hedefteki i??iydi

T?rkiye Tekstil Sanayii ??verenleri Sendikas? (T?TS?S) s?f?r zam, s?f?r ikramiye ve esnek ?al??man?n t?m y?ntemlerinin toplus?zle?meye girmesini dayat?yor. Buna tepki g?steren TEKS?F Genel Ba?kan? Nazmi Irgat ise s?zle?me g?r??melerinde, i??ilerin de?il patronlar?n talep eder hale geldi?ini ve ilk kez b?yle bir durumla kar??la?t?klar?n? dile getiriyor. Irgat??n ?ilk kez? dedi?i bu durum, asl?nda 12 Eyl?l darbesi ile planlanarak bug?ne gelen bir s?re?. Zira, Irgat??n g?r??meler s?ras?nda muhatap oldu?u T?TS?S Ba?kan? Halit Narin, 12 Eyl?l darbesinin ard?ndan T?rkiye ??verenler Sendikas? Konfederasyonu Ba?kan? s?fat?yla s?ylenen ??imdiye kadar i??iler g?ld?. Art?k g?lme s?ras? bizde? s?z?n?n de sahibi. Ve bu s?z, 12 Eyl?l darbesinin y?kselen i??i hareketini ezmeye d?n?k ac?mas?z bir operasyon; asker namlusunun ucundakinin de ?anar?i? de?il, i??i s?n?f? oldu?unu ortaya koyuyor. Zira, sadece 1980 y?l?n?n ilk sekiz ay?nda 85 bin i??inin kat?ld??? 220 grev yap?l?rken, darbenin ilk i?i bu grevleri yasaklamak oldu. ??yeri komiteleri12 Eyl?l ?ncesi D?SK?e ba?l? H?r Cam-???in ?rg?tl? oldu?u Teknik Cam?da i?yeri temsilcisi olan Zeki Y?ld?r?mer, bu d?nemin canl? tan???. 1980 ?ncesini, i??i s?n?f?n?n ?alt?n ?a??? olarak nitelendiren Y?ld?r?mer, i??i hareketinin g??l? olmas?n?, ileri i??ilerin ve i?yeri temsilcilerinin tutumuna ba?l?yor. ???ilerin daha ?rg?tl? oldu?una ve bundan dolay? sendikalara daha fazla itimat edildi?ine dikkat ?eken Y?ld?r?mer, ?En basit ?rne?i, i?yerindeki yemek listesini bile sendika temsilcileri, fabrika doktoru ve i?verenin temsilcisi beraber d?zenliyordu ve i??ilerin alaca?? kalori ve yemeklerin kaliteli olmas?na dikkat ediliyordu? diyor. Sendika odalar?n?n k?t?phane gibi i?ledi?ini, i??ilerin burada sendikan?n yay?nlar?n? ve e?itim yay?nlar?n? takip ettiklerini belirterek, bunu sa?layan?n i?yeri komiteleri oldu?una dikkat ?eken Y?ld?r?mer ??yle devam etti: ???yeri komiteleri vard?. Ve i?yerinde b?t?n yasan?n verdi?i birimler istisnas?z hayata ge?iriliyordu. Sendika ne kadar iyi olursa olsun, bunu tabana ula?t?ran ki?iler, komitedekiler ve temsilcilerdi. Bug?n gibi hat?rl?yorum. Fabrikaya ilk girdi?im zaman soyunma dolaplar?n?n orada sendikaya ?ye yapm??lard?. ?yle bir anlay?? olmu?tu ki o sendikan?n temsilcisi ol ya da olma, i??ilerin dolaplar?nda sendika ?ye fi?leri vard?. Bu yap? hem i??iyi, hem sendikay? daha g??l? k?l?yordu. Bunu, sendika genel merkezindekiler tek ba??na sa?layamazd?.? ???ili?in itibar? artt?Y?ld?r?mer de, pek ?ok ileri i??i gibi yeni fabrika ?rg?tlenmelerinde, bildiri da??t?mlar?nda, miting ve 1 May?s haz?rl?klar?nda, grev ziyaretlerinde, dayan??ma ?al??malar?nda aktif olarak bulunmu?. Grevler, i? yava?latmalar, boykotlar... ?Hi?bir grev, direni? sahipsiz de?ildi. Ve her grev bizim grevimizdi. Geceleri ??kar, nerede grevler varsa dola??rd?k. Hangi i?kolu ya da hangi sendika oldu?u hi? ?nemli de?ildi? diyen Y?ld?r?mer, t?m bu ?abalar?n sonunda cam i??ilerinin ve genel olarak t?m i??i s?n?f?n?n ya?am ko?ullar?n?n, ?al??ma d?zeninin ve sosyal durumunun iyile?ti?ini vurguluyor. Ama Y?ld?r?mer i?in en ?nemlisi ise i??inin itibar?n?n artmas?: ??nsanlar i??i oldu?unun fark?na varm??t?. B?yle olunca i??ili?in itibar? da artt?.? Zaten 12 Eyl?l?? de grev ?ad?r?nda kar??lam??lar. ?Askerler davetsiz misafir gibi geldiler barakam?za ve yerle bir ettiler? diye anlat?yor o g?n?. ?lk ?nce evlerine gitmi?ler. 15 Eyl?l?de ise grevlerin iptal edildi?ini ve i?ba?? yapmalar? i?in yap?lan ?a?r?y? ??renmi?ler. Grevler yasaklan?ncaY?ld?r?mer ??yle devam ediyor: ?15 Eyl?l g?n? i?yerinde grevler kalkaca?? i?in belirli arkada?larla toplan?p fabrikan?n ?n?ne gittik. En az?ndan gelen insanlarla konu?al?m, o g?n i?ba?? yapmas?nlar diye. Bunlar? organize etmeye ?al???rken i?veren, bizleri tek tek yetkililere g?sterdi. Bu, di?er fabrikalarda da oldu. Biz de bunu sezince ka?t?k ve ?lker?in fabrikas?n?n ?n?nde bekledik. Aniden bir Murat 124 sivil araba durdu. ??inden d?rt asker indi. Adamlar dip?iklerle duvar?n dibine g?t?rd?ler. Sonra Merkezefendi Karakolu?na, ard?ndan da Metris 26. Alay?a naklettiler. Bu, t?m fabrikalarda oldu. Patronlar?n g?sterdi?i ileri i??iler, temsilciler tek tek topland?.?O zamanlar hen?z Metris Cezaevi yap?lmam??t?. Bu nedenle alaydan Davutpa?a K??las??na getirmi?ler. Burada da hayvan tavlas? olarak kullan?lan izbe bir yerde tutmu?lar. Ama as?l s?k?nt?lar bundan sonra ba?lam??: ?K??lan?n i?inde eskiden padi?ahlar?n konaklad??? bir yer varm??. Kal?n duvarl? camiye benziyor ama minaresi yok. Bizi buraya getirdiler. D??ar? ses ??kmad??? i?in as?l i?kencenin yap?ld??? yer buras?yd?. Buraya inince k?yamet koptu. ?Kom?nistler, bu ?lkeyi size mi b?ld?rece?iz ulan? diye ba??r?yorlard?. Harbiye Mar?? s?ylettiler. Bir askeri dikmi?lerdi, postal?n? ?pt?rd?ler. Dayak, i?kence... Her t?rl? fiile ba?vurdular. Ben ?? kez b?yle sorguya al?nd?m. D?SK ve sendikal m?cadelenin yan? s?ra ?Lenin Kurtulu? Sava???na niye yard?m etti, bo?azlarda g?z? m? vard?? gibi sorular da soruyorlard?.?Metris Cezaevi ve sonras???kenceli sorgular?n ard?ndan Davutpa?a?daki askeri cezaevinde kalm??lar. Bu s?re i?inde Metris Cezaevi bitince oraya nakletmi?ler. ?Yani Metris?in ilk misafirleri de biz olduk? diyor Y?ld?r?mer. 15 Eyl?l 1980?de g?zalt?na al?nan ve ?? y?l kald??? cezaevinden 25 Mart 1983?te tahliye edilen Y?ld?r?mer, ??kt???nda kar??la?t??? manzaray? ??yle anlat?yor: ???sizlikle kar??la?t?m. Ondan sonra ailemin ev sahibi taraf?ndan evden at?ld???n? g?rd?m. Ve i?yerime gitti?imde i?ba?? yapt?r?lmad???m? g?rd?m. ?? de bulunur, ev de bulunur ama en ?ok etkileyen, i?yerimdeki arkada?lar?m?n ?rkek ve ?ekimser davran??lar?yd?. ?Seni seviyoruz ama buralara gelip bizlerle temas kurup bizleri de yakma? gibi laflar s?yleyenler oldu. Yani 12 Eyl?l, ileri i??ilerle i??iler aras?ndaki ba??n kopar?lmas?nda ba?ar?l? oldu. Bir nevi a?ac?n dallar? budand?.? 12 Eyl?l??n ard?ndan ya?anan ?89 Bahar Eylemleri ve Madenci Y?r?y??? a?ac?n sadece dallar?n?n budand???n?, k?klerinin ise sa?lam oldu?unu hat?rlatt?.
Muzaffer ?zkurt