Karanl?klar?n en karas?: 12 Eyl?l

Tam 27 y?l ge?mi?, karanl?klar?n en karas?n?n oldu?u g?nden bu yana. Ve o g?n T?rkiye?yi kurtarmaya soyunanlar?n yapt?klar?, yasalar?, zorbal?kla onaylatt?klar? anayasalar? sonunda, T?rkiye bug?n ???k?? noktas?na? geldi. Tabii bu ??k??? sadece onlar getirmediler. 1950?de Adnan Menderes ve Celal Bayar?la ba?lad?. Sonra EEF?nin yeti?tirdi?i S?leyman Demirel?le devam etti. Memduh Ta?ma?lar, Nihat Erimler arkas?ndan. Sonra Kenan Evren ve 5?i Bir Yerde?nin 4?l?s?, sonra da Turgut ?zal, Tansu ?iller?
12 Eyl?l yeteneksiz, bilgisiz, beceriksiz bir grubun elindeki silaha g?venerek yapt??? bir ayaklanmayd?. Yurtseverler as?ld?, katledildi. ??kence tezgahlar? ?al??t?. Ve her ?e?it bask?n?n, zulm?n sonunda T?rkiye?nin sat?? noktas?na gelmesinin temelleri at?ld?.
Bu yeteneksizler, bilgisizler, beceriksizler elinde ?VAH?ET? doruk noktas?na ??karken, her ?e?it komiklikle de tarihe ge?iyorlard?. ?rne?in at?n ad? ?Evren? diye, bir yar?? at? yasaklan?yordu. Ve niceleri?
O g?nlerin ast??? ast?k, kesti?i kestik olan ka??ttan kaplan?, y?llar sonra ?ark?c? kad?nlar?n resimlerini yapmak i?in ricalarda bulunma, ?ama??rhane ve yazl?k sinema a?ma t?renlerine kat?lma konumuna d???yordu.
Ve milyonlarca insan?n nefretini omuzlar?na alarak ?mr?n?n kalan b?l?m?n? ya?ayan Kenan Evren?in ?Vah?et Tezgah??ndan ge?enlerden biri de Alime Mitap?t?. Romanlar yaz?ld?, ?iirler, incelemeler yaz?ld? ?12 Eyl?l Vah?eti? ?zerine. Ama o d?nemi anlatan tablolar, san?r?m sadece Alime Mitap??n elinden ??kt?. Ya?ad??? o karanl?k g?nleri resmetmi?ti, ya?l?boya ya da karakalemle.
Sonunda kitap halinde ??kt? bu resimler: ?Eyl?l Karanl???ndan? ba?l???yla (Belge Yay?nlar?, 1988)? Ve y?llar ge?ti aradan, bir kez daha g?n ?????na ??kt? ?Eyl?l Karanl???ndan? (Etki Yay?nlar?, 2007)?
Kitab?n ilk ve ikinci bas?mlar? aras?nda kalan s?re i?inde Alime Mitap??n tablolar?, T?rkiye?nin ?e?itli y?relerinde sergilendi. ?stanbul?un ?e?itli semtleriyle birlikte Ankara?da Dikili?de resimlerini halkla payla?t? Alime Mitap.
Arkas?ndan Almanya, Fransa, ?svi?re ve Hollanda?n?n ?e?itli kentlerinde de bu kez ba?ka halklarca payla??ld? resimlerdeki ya?am. 12 Eyl?lc?lerin ger?ek y?z?, T?rkiye?nin s?n?rlar? d???ndaki insanlarca da ??renildi. Bilemem ama belki de Kenan Evren ve arkada?lar? i?in i?in ?v?nm??lerdir, ?Ne g?zel, bizi d?nya yapt?klar?m?zla tan?yor? diye?
Ama T?rkiye?de milyonlarca insan nefret ediyordu Be?i Bir Yerde?den. Bak?n 1989?da 10 ya??nda olan Senem Uygun (?imdi 28 ya??nda ve avukat) ne diyor: ?Haks?z yere hapse giren bir baba ve kuca??nda ?ocu?uyla onu ziyarete gelmi? bir anne. Ama bucak bucak dola??yor, her yerde babay? ar?yor. O hapse girince yaln?z kal?yor ve t?m d?nyalar? y?k?l?yor. Bunlar benim ba??mdan ge?ti. Bunu yapanlardan nefret ediyorum. Onlar haks?z yere aileye ?z?nt? veriyor? Te?ekk?r ederim?? 10 ya??nda bir ?ocuk bunlar? yazm??, sergi defterine.
10 ya??nda bir ?ocuk da nefret ediyor, 40 ya??nda bir orta ya?l? da, 70 ya??nda bir ya?l? da? Ve bu nefret, darbecilerin omuzlar?nda kald?.
?lk bask?n?n yay?nc?s? Rag?p Zarakolu da ??yle diyor: ?Alime Mitap??n resim ve desenleri bir d?neme tan?kl?k ediyor, tarihe vurucu bir iz b?rak?yor. ??te sanat?n i?levi: S?z?n, kalemin yetmedi?ini, ?izgi ve renk, yo?un bir duyarl?l?kla aktar?yor. Direni?in soyut y?celi?i bir bak??ta, bir duru?ta aktar?l?yor: Tan?kl?k. Ama bunu yaparken diri bir sanatsal duyarl?l??? da bar?nd?r?yor. Kaba bir mesaj yok onda? ?nceliklerle dolu, ?arp?c?, insan? vuran bir protesto? Evet, Alime Mitap?a u?ra??nda ba?ar?lar diliyoruz??
Bu kitap bir ?eyi daha g?steriyor: Darbeler, ilk yap?ld??? s?ralarda, medyan?n gaz?yla kitlelerin bir b?l?m? taraf?ndan desteklense de er ge? tarihteki ger?ek yerlerini b?yle al?rlar. ?ak?ak??lar, yalakalar ortadan gider, ama kitaplar kal?r?
B?lent Habora