09 Eylül 2007 00:00

asya pasifik'te bu hafta

dalai lama ?eriat? ve budac?l?k karanl???

Paylaş

Yaz?m?z?n ba?l??? garip gelmi? olmal?. O zaman onunla ba?layal?m: ?eriat?n Muhammedcili?e ?zg? oldu?u d???n?l?r. Oysa b?t?n dinlerin ?eriat? vard?r... T?rkiye?den bak?ld???nda yumu?ak ve hatta (kavramsal ?eli?kiyi g?ze alarak) laik bir din izlenimi veren Budac?l???n bile ?eriat? vard?r...
Budac? bir ?lke olan Tayland?da rahipler, eylem ?st?ne eylem yaparlar, ?Budac?l?k resmi din olsun? diye. ?imdilik Budac?l?k resmi din de?il, ??nk? krall?kla y?netilen ?lkede, krala biat eyledi?iniz s?rece millet-i sad?ka oldu?unuz s?rece sorun yok (burada, krall???n gerili?ini vurgulamak ?zere ?zellikle Osmanl?ca kulland?k)...
Ya da sorun yok gibi g?r?n?yordu... Ge?en y?l, ho?g?r? toplumu olarak pompalanan Tayland?da ?Erawan Olay?? diye bir olay patlak verdi. (Bu Erawan??n, Erivan/Yerevan?la bir ilgisi yok; ad benzerli?i...) Erawan, turistlerin yo?un olarak gezindi?i Sukhimvit Soka???nda bir otel ve otelin hemen yan?nda bulunan bir adak yeri... Otel, y?llar ?nce Budac?l??a g?re u?ursuz bir g?nde yap?ld??? i?in, hemen yan?na adak yeri yap?l?yor; burada sofu Budac?lar, ruhlar ve hayaletler yesinler diye adak olarak pirin?, mandalina vb. sunuyor; adak yeri ?i?eklerle donat?l?p say?s?z t?ts? yak?l?yor...
?Durun, ne yap?yorsunuz?! Buda, tarihteki ilk materyalistlerdendi; siz de tutmu?sunuz ruhlardan, hayaletlerden s?z ediyorsunuz. Sizin nereniz Budac?? Buda sizi g?rse, ?Ben Marks?? de?ilim? diyen Marks gibi, ?Budac? de?ilim? derdi? demeyin; bunu demenin sonu?lar? k?t? olabilir... Ho?g?r? toplumu oldu?unu sand???n?z bir toplumun, ?slam d???ndaki bir din ?st?nden nas?l ?eriat ?retti?ini g?r?rs?n?z, hayal k?r?kl???na u?rars?n?z...
Cep telefonuyla ?bo? ol?!
Daha u?ramad?n?z m? hayal k?r?kl???na? O zaman ekleyelim: Tayland?da Budac? rahipler, T?rkiye?deki ?f?r?k??ler gibi yazd?klar? muskalardan zengin oluyor... ?lkede en ?ok okunan kitaplar, hayalet ?izgi-romanlar? ve hayalet ?yk?leri... Sofu Budac?lar, boyunlar?nda bilmem ka? kiloluk bir s?r? muska ta??yorlar ??ans getirsin? diye. Ba?kalar?na iyili?i ??ans getirsin? diye yap?yorlar. Karma inanc?, ?Ne ekersen onu bi?ersin? diyor ve Budac?lar?n ?o?u da iyili?i kalpten yapm?yor, ??kar i?in yap?yor... Buda?n?n d?nya g?r???nde dua yoktu, ??nk? Buda?ya g?re tanr? yoktu; tanr? yoksa, ondan istekte de bulunulamaz... Ama Budac?lar bug?n, ?zel m?lkiyete kar?? olan Buda?n?n kesinlikle reddetti?i alt?ndan tap?naklarda, vars?l olmak i?in dua edip ??ans getirsin? diye iyilik yap?yorlar... Budac?l???n ??kt??? yer olan Hindistan?da ise Hindular, Budac?l???, Buda?y? tanr? ilan ederek bitirdiler... Budac?l??? bitiren bitirene...
Burada, d?nemi a??s?ndan ama yaln?zca d?nemi a??s?ndan ilerici olan Budac?l??? mutlakla?t?rmak yanl??... Felsefe ile dini ay?ramayan bir d???nce okulu, dinle devleti zaten hi? ay?ramaz... Bu nedenle, ho?g?r? simgesi olarak g?r?len Dalai Lama da, Malezya?da kar?lar?n? ?bo? ol? bi?imindeki 3 cep iletisiyle bo?ayanlar kadar ?eriat??d?r; tek fark, elinde g?c?n olmamas?d?r. Felsefe, ancak akla dayal? oldu?unda ho?g?r?y? tart??abilir duruma gelir...
?Topluca dua edelim?!
D?nelim Erawan?a... Ge?en y?l bir tabudeviren, Erawan?daki kutsal say?lan Buda heykellerini k?rma giri?iminde bulundu... Taksiciler hemen topland?lar ve orac?kta adam? lin? ettiler. Olay?n ertesinde kimse ?Yaz?k oldu adama? diye ?z?lmezken; ?o?unluk, ?Kutsal de?erlerimize hunhar sald?r?!? diyerekten Erawan adak yerini adak, t?ts? ve ?i?ek ya?muruna tuttu! Aziz Nesin?lik bir olay... Sonradan, tabudevirenin bir Muhammedci oldu?u ortaya ??kt?... Kabe?deki putlar? devirir gibi Budalar? devirmek istemi? olmal?yd? (?put? s?zc???n?n ?Buda? s?zc???nden geldi?ini d???nenler var). Ama hangisi ho?g?r?l? ki ?imdi; putatapan da de?il, putk?ran da de?il... Bu iki ?be?i de reddedip akla dayal? bir d?nya kurman?n ?ylesine uza??nday?z ki...
T?rkiye?de Do?u Asya dinlerine yo?un ilgi var son zamanlarda... ?lgi duyanlar?n ?o?unun ?ruhani? gereksinimleri var ama laik kalmak ad?na hac?ya, hocaya gitmiyorlar; laik oldu?unu d???nd?kleri Do?u Asya dinlerine y?neliyorlar... Evet, Budac?l?k, tarihte ?? ?b?y?k? dine g?re daha az kan d?km??t?r, ama her din gibi ?eriat? vard?r; akla de?il dogmalara, ?stelik de ?arp?t?lm?? dogmalara dayan?r...
Ho?g?r? toplumu savunusu yapan ?nl? bir romanc?m?z, d?nya bar??? i?in de?i?ik dinlerden insanlar?n bir araya gelip topluca dua etmesini canh?ra? savunmu?tu; ??nk? toplu duayla a???a ??kan b?y?k olumlu d???nce, ?iddeti ortadan kald?racakt?! G?lelim mi a?layal?m m?, yoksa devreye giren diyalekti?e mi ?evirelim y?z?m?z?: ?iddeti ortadan kald?raca?? s?ylenen ??z?m, din tabanl? olu?uyla ?iddeti do?uruyor... ??iddete sava? a?aca??m? diyen ?iddet kar??t? bir eski dostun duru?u gibi...
Dr. Ula? Ba?ar Gezgin
ÖNCEKİ HABER

c?z?rt?

SONRAKİ HABER

G?NL?K

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...