DURUM

Ko? Holding Y?netim Kurulu Ba?kan? Mustafa Ko?, global piyasalarda ya?anan geli?meleri de?erlendirirken, ?ABD ?ks?rse biz zat?rree oluyoruz... Umar?m bu kez b?yle olmaz? demi?. ?lkenin b?y?k devletlerin ekonomisine ba??ml? oldu?unu s?yleyenler zaten y?llard?r bunu s?yl?yor. ?imdi i?birlik?i b?y?k sermayenin en ?nemli temsilcisi de ayn? ?eyi s?yl?yor. Ama i? ??z?me gelince, taban tabana z?t y?nlerde ??z?m ?neriliyor. Ko?lar ba??ml?l??a devam derken, ?lkenin ve halk?n ??karlar?n? savunanlar ba??ms?zl?k diyorlar. Ku?kusuz bunlar i?in temeli ve ba?ka yan?.
Burada as?l dile getirmek istedi?imiz, Ko??a bunlar? s?yleten geli?meler. Hat?rlanaca?? gibi ABD?de konut kredisi piyasalar?nda ??kan kriz, zincirleme bir etkiyle ?ngiltere?ye, Almanya?ya, di?er b?y?k ?lkelere ve bu arada T?rkiye ve Brezilya gibi ba??ml? ?lkelere de s??rad?. New York ve Londra borsalar?ndaki ?irket hisseleri, iki g?nde 1 trilyon dolar de?er kayb?na u?rad?. Londra Borsas? 2007?deki t?m k?r?n? kaybetti. Merkez bankalar?n?n ortak m?dahalesi ile piyasaya yar?m trilyon dolara yak?n para s?r?ld?.
Bug?nlerde d?nya ekonomisinin resesyona -durgunluk- girip girmedi?i tart???l?yor. ?n?m?zdeki g?nlerde meydana gelecek geli?meler bunu a???a ??karacakt?r. Ancak durumun o y?ne do?ru gitti?inin ciddi belirtileri bulunmaktad?r. ABD?deki reel ?retim rakamlar? ciddi bir daralmay? i?aret etmektedir. ?Reel sekt?re? bakal?m diyenleri, ?imdiden bir tela? sard?. Japonya?n?n y?ll?k b?y?mesine ili?kin a??klanan rakamlar, Japon ekonomisinin k???ld???n? ortaya koyuyor.
Yukar?daki verileri destekleyen ve gidi?at?n y?n?n? i?aret eden geli?meler her ge?en g?n ?o?al?yor. D?nya ekonomisinin ilk ?nce resesyona, ard?ndan genel bir bunal?ma yuvarlan?p yuvarlanmayaca??n? g?rmemiz i?in ?ok beklememiz gerekmeyecek. D?nyan?n belli ba?l? ekonomilerinden gelen haberler, durumun parlak olmad???n? a??k se?ik ortaya koyuyor. Kesin olan bir ?ey var ki ?eski g?zel g?nler? geride kalmakta.
Peki b?t?n bu geli?meler, d?nyan?n genel bir ekonomik bunal?ma do?ru gitti?ini mi g?stermektedir? Ekonomik bunal?mlar?n izledi?i ?izgiye bak?nca b?yle oldu?u s?ylenebilir. Tek bir sekt?r ya da ?lkede ??kan bunal?m, kapitalist-emperyalist sistemin i?leyi?ine g?re zincirleme etkiyle dalga dalga t?m sekt?rlere ve ?lkelere yay?l?r ve girilen durgunlu?un ard?ndan, b?y?k bir ??k?? gelir. Olaylar?n ?ola?an? geli?imi, i?lerin bu y?ne do?ru gitmekte oldu?unu g?steriyor. Bu s?re? ku?kusuz birka? y?l alabilir.
?Ola?an olmayan? geli?me ise yap?lan m?dahalelerdir. ?Serbest piyasalardan?, ?serbest rekabetten? s?z edenler, b?yle durumlarda devlet m?dahalelerini i?in i?ine sokmakta hi? teredd?t etmiyorlar. Merkez bankalar? piyasaya dolar pompal?yor, faizlerle oynuyorlar ve panik havas? yaratmadan i?i kontrol alt?na almaya ?al???yorlar. Ancak b?ylesi bir kontrol?n, i?i ??zmekten ziyade erteledi?ini ve bu arada b?y?tt???n?, ge?mi? deneyler a??k se?ik ortaya koyuyor. Genellikle arkadan, a??rla?m?? bir ??k?nt? geliyor.
?kinci ?ola?an d???? -asl?nda kapitalist ekonomilerin karakteri a??s?ndan ola?an- bir etken de sava?lar?n k??k?rt?lmas?, ekonomilerin militarize edilmesinin h?zlanmas?d?r. Asl?nda d?nya, ?ncesi bir yana en az?ndan son on y?ld?r bu y?nde ilerlemektedir. Bug?n hemen ortaya ??km?? bir sonu? gibi g?r?nen bu durumun kendisi, asl?nda b?y?k ekonomilerin girdi?i s?recin genel sonucudur. Hemen hemen t?m b?y?k devletler, mevzi ve giderek genel bir kap??ma i?in askeri olarak da haz?rlanmaktad?rlar. Bug?n bu s?re? ivme kazanm??t?r. Burada bunal?m?n sava?a yol a?t??? ger?e?i ile kar?? kar??yay?z.
?n?m?zdeki birka? y?l, i?lerin ne tarafa do?ru geli?ece?inin t?m g??l? belirtilerini ortaya koyacakt?r. Ku?kusuz bu i?lerde kesin s?reler verilemez. Ekonominin kendi yasalar? var ve bug?n girilen yolda hangi ekonomik ve politik olay?n i?lerin geli?mesini h?zland?raca??n? veya erteleyece?ini ?ng?rmek o kadar kolay de?ildir. S?re ve ?zel geli?me ko?ullar?ndan soyutlayarak ifade edecek olursak, Marksizmin mevcut toplumun derin g?zlemine dayanarak geli?tirdi?i ?Ya bunal?m sava?a yol a?acak, ya da sava? bunal?ma yol a?acakt?r? tezi, bir kez daha do?rulanmaktad?r.
???i ve emek?i s?n?flar?n tutaca?? mevzi, i?te bu nedenden dolay? da b?y?k ?nem ta??yor. D?nyan?n bir felakete s?r?klenmesini, sadece i??i s?n?f? ve emek?i y???nlar?n dipten gelen dalgas? engelleyebilir.
Ahmet Ya?aro?lu