurtlar ortadan kalkarsa durum d?zelecektir

T?rkiye?deki genel m?zikal durum hakk?nda bir de?erlendirme yapar m?s?n?z?
Ben sadece yap?lan alternatif m?zikler hakk?nda yorum yapabilirim. Takip edebildi?im kadar?yla dikkat ?ekici bir hareketlilik ve geli?me var. Yeni gruplar?n, gen? m?zisyenlerin m?zikal anlamda kendilerini ifade edebilmeleri ve bu ifadelerinden ?d?n vermemeleriyle kendi tarzlar?n? olu?turmalar? olduk?a sevindirici.

Son olarak, bir m?zisyen kimli?iyle m?zik piyasas?ndaki korsan ?retimin sekt?re yans?malar?n? de?erlendirir misiniz?
Her i?te oldu?u gibi m?zik sekt?r?nde de bir yanda i?in ?reticisi, bir yanda al?c?s?, ortada da o i?in kurtlar? vard?r. ?imdi bu korsan yay?nc?l?k olay?ndan en zararl? ??kan taraf bu i?in kurtlar?. Bakmay?n siz bu kadar kopar?lan yaygaralara. M?zisyenler konserlerle, etkinliklerle bir ?ekilde para kazanabiliyorlar. ??te bu kurtlar ortadan kalkarsa durum d?zelecektir. Bu anlamda ben gidi?at? olumlu g?r?yorum asl?nda. Art?k m?zi?inizi insanlara ula?t?rma ?ans?n?z o kadar fazla ki... Durumu bundan 20 y?l ?ncesiyle kar??la?t?rd???n?zda ?ok net bir ?ekilde g?receksiniz. ?rne?in, internete koydu?um ?? ?ark?m?, Avustralya?dan insanlar girip dinlemi?. ?retti?in bir ?eyleri insanlara sunmak istiyorsan, bundan daha rahat bir yol var m??
Nihat ?lbeyo?lu - ?nan K?z?lkaya