02 Eylül 2007 00:00

Halk?n paras? faize akt?

H?k?metlerin uygulad??? IMF programlar?n?n faturas? halka ??k?yor. Son 25 y?lda patronlar?n artan k?r oranlar?n? g?stererek b?y?meden ve ilerlemeden bahsedilirken, halk?n ?dedi?i faiz oranlar? ise art?yor.

Paylaş

H?k?metlerin uygulad??? IMF programlar?n?n faturas? halka ??k?yor. Son 25 y?lda patronlar?n artan k?r oranlar?n? g?stererek b?y?meden ve ilerlemeden bahsedilirken, halk?n ?dedi?i faiz oranlar? ise art?yor. T?rkiye son 25 y?lda b?t?eden 433 milyar dolarl?k faiz ?demesinde bulundu. 1983-2007 y?llar? aras?nda devlet, halktan toplad??? her 100 dolarl?k verginin 51 dolar?n? faiz ?demeleri i?in kulland?.
Ankara Ticaret Odas??n?n (ATO) Maliye Bakanl??? ve Hazine M?ste?arl??? verilerinden yararlanarak yapt??? ara?t?rmaya g?re, b?t?e a????n?n b?y?t?l?p, hem d?? hem de i? bor?lanmaya a??rl?k verilmeye ba?lanan 1983 y?l?n? izleyen son 25 y?ll?k d?nemde faiz ?demeleri ad?m ad?m b?t?e harcamalar?n?n en b?y?k b?l?m?n? olu?turdu.
Y?ll?k 40 milyar dolara ula?t?
Ara?t?rmaya g?re, T?rkiye?nin maliye politikas?na ?vergi alma bor? al? politikas?n?n egemen olmaya ba?lad??? 1983 y?l?nda 942 milyon dolar olan b?t?eden yap?lan faiz ?demeleri, faiz oranlar?n?n ve bor?lanma miktarlar?n?n artmas?na paralel olarak her ge?en y?l h?zla b?y?yerek son y?llarda 40 milyar dolara yak?n bir b?y?kl?k olu?turmaya ba?lad?.
1983-2007 y?llar?n? kapsayan 25 y?ll?k d?nemde T?rkiye?nin toplam b?t?e harcamalar? 1 trilyon 316 milyar dolara ula??rken, bunun 373,9 milyar dolar? i?, 59,4 milyar dolar? da d?? olmak ?zere toplam 433,3 milyar dolar? faiz ?demelerine gitti. Ayn? d?nemde devletin b?t?eden yapt??? yat?r?mlar?n tutar? 100 milyar dolarda kal?rken, personele de 335,8 milyar dolar ayr?ld?.
Oran azald? rakam artt?
Yap?lan ara?t?rman?n sonu?lar?na g?re 1983 y?l?nda T?rkiye?nin b?t?e harcamalar?n?n y?zde 8,1?i kadar bir b?y?kl?k olu?turan i? ve d?? bor? faiz ?demeleri, izleyen y?llarda h?zla artarak 1990 y?l?nda y?zde 20,4?e, 2000 y?l?nda y?zde 43,9?a kadar ??kt?.
2001 y?l?nda ise devletin yapt??? her 100 dolarl?k b?t?e harcamas?n?n 51 dolar?n? faiz ?demesi olu?turdu. Faiz ?demelerinin b?t?e harcamalar? i?erisindeki pay? 2001 krizinden sonra yava? yava? da olsa azalmaya ba?lad?. 2006 y?l?nda y?zde 26,2 olan faiz ?demelerinin toplam b?t?e harcamalar? i?erisindeki pay?n?n bu y?l ise y?zde 26 d?zeyinde kalaca?? hesaplan?yor. Y?ksek Planlama Kurulu?nun kabul etti?i 2008-2010 d?nemine ili?kin Orta Vadeli Mali Plan?a g?re faiz ?demeleri 2008 y?l?nda da b?t?e harcamalar?n?n y?zde 26,2?sini olu?turacak.
Ekim ay? ortas?nda TBMM?ye sunulmas? gereken ve 225,9 milyar YTL?ye ula?an 2008 y?l? b?t?esinde faiz ?demelerine 59,3 milyar YTL?lik bir ?denek ayr?lmas? bekleniyor.
1983-2007 y?llar? aras?nda T?rkiye?nin toplam b?t?e harcamalar? 1 milyar 315 milyon dolar olarak ger?ekle?ti. Bu harcaman?n y?zde 32,9?u faiz ?demelerinden olu?tu.
Vergi gelirleri
T?rkiye?nin y?ksek d?zeye ula?an bor?lar?n?n yaratt??? tedirginlik nedeniyle ?ok say?da ekonomik kriz de ya?ad??? 1983-2007 y?llar? aras?nda devletin yapt??? vergi tahsilat? 845,1 milyar dolara ula?acak. Ayn? d?nemde yap?lan faiz ?demelerinin 433 milyar dolar? buldu?u dikkate al?n?rsa, son 25 y?ll?k d?nemde devletin T?rk halk?ndan toplad??? her 100 dolarl?k verginin 51,3 dolarla b?y?k b?l?m?n? bor? ald??? kesimlere faiz olarak aktard???n? ortaya koyuyor.
Verilere g?re 1983 y?l?nda faiz ?demeleri vergi gelirlerinin y?zde 10,9?u kadar bir b?y?kl?k olu?turuyordu. Bu oran 1990 y?l?nda y?zde 25,3?e kadar y?kseldi. Hazine?nin y?ksek d?zeydeki i? ve d?? bor?lar?n? ?evirebilmek i?in yurt d???ndan gelecek s?cak paraya ba??ml? hale geldi?i bu nedenle de reel faizlerin rekor d?zeylerde seyretmeye ba?lad??? 1990?l? y?llar?n sonuna gelindi?inde faiz ?demelerinin vergi gelirlerine oran? y?zde 70?i a?t?.
De?i?im yok
Devlet, 2000 y?l?nda toplad??? her 100 dolarl?k verginin 77 dolar?n? faiz ?demeleri i?in ay?rmak zorunda kald?. En k?t? konuma ise 2001 y?l?nda gelindi. ?lk kez devletin toplad??? vergiler faiz ?demelerine yetmedi. 32,5 milyar dolarl?k vergi tahsil edilen 2001 y?l?nda yap?lan faiz ?demeleri ise 33,5 milyar dolara ula?t?. Faiz ?demelerinin vergi gelirlerine oran? 2001 krizini izleyen y?llarda azalma e?ilimine girdi. 2006 y?l?nda her 100 dolarl?k vergi gelirine kar??l?k 33,4 dolarl?k faiz ?demesi yap?ld?. Bu y?l ise her 100 dolarl?k vergi gelirinin 33,5 dolar? faiz ?demelerine gidecek.
Haz?rl?klar? s?rd?r?len 2008 y?l? b?t?esinde de durum fazla de?i?meyecek. Devlet gelecek y?l da toplayaca?? her 100 dolarl?k verginin 34 dolar?n? bor? faizleri i?in kullanacak. 2008 y?l?nda vergi gelirlerinin 174 milyar YTL civar?nda ger?ekle?mesi bekleniyor.
Yat?r?ma para yok!
T?rkiye?nin b?t?e ve vergi gelirlerinin giderek artan bir k?sm?n? faiz ?demelerine ay?rmak zorunda kal?nmas?ndan en olumsuz etkilenen harcama kalemi yat?r?mlar oldu. 1983 y?l?nda b?t?e harcamalar?n?n y?zde 18,1?i yat?r?m harcamalar?na ayr?l?yordu. B?t?eden 924 milyon dolar faiz ?demesi yap?lan 1983 y?l?nda yat?r?m i?in ayr?lan kaynak ise 2,1 milyar dolar d?zeyinde ger?ekle?ti.
B?t?eden faiz ?demeleri i?in ayr?lan pay artt?k?a yat?r?mlar?n pay? azald?. Faizin pay?n?n y?zde 20?yi a?t??? 1990 y?l?nda yat?r?m?n pay? y?zde 15?e kadar geriledi. Faiz ?demelerinin b?t?ede y?zde 44 pay ald??? 2000 y?l?nda yat?r?m?n pay? ise y?zde 5,3?e kadar indi. T?rkiye?nin vergi gelirlerinin faiz ?demelerine yetmedi?i 2001 y?l?nda b?t?eden yat?r?m? ayr?lan pay y?zde 5,2?ye kadar geriledi. Yat?r?mlar?n b?t?eden en az pay ald??? y?l ise y?zde 5,1 ile 2003 y?l? oldu. Yat?r?m harcamalar?n?n bu y?l b?t?eden ald??? pay ise y?zde 5,9 seviyesinde kald?.
?zellikle son y?llarda b?t?e harcamalar?nda k?s?nt?ya gidilmesi gerekti?inde ilk akla gelen ve en fazla k?s?nt?n?n ger?ekle?tirildi?i yat?r?m harcamalar? i?in 2008 y?l? b?t?esinde ise 12,4 milyar YTL ayr?lmas?, b?t?e harcamalar? i?erisindeki pay?n?n da y?zde 5,5?e gerilemesi bekleniyor.
1983-2007 y?llar? aras?nda T?rkiye?deki her 100 dolarl?k b?t?e harcamas?n?n sadece 7,6 dolar?yla yat?r?m yap?labildi. Yat?r?m i?in ayr?lan para, toplam vergi gelirlerinin y?zde 11,9?u, toplam b?t?e gelirlerinin ise y?zde 9.6?s? kadar bir b?y?kl?k olu?turdu.
(Ankara/ANKA)
ÖNCEKİ HABER

Emlak piyasas? hamlesi

SONRAKİ HABER

?sve??te yeni ?karikat?r krizi?

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...