Bar?? nas?l gelecek?-2

1993 Midyat Ba?larba?? k?y?...
?Bask?n s?ras?nda k?y imam? A.A, cami hoparl?r?nden anons yapmak ?zere ?a?r?ld?. Korucuba?? Abdullah T. yapt??? konu?mada, imam?n Ermeni(!) oldu?u iddias?nda bulunarak imam?n k?ydeki kiliseye g?t?r?l?p kiliseyle birlikte yak?lmas? emrini, beraberindeki koruculara verdi. Abdullah T, korucular? da yan?na alarak imam? kiliseye g?t?rd?; ?nce i?kence ettiler, daha sonra sa?lar?n? ve b?y?klar?n? ate?e verdiler. Biz kiliseye gidinceye kadar imam?n v?cudu i?kenceden parampar?a olmu?tu. Korucular daha sonra, bizi s?ra daya??ndan ge?irerek tehdit ettiler. O s?rada k?ye askerler geldi. ?mam?n nerede oldu?unu sorunca korucular da imam?n k?yden ka?t???n? s?ylediler. Ertesi g?n OHAL B?lge Valili?i, k?y?m?zde ?bir ter?ristin ?l? olarak ele ge?irildi?i? a??klamas?nda bulundu. Kaymakaml??a yapt???m?z ba?vurular da sonu?suz kald?.?
K?rt sorununun demokratik ??z?m? yerine, inkar ve ?iddet ile derinle?tirilmesi ?tercih?inin ortaya ??kard??? sorunlardan biri, koruculuk. ?nsan Haklar? Derne?i (?HD) kay?tlar?ndaki bu anlat?m, koruculuk sisteminin boyutlar? hakk?nda asl?nda ?ok az bilgi veriyor.
2. Abd?lhamit zaman?nda a??rl?kl? K?rt a?iretlerden kurulan ve 1915 Ermeni katliam?n?n da ba? akt?rlerinden olan Hamidiye Alaylar??n?n uzant?s? say?lan koruculuk sistemi, 1924?te K?y Kanunu?nda yap?lan de?i?iklikle hayat?m?za girdi. Zaman?n gerek?esi ?e?k?yalara kar?? koruma? idi. 1984?te kanunun bir maddesinde yap?lan de?i?iklikle k?y koruculu?u yeniden hortlat?ld?. Bug?n T?rkiye?de 90 bine yak?n korucu istihdam ediliyor. Korucular?n maa?lar? 502 YTL?den ba?l?yor.
?HD Do?u-G?neydo?u Anadolu B?lge Temsilcisi Mihdi Perin?ek?in verilerine g?re 1985-2005 y?llar? aras?nda 5 binden fazla korucu tecav?z, ?ld?rme, mala el koyma, yaralama, k?z ka??rma gibi su?lara kar??t?. Ancak bunlar sadece kayd? tutulabilen rakamlar.
Has?m, d??man ve katil...
B?lgede estirdikleri ter?r bir yana, 2001 y?l?nda ba?layan k?ylere geri d?n?? s?recini engelleyen de yine koruculuk sistemi. Bo?alt?lan k?ylerde topra?a ve m?lklere el koyan korucular bask?, tehdit, tecav?z ile silah kullanarak, cinayet i?leyerek geri d?n??leri engellemekte s?n?r tan?m?yor. Perin?ek, ?Ge?ici k?y koruculu?u, ayn? ailenin bireylerini birbirine has?m, ayn? k?yde oturanlar? birbirine d??man, ayn? co?rafyada ya?ayanlar? birbirinin katili yapmaktad?r? diyor. K?rt sorununun ??z?m?, b?lgenin bar?? ve huzura kavu?abilmesi; geriye d?n??lerin sa?lanabilmesi i?in koruculuk sisteminin derhal sonland?r?lmas? gerekiyor.
TBMM raporlar?: Kald?r?lmal?
T?rkiye h?k?metleri kendi haz?rlad?klar? raporlar? da bug?ne kadar uygulamad?lar. TBMM?nin 1995 tarihli ve i? g??? inceleyen 1998 tarihli Ara?t?rma Komisyonu, k?y koruculu?unun kald?r?lmas? ?a?r?s? yapt?. Susurluk olay?n? inceleyen 1997 tarihli komisyonunun bulgular?na g?re ise ?Do?u ve G?neydo?u?daki feodal yap?n?n olumsuzlu?una y?nelik ili?kilerin bulunmas?, ge?ici k?y koruculu?u sistemi i?erisinde toplumsal boyutuyla yaratt??? mahzurlar? yan?nda, a?iretlerin uyu?turucu ve silah ka?ak??l??? yapmas?na zemin haz?rlam??t?r. Ge?ici k?y koruculu?unun kald?r?lmas?; bu ger?ekle?inceye kadar s?n?rland?r?lmas? ve bu sa?lan?ncaya kadar da s?k? bir kontrol alt?nda tutulmas? gerekmektedir?
TBMM ?nsan Haklar? Komisyonu?nun Nisan 2006?da ?emdinli bombalamas? ile ilgili raporunda da ??yle deniyor: ?Devlet, vatanda??n?n g?venli?ini korumakla y?k?ml?d?r. Devletin me?ru g?venlik g??leri ise emniyet ve askeri g??lerdir. Bu itibarla koruculuk sistemi yanl?? olmu?tur.? Ancak koruculuk sisteminin ad?m ad?m da??t?lmas? bir yana, sistemi g??lendirecek yasa de?i?ikli?i ge?ti?imiz aylarda yap?ld? ve korucu ve ailelerine daha fazla imtiyazlar getirildi.
Uluslararas? uyar?lar
Birle?mi? Milletler (BM), Yarg?s?z ve Keyfi ?nfazlar ?zel Raport?r??n?n 2001 tarihli raporu; ?Bir?ok yasad??? ?ld?rmenin atfedildi?i k?y koruculu?u sistemi, geciktirilmeden silahs?zland?r?l?p kald?r?lmal?d?r? ?eklindeydi. Avrupa Konseyi Parlamenter Asamblesi, 2002?de T?rkiye?de ?k?y koruculu?u sistemine son verilmesi gerekti?i? karar?n? ald?. Avrupa ?nsan Haklar? Mahkemesi?nin de (A?HM), k?y korucular?n?n suiistimalleriyle ilgili olarak T?rkiye aleyhine pek ?ok karar? var.

---

Ya korucusun ya ter?rist!
Lice?nin H?seynik k?y?nden Diyarbak?r?a g?? eden Kemal Macar, 12 ?ocuk babas?. ?40 aile idik, y?l 1984?t?? diye ba?l?yor. ?Asker operasyon ?zerine operasyon yap?yor, bana ve akrabalar?ma ?Korucu ol? diyorlard?. Ben tek ba??ma ?stanbul?a ka?t?m. Ailemi k?yde b?rakt?k. D?zelir diye k?yde yeni ev yapt?k. Kanalizasyon i?lerinde ?al??arak kazand???m paray? eve g?nderiyordum. Y?l 1995 oldu. Babam, ?z?m toplamak i?in ba?a gitmi?ti. Yol kenar?na inip oturmu?, t?t?n sar?yordu. 65 ya??ndayd?, 60 kur?unla ?ld?r?ld?. Hem de panzerle. Sonra ?ter?rist? dediler ihtiyara. Ba??rsaklar? d??ar?da, k?y meydan?nda, panzerin arkas?nda s?r?klediler...? diye anlat?rken yutkunuyor. Bu y?k?m?n ?zerine ailenin, daha borcunu ?deyemedikleri evleri de yak?l?yor. ?Ya korucu olacaks?n ya ter?rist ilan edileceksin? dayatmas?yla k?y? terk etmek zorunda kal?yorlar. G?? edenlerin b?y?k k?y? olan Diyarbak?r Ba?lar semtine yerle?iyorlar.
??ki kez intihara kalkt?m?
Ailenin i?ine d??t??? durumu ?zetliyor e?i Kevser: ?Tam ?? kez pencereye ??kt?m. Atlayacakt?m. Ama yine beceremiyordum. ?ocuklar?m vard? ??nk?...? Kemal Macar, ??ocuklar?m? okula g?nderemiyordum. ?ki tanesini g?nderdim o zaman. Defter kalem alamad?m diye onlar? da ald?k? diyor. Macar??n kalp damarlar?nda, a??r i?lerde ?al??t??? i?in geni?leme sorunu var. Bel f?t??? var. Kalp krizi ge?irmi?. ?ki b?brek ameliyat? olmu?. Ama buna ra?men ya?aman?n gereklili?ine vurgu yap?yor.
Ya?ama hakk?m?zd?r bar??...
Bar?? G?n? i?in ise, ??nce K?rt sorunu ??z?lmeli? diyor ve ekliyor: ?Biz bu bedelleri verdik. ?imdi bar?? olacaksa, ?nce bu halk?n dili, k?lt?r? tan?nmal?. Kay?plar?m?z kar??lanmal?. Bunlar? hak etmedik. ?ste?imiz, b?t?n insanlar?n bir arada, birbirini ?ld?rmeden ya?amalar?d?r. Bu bar??t?r i?te. K?rt olarak ya?ama hakk?m?z da bar??t?r...?

---

Sistemin ortadan kald?r?lmas? zorunlu

Hamit Geylani Hakkari Milletvekili:
Ba?ta Hakkari olmak ?zere K?rt illerinde koruculuk sistemi Turgut ?zal d?neminden beri yerle?tirilmi?tir. Bu insanlar, kendi bulunduklar? b?lgeden, k?ylerinden yak?n ili?kilerinden kopart?larak devletin maa?? ile adeta karanl?k bir kitle haline getirilmi?lerdir. Vatanda??n, ?lkenin g?venli?inden devlet sorumludur. Bu g?venli?in, devlet taraf?ndan demokratik yollardan, kimseyi incitmeyecek ve ?effaf bir ?ekilde sa?lanmas? gerekmektedir. Ancak b?yle olmas? gerekirken bu sorumluluk koruculara teslim edilmi? ve korucular, bunu ?ok keyfi bir ?ekilde kendi has?mlar?na, kendi k?ylerine kar??; devletin silah?yla bu i?i yapmaya ?al??m??lard?r. Koruculuk sistemi ba?tan sona kadar antidemokratiktir; hi?bir yarar da sa?lamam??t?r. ?nsanlar aras?na d??manl?k tohumlar? ekilmi?tir. Silahlar?n koruculardan al?n?p sistemin ortadan kald?r?lmas? zorunludur.

---

Ne yap?lmal??

Korucular?n elinde bulunan t?m resmi, gayriresmi silahlar al?nmal?, el koyduklar? toprak ve m?lkler sahiplerine verilmeli.

Silahlar? elinden al?nm?? korucular?n, hukuk d???na ??kmalar?na m?saade edilmeyece?ine dair siyasal, idari ve adli irade kararl?l?kla g?sterilmeli

Ge?ici k?y korucular?, rehabilitasyona veya toplumla bulu?turma programlar?na dahil edilmeli.

Sosyal devlet olman?n gere?i olarak silahlar? elinden al?nm??, rehabilite edilmi? olanlar?, toplumla bulu?malar?n? sa?layacak alanlarda istihdam edilmeli.

Su? makineleri

??i?leri eski Bakan? Abd?lkadir Aksu?nun verdi?i bilgilere g?re, koruculuk sisteminin uygulanmaya ba?land??? 26 Mart 1985 tarihinden bug?ne kadar;

Ter?r su?lar?yla ilgili 2 bin 384

Mala kar?? i?lenen su?larla ilgili 934

?ahsa kar?? su?larla ilgili 1234

Ka?ak??l?k su?lar?yla ilgili 420 olmak ?zere, toplam 4 bin 972 ge?ici k?y korucusu su? i?ledi; 853 ge?ici k?y korucusu tutukland?.
YARIN:
May?nlar: Topraktaki zehir temizlenmeli
Mardin Milletvekili Emine Ayna
Kolu koptu hayat? karard?
Haz?rlayanlar: Elif G?rg? / Ali R?za K?l?n