g?ndelik hayat ?zelle?irse!

Siyah bir gen?, b?y?k bir avlunun kenarlar?na dizilmi? sosyal konut bloklar?ndan birinden ??k?yor, di?erine ge?iyor. Elindeki ilanlar?, her blo?un giri?indeki panolara i?neliyor. ?lanlarda ?Sitemizin bo? zaman ge?irme etkinlikleri konusunda karar vermek i?in d?zenledi?i toplant?ya b?t?n gen?ler davetlidir. Sizin fikriniz bizim i?in ?ok ?nemli. Toplant? yeri: Community centre. Toplant? zaman?, cumartesi ak?am?.?
Siyah gencin el ilan? i?neledi?i mekan, Londra?da East Finchley?deki, ?ngiltere?de binlerce benzeri olan sosyal konut sitelerinden biri. Sosyal konutlar, vaktiyle ?ngiliz i??i ve emek?ileri i?in yerel y?netimler taraf?ndan in?a edilmi?. Bu konutlarda ya?ayanlar, o sitenin community?sini (topluluk) olu?turuyorlar. ?ngiltere?de community, benzer ?zellikleri, ortak mekanlar?, ayn? etkinlikleri payla?an insan topluluklar?na verilen ad. Bir siyah, Pakistanl?, Hindistanl?, T?rk community?sinden bahsedilebilece?i gibi b?yle sosyal konutlar?n ad?yla an?lan community?ler de var.
Bug?n sosyal konutlarda ya?ayanlar?n ?o?unlu?unu g??men emek?iler olu?turuyor. Siyah gencin, site gen?li?ini ?a??rd??? toplant?n?n yap?ld??? community merkezi ise sitenin kimi i?lerinin birlikte d?zenlendi?i, toplant? salonu olarak kullan?lan, Noel?de, dini ya da milli g?nlerde birlikte e?lenilen, bloklarda ya?ayanlar?n ortak m?lkiyetindeki bir merkez niteli?inde. Daha geli?kinlerinde ev kad?nlar?, 5 ?aylar?n? arkada?lar?yla merkezin kafeteryas?nda i?iyorlar; ya?l?lar, s?rekli bu kafeteryada sohbet ediyor. Bizim merkezimizin de ?imdi biraz bak?ms?zl?ktan d?k?lse de vaktiyle epey i?levsel oldu?u belli. Sitenin temizli?inden Malezyal? bak?c? sorumlu, community merkezine de g?z kulak oluyor. Ama merkezin, maa?lar? belediye taraf?ndan ?denen memurlar? da var.

Semt sakinleri yap?yor Archer yaz?yor
Toplant? saati ba?lamadan ?nce gelenler, merkezin panosundaki ilanlar? inceliyorlar. ?Sitemizde ihtiyac? olanlar? ayda iki kez hastaneye g?t?rmek istemez misiniz??, ?Paul ile Nina?y? ayda bir pazar eve, ?aya davet edin (bir ya?l? ?ifti evinde a??rlayan gen? bir ?ekirdek aile ?izilmi? ilana; ama?, ya?l?lar?n yaln?zl?k ?ekmelerini bir nebze gidermek)?, ?Sosyal yard?mlarla ilgili bir sorununuz varsa l?tfen Michael ile g?r???n?, ?Cuma g?n? bir avukat, yurtta?l?kla ilgili sorular?n?z? ?cretsiz yan?tlay?p size dan??manl?k yapacak. Randevu al?n?, ?Hafta sonu 1-3 ya? grubu ?ocuklar i?in boyama ?al??mas??, ?Ortak yemek s?ras? Pakistanl? kad?nlarda. Pakistanl? kad?nlar?n haz?rlad?klar? yiyecekleri ?ok ucuz fiyata mutfa??n yan?ndaki salondan edinebilirsiniz....?
Bekleme salonundaki sehpalar?n ?st?nde ad? Archer (Ok?u) olan bir semt dergisi var. Sosyal konutlar?n bulundu?u semtte community merkezinin de katk?s?yla ??kar?l?yor. Archer?de karayolundaki bir ge?it i?in ba?vuru yapan semt sakinlerinin, ge?idi de?i?tirmeyi ba?ard?klar? yaz?yor. Yaz aylar?ndaki festival i?in hangi evlerde resim sergisi a??laca??, kurulacak standlar i?in kime ba?vurulaca?? yaz?l?. Bir de herkesin kat?labilece?i konulu bir foto?raf yar??mas? var. Semtteki foto?raf?? ilgileniyor kat?l?mc?larla. Community merkezinin ?st kat? dil e?itimi i?in ayr?lm??. ?o?u g??men olan n?fus, burada ?ngilizce ??reniyor. Anneleri dil ??renirken ?ocuklar merkezin kre?inde, g?venilir bak?c?lar?n g?zetiminde.

Her ya? grubu i?in etkinlik
Community merkezi v?z?r v?z?r ?al???yor. En az?ndan ilanlar?n s?yledi?i bu. Merkezde, ait oldu?u sosyal konut sakinlerinin b?t?n zamanlar?n?n nas?l de?erlendirilece?i, bu zamanlar?n etkinliklerle nas?l doldurulaca??, insanlar?n birbirleriyle sosyalle?meleri i?in neler yap?laca?? konusunda belli ki epey kafa yorulmu?. Her ya? grubundan insan i?in birtak?m ?neriler var; devletle, belediyeyle ilgili sorunlarda tavsiyede bulunacak uzmanlar haz?r; sakinlerin sanatsal etkinlikleri i?in gen?lerin bo? zaman ge?irme istekleri konusunda yol g?sterenler var.

Paras? devletten
Community merkezindeki etkinliklerin b?t?n masraflar? belediye taraf?ndan kar??lan?yor. Ku?kusuz daha b?y?k merkezler de var, orada sunulan hizmetlerin say?s? buradakinden daha fazla. O community?ye ait olmayanlar?n da d??ar?dan gelip kat?labildi?i kurslardan elde edilen gelirler merkezi ya?atmaya yetebiliyor. ?rne?imizdeki community merkezi ise orta halli, sadece ?evresindeki konut halk?na hizmet eden bir merkez.
Sosyal konutlar gibi community merkezleri de ?ngiltere emek?ilerinin ge?mi?te verdikleri m?cadelenin ?r?n?. Paras?z ya da d???k kiral? konutlar? elde ettikleri gibi emek?iler, bo? zamanlar?nda yapacaklar? etkinlikler i?in devletten ya da yerel y?netimlerden evlerinin yak?n?nda bir mekan ve s?bvansiyon olana??n? da sa?lam??lar.
?ngiliz emek?ileri, taleplerini elde etmelerini bir de, ?zellikle ?kinci D?nya Sava???ndan sonra Sovyetler Birli?i?nin artan prestijine bor?lular. Oradaki i??i devriminin kazan?mlar?, Bat? Avrupa ?lkelerinin y?neticilerini bir hayli korkuttu. Y?neticiler, Bat??da bir sosyalist y?nelimi engelleyebilmek i?in emek?ilere baz? ?d?nler vermek zorunda kald?lar. Sendikalarda ?rg?tl? emek?ilerin bir?ok talebi ?imdikine k?yasla kolayl?kla kar??land?. Sovyetler Birli?i?ndeki pek ?ok ?ey, iktidar?n i??i karakteri hari? kopya edildi. S?z?n? etti?imiz community merkezi de bunlardan biri.
Esas? Sovyet sistemine dayan?yor. SB?de ?retim birimleri temelinde ?rg?tlenen Sovyetler, halk?n yerel ve merkezi karar alma s?re?lerine, y?netim mekanizmalar?na do?rudan kat?l?m?n? ?ng?r?yordu. Kopya edilen community merkezleri ise ?retim birimi temelinde ?rg?tlenmez. Esas?nda bir ?rg?t bile de?ildir. Sosyal konut emek?ilerinin kendi sitelerinde olan g?n?birlik sorunlar?n ??z?m? s?recine dahil edilmesinden daha ?tede bir amac? da yoktur. Hatta merkezi politikalardan uzakla?t?r?c? bir i?lev de g?rm??t?r s?re? i?inde. Ancak emek?i s?n?flar?n politizasyonuyla do?ru orant?l? olarak community merkezlerinin i?levsel bir de?i?iklik g?sterebilece?ini s?ylemek zor olmaz. 1968 olaylar? s?ras?nda bu kan?tlanm??t?r da?

Community merkezlerinde ?zelle?tirme
Fakat son on be? y?ld?r community merkezlerine aktar?lan fonlar ?nemli ?l??de kesiliyor. Kesintilerin miktar? giderek artt?. Devlet ve de ad? ???i Partisi olan iktidar partisi, burada s?rd?r?len k?lt?rel faaliyetler i?in ?denen paralar? bir y?k olarak g?rmeye ba?lad?. En son dil dersleri paral? hale getirildi. Ki, merkezlerden yararlananlar?n g??men emek?iler ve aileleri oldu?u hesap edilirse, bu olduk?a ?nemli bir gerileme say?labilir. ??nk? ?ngiltere y?neticilerinin, g??men emek?inin entegrasyonu konusunu g?z ard? etti?ini g?steriyor. Dolay?s?yla ?ngiltere?de sosyal konutlardaki community hayat? devlet eliyle giderek s?nd?r?l?yor. ?zelle?tirme buralarda e?itim, sa?l?k ve b?y?k devlet i?letmelerinin ?zel sermayeye teslim edilmesiyle y?r?m?yor sadece; kamusal destek alt?ndaki g?ndelik hayat?n b?t?n ??eleri de bu r?zgardan nasibini al?yor.
Bat? demokrasi, b?yle g?ndelik hayat kurumlar? ?zerine kurulmu?tu a??rl?kl? olarak. Bu kurumlar?n ortadan kalkmas?, emek?iler a??s?ndan ?ok b?y?k kay?p ama demokrasi i?in de ?ok b?y?k y?k?m olacak gibi g?r?n?yor.
Nuray Sancar