09 Eylül 2007 00:00
tarihsel hatalarla dolu bir yaz?
Hasan, hemen her g?n oldu?u gibi sabah erkenden kalkt?. Selanik?in p?r?l p?r?l eyl?l sabah?n? kahvalt?y? evde yaparak harcama niyetinde de?ildi.
Hasan, hemen her g?n oldu?u gibi sabah erkenden kalkt?. Selanik?in p?r?l p?r?l eyl?l sabah?n? kahvalt?y? evde yaparak harcama niyetinde de?ildi. Babas?n?n hastal??? artt???ndan beri limandaki d?kkan? o a??yordu ve sabah?n keyfi, ancak yola erken d???l?rse ??k?yordu. Yol ?zerinde ?ocukluk arkada?? Constantin?in pastanesinden, yeni ??km?? sak?zl? ??re?ini al?p d?kkana gitti. Kahvesini s?yledi?inde p?r?l p?r?l bir sabaha uyanm?? olman?n mutlulu?u g?zlerinden belli oluyordu.
??leden sonra sokaklar?n h?zla kalabal?kla?t???n? g?ren Hasan, ?evredeki Yunan esnafa merakla, bilmedi?i bir kutlama olup olmad???n? sordu. Ancak her g?n sohbet etti?i insanlar ka?amak ?eyler s?yl?yor, hatta y?z?ne bakmadan uzakla??yordu. Onun hafif aksanl? Yunancas?n? taklit etmeyi dostluklar?n?n bir par?as? yapm?? olan Kostas bile bir garip tedirginlik i?indeydi. Hasan, onun y?z?nde bir ?aresizlik ifadesi g?r?r gibi oldu ama Kostas yaln?zca ?Dikkatli olas?n? dedi. En sonunda babas?n?n ?ocukluk arkada?? Dimitri Amca?y? yakalad? ve i?in i?y?z?n? ??rendi. ??renmez olayd?.
Duyduklar?n? duymam?? olmamay? isteyerek ?aresizlik ve korku i?inde d?kkan? hemen kapad?; belki de bu, ailenin g?zbebe?i d?kkanlar?na son bak???yd?. ?abuk ama dikkat ?ekmeyecek ad?mlarla eve geldi, olan biteni anne ve babas?na anlatt?. Babas?, hastal???na ve haberlerin nereye varaca??n? bilmesine ra?men beklenmeyecek denli sakin davrand?. Annesi ise sessiz ama derinden kopan g?zya?lar?na bo?uldu.
Asl?nda anlatt?klar?, olacaklar?n habercisiydi. Selanik sokaklar? o g?n fedai g?r?n?ml? adamlarla dolmu?tu. Eve giden yolda daha ?nce g?rmedi?i bu ?rk?t?c? insanlarla y?z y?ze gelmemek i?in ba??n? hi? yerden kald?rmam??t?; sanki yaramazl?k yap?p azar i?itmi? bir ?ocuk gibi.
Birka? hafta ?ncesini d???n?rken buldu kendini. Evleri en az ?? kere k?rm?z? boya ile i?aretlenmi?ti, ayn? di?er T?rklerin evleri gibi. Ne oldu?unu anlamam??, anlam verememi?lerdi. Eskiler bunun ?ok fena ?eylere i?aret oldu?unu galiba ??kar?yordu ama zaman, bunu y?ksek sesle s?yleyecek zaman de?ildi. Hasan??n kafas?nda son birka? hafta i?erisinde olanlar a??kl?k kazanmaya ba?lam??t?.
Saat alt? olmadan liman?n?n ?n?ndeki meydan, K?br?s motifli b?y?k mavi-beyaz bayraklarla donat?lm??t?. Her yer ?stanbul?da bulunan Venizelos?un evine yap?lan bombal? sald?r?n?n haberi ile ?alkalan?yordu. Kalabal???n i?ine da??lm??, halk? galeyana getirmek i?in haz?rlanm?? gen?ler, kendilerine verilen g?revi harfi harfine uygulamaya ba?lad?lar. Bir k?v?lc?m, kalabal???n akan bir sele d?n??mesine yetecekti. Hemen hemen ayn? anda k?v?lc?mlar birka? yerde ?ak?l?verdi.
Nereden geldi?i bilinmeyen kamyonlar?n i?inden metal sopalar, kalaslar, baltalar h?zla da??t?ld?. Eline balyoz verilenler bile vard?. Bu korkun? kalabal?k, kollara ayr?larak yay?lan bu deh?et verici g?ruh, ellerinde T?rklerin evlerinin ve d?kkanlar?n?n listesi bulunan ve titizlikle ?al??an ki?ilerce y?nlendiriliyordu. Gece yar?s?na kadar say?s?z d?kkan ve ev talan edilmi?, hatta camiler harap edilerek Osmanl? mezarlar? didik didik edilmi?ti. Mezarl?klar bile hedef al?n?yorsa, demek ki bir ge?mi?, bir k?lt?r toptan hedef al?n?yordu. Belli ki ama?, can almak de?il korkun? bir g?zda?? vermek ve bu kenti ya?an?lmaz, bar?n?lmaz k?lmakt?. Ama yine de h?z?n? alamayan kalabal?k, ona yak?n ki?inin ?l?m?ne neden olmu? ve s?ylentilere g?re iki kad?na tecav?z etmi?ti.
Hasan ve ailesi, Dimitri Amca?n?n evine s???nm??, saklan?yordu. Onlar gibi Yunan kom?ular?n?n yan?na s???nan nice aile vard?. Peki ya ?imdi ne olacakt?? Ellerinde ne var ne yoksa harap olmu?, yok olmu?tu. Gidebilecekleri kimse yoktu; e? dost ve akrabalar?n ne durumda oldu?unu bile bilmiyorlard?. Bu b?y?d?kleri, ?ok sevdikleri, ayr?lacaklar?n? hi? d???nmedikleri kentte bir gece dahi ge?irmek, nas?l olur da bu kadar zor olabilirdi?
O gece Hasan, zor g?nler i?in ve ?zellikle ya?l? anne-babas?n?n hastalanma olas?l???n? d???nerek biriktirdi?i paray? g??mek i?in kullanmaya karar verdi. Hani ad? d???nda pek bir ?eyini bilmedikleri ama gitmeleri istenen ?lkeye, T?rkiye?ye g??mek i?in. Hasan ve ailesi, ba?ka nice insan arkalar?nda hayatlar?n?, emeklerini, k?klerini b?rakt?lar. Bu bir bar?nd?r?lmama ve zorla g?? ettirilme operasyonuydu. ??lerinin, evlerinin, atalar?n?n bulundu?u topraklarda, g?ld?kleri ve a?lad?klar? mahalleler, semtler ve evlerde seneler boyu biriktirdikleri ya?amlar?, nice insan?n elinden bir g?nde zorla, barbarca al?nm??t?. Bu ?yk?y? ilk defa duydu?unuzu biliyoruz. ?yk?de tarihsel hatalar oldu?unu da biliyoruz. Bu ?yk?de anlat?lanlar Selanik?te olmad?. Ama belki de hangi ?lkede, kentte, mahallede oldu?u de?il ?nemli olan. As?l ?nemli olan, bu tarihsel hatalar? iyi bilmek, yinelenmemesini sa?lamak; bar??? ve birlikte var olmay? toplumun olmazsa olmaz? k?lmak. ?ster 6-7 Eyl?l 1955?te ?stanbul?da, ister 13 May?s 1969?da Malezya?da, ister ba?ka bir zamanda ve ba?ka bir yerde... Tarihsel hatalar?n mimarlar? belli!.. Onlar? ?ok iyi tan?mak ve unutmamak gerek.
H. Ege ?zen - Do?. Dr. Serdar M. De?irmencio?lu