G?NCEL

D?nk? Cumhuriyet gazetesi yukar?daki ba?l??? man?et yapm??. AKP taraf?ndan haz?rlanan Anayasa Tasla???nda yerel idarelerin baz? vergilerin alt ve ?st s?n?r?n? belirleme yetkisi var diye ?Bu d?zenleme ile G?neydo?u? da olu?turulabilecek federatif yap?n?n mali aya?? oturtulmu? oluyor? diyorlar. Cumhuriyet gazetesi AKP?ye muhalefet yapaca??m diye k?rkl? y?llardaki fa?ist ?izgisine geri d?nd?.
Yerel y?netimler konusu bu topraklarda y?z y?ld?r tart???l?yor. Daha T?rkiye Cumhuriyeti kurulmadan, ?ttihat ve Terakki ?rg?t? i?inde Prens Sebahattin taraftarlar?n?n ve onlar?n Ademi-Merkeziyet?ilik tezinin varl??? bilinir. Hemen hemen b?t?n idare hukuku hocalar? da mevcut idari sistemin ?ok fazla merkezi oldu?undan yak?n?r. AKP?nin ?nerdi?i sistemden ?ok daha fazla, yerel y?netimlere inisiyatif tan?yan ?neriler s?k s?k g?ndeme gelmi?tir. Kimse bu tart??malar s?ras?nda ?Federasyon kuruluyor? dememi?tir. ??nk?, b?yle bir s?z edene bir iki sene ?ncesine kadar herkes g?lerdi. Fakat, son y?llarda ?b?l?c?? ve ??eriat??? korkulu?u ?ylesine abart?larak kitleler korkutulmaya ?al???l?yor ki, ?tehlike?yi herkese fark ettirmeye ?al??anlar, 12 Eyl?l Cuntas??n?n ?efi Kenan Evreni bile idari sistem ile ilgili s?yledi?i bir iki s?z nedeniyle ?b?l?c?? ilan ettiler.
AKP?nin yerel idareler konusundaki de?i?iklik ?nerisi yetersiz ve sorunu ??zmeyen bir ?neridir. ??i?leri Bakanl????na ba?l? ve h?k?met taraf?ndan atanan valilik sistemi kald?r?lmal?d?r. Valileri halk se?melidir. Valilik ve belediye ba?kanl???n?n bir ki?ide birle?mesi ya da ayr? ayr? olmas? tart???l?r ama kentler o kentte ya?ayanlar taraf?ndan se?ilen y?neticilerle y?netilmelidir. Yerel meclisler de keza g?stermelik olmaktan ??kar?lmal?d?r. Vali ya da kentin ba?kan? ??i?leri bakan? ya da merkezi h?k?met taraf?ndan g?revden al?namamal?d?r. D?nyan?n hi?bir ?lkesinde bizimki gibi bir ceberrut yerel y?netim sistemi yoktur. Bizimkinin Fransa?dan al?nd??? s?ylenir ama Fransa?da da sistem b?yle de?ildir. Bizim yerel y?netim sistemi fa?ist bir sistemdir. ?l idare meclisi, belediye meclisi vs. se?ilir ama bu meclislerin hi?bir inisiyatifi, yetkisi yoktur. Tamamen g?stermeliktir. Demokrasi cilas? i?in kurulmu? kurumlard?r. ?lleri ve il?eleri se?imle gelmi? meclisler ve idari heyetler de?il, merkezi y?netim taraf?ndan atanm?? valiler y?netir. Pratikte ise vali, emniyet m?d?r? ve askeri garnizon komutan? o kenti y?netir. Bunlar halk taraf?ndan se?ilmedi?i i?in halka kar?? hi?bir sorumluluklar? yoktur. Kendilerini atayan ve geri ?a??ran h?k?met ya da askeri y?netime ba?l?, onlar?n istekleri do?rultusunda ?al???rlar.
Pek ?ok ?lkede sadece vali, belediye ba?kan? ve meclisler de?il, adli y?neticiler dahi kent halk? taraf?ndan se?ilmektedir. Bu sisteme de hi?bir ?lkede federal sistem denilmemektedir. Federal sistem ba?ka bir ?eydir. Cumhuriyet gazetesinin iddia etti?i gibi ?akt?rmadan, sinsi sinsi, k???k k???k de?i?ikliklerle federe sisteme ge?ilmez. Federal sistem bir devlet bi?imidir. Yerel y?netim sistemi bi?imi de?ildir. Devlet sistemleri b?y?k alt?st olu?lardan sonra de?i?ir. ?akt?rmadan devlet sistemi de?i?ikli?i tarihte hen?z g?r?lmemi?tir.
T?rkiye?de ?u anda federe sistem, federasyon vb. tart???lm?yor. Tart???labilir de... Fakat, yerel y?netimlerin demokratikle?tirilmesi ya da mevcut ceberrut merkezi sistemin de?i?tirilmesi mutlaka tart???lmal?d?r. Anayasa de?i?ikli?inin en ?nemli tart??malar?ndan biri de bu olmal?d?r.
12 Eyl?l ?ncesi elinde Cumhuriyet gazetesi oldu?u i?in fa?ist ?etelerin sald?r?s?na maruz kalan, d?v?len, vurulanlar i?in ise; bug?n ayn? gazete taraf?ndan 12 Eyl?l Rejimi ve Anayasas??n?n savunulmas?n? g?rmek herhalde ac? bir tecr?be olmu?tur.
Kamil Tekin S?rek