15 Eylül 2007 00:00
?M??de bienal projeleri
?M??deki ?al??malardan biri olan Karadeniz Dosyalar?, petrol boru hatt? b?lgesinde hayatlar?n? s?rd?ren petrol i??ileri, ?ift?iler, m?lteciler ve fahi?elere odaklan?yor.
10?uncu ?stanbul Bienali?ni gezmek ?zere otob?sten inip Unkapan??ndaki ?M??ye y?neldi?imizde kula??m?za ac?l? arabesk par?alar geliyor. Y?llarca Anadolu?dan ?me?hur olmak? i?in gelen bir?ok gencin hayallerini s?sleyen ?ar??n?n eski kalabal??? yok.
Giri?te ?KSV ?al??anlar? yard?mc? olsa da, ?M??nin de?i?ik katlar?nda yer alan b?lmeleri rahat?a bulmakta zorlan?yoruz. B?t?n ?al??malar? g?r?p, izlemek ise sab?r istiyor. K?rat?r Hou Hanru ?M? bloklar?n?n tarihini, mimarisini ve i?levini g?z ?n?nde bulundurarak, ?D?nya Fabrikas?? temas? ?er?evesinde projelere yer vermi?. ?M??de, k?reselle?me ?a??nda d?n??en ?retim bi?imleri ve ?al??ma hayat?na dair toplam 27 proje mevcut.
?lgimizi ?eken video ?al??malar?ndan olan ?svi?re?den Ursula Biemann?a ait ?Karadeniz Dosyalar??, d?nyan?n en eski petrol ??karma b?lgesi olan Hazar petrol co?rafyas? hakk?nda bir alan ?al??mas?. Biemann daha ?nce jeo-politik yerinden edilmenin ve g??men eme?in cinsiyetlendirilmesi ?zerine ?al??malar?yla tan?nan bir kuramc?, sanat?? ve k?rat?r. ?Karadeniz Dosyalar?? videosu Bak??deki kaynak alan?yla T?rkiye?nin Akdeniz k?y?lar?n? birle?tiren hat ?zerinde ilerliyor. ?lgin? olan, videonun b?lgedeki b?y?k oyuncular?n etraf?nda dola?arak dikkatini daha ?ok ikincil akt?rlere y?neltmesi. Petrol ?irketlerinin ve politikac?lar?n?n tekil ve muktedir belirleyici eylemleriyle yerinden edilen daha geni? bir insan co?rafyas?na katk?da bulunan, boru hatt? b?lgesinde hayatlar?n? s?rd?ren petrol i??ileri, ?ift?iler, m?lteciler ve fahi?elere odaklan?yor. Sermaye ve kaynak ak???, b?lgedeki insan hareketiyle yak?ndan ba?lant?l? olarak i?lenerek; k?reselle?menin alt?nda kalanlar?n? ?yk?s? olarak okunabilir. Video, kapitalizmin beraberinde s?r?kledi?i toprak ve emek?ilerin ?yk?s? sanki. ?Karadeniz Dosyalar?? Karadeniz havzas?na ?ift projeksiyonla e?ilerek, sanatsal y?ntem, bilgin ve g?rsel zeka ile farkl? bir politik g?zle de ele al?nabilece?ini ortaya koyuyor.
Bir di?er ?al??ma H?rvatistan?dan Sanja Ivekovi??in ?Dikkat Kad?nlar ??ba??nda? ?al??mas?. ?vekovi??in i?i ataerkil k?lt?r ele?tirisi ?zerinden, kal?pla?m?? toplumsal cinsiyet merkezli i?b?l?m?ne y?nelik bir sald?r? ?zelli?i ta??yor. Unkapan??nda Atat?rk Bulvar? ?zerinde kald?r?mda ba??n?z? ?evirdi?inizde bir a?aca ?ivilenmi?, demirden bir materyalin ?zerinde elinde k?rekle bir kad?n fig?r? g?r?l?yor. Trafik i?aretine g?ndermeyle, ?retim/i?ten genel olarak anla??lan erkek i??i fig?r? yerine k?rek tutan kad?n fig?r? ile, kad?nlar?n ?cretsiz ev i?i yapmas?n? sorgulayan bir ?al??ma.
?Kay?t D??? Ekonomik Sat?c?lar?? adl? mekana ?zg? enstalasyon ?al??mas?yla Julio Cesar Morales, sanayi d?nemi ile birlikte ekonomik alanda da ya?anan teknolojik de?i?imin sonucunda ?skartaya ??kan ?e?itli ara?lar? ele al?yor. El arabalar? ile do?a?lama yaparak, ekonomik stratejilerin ge?ersiz k?ld??? insanlar? i?lemi?, duvara. (?stanbul/EVRENSEL)
?Bana faydas? yok ki, bienali gezeyim?
Bienal, ?niversite ??rencileri i?in ?cretsiz. Yabanc?lar?n d???nda izleiyicilerin ?o?unlu?unu da ??renciler olu?turuyor zaten. Video, entalasyon, foto?raf, kolaj, ses ?e?itlili?ine sahip ?al??malar?n bir b?l?m?n? izledikten sonra, ?M? esnaf?n?n ve ?al??anlar?n?n ?M??de yer alan bienal etkinlikleri hakk?nda g?r??lerine ba?vurduk.
Bienal i?in merdiven ge?i?lerindeki demirleri boyayan ?mer ?ak?r (19), bienalin ne oldu?unu bilmiyor. ?Festival? olarak nitelendirdi?i bienale ili?kin ilk yorumu, ?Hep sosyete insanlar ve turistler ?ok geliyor?. ??yle devam ediyor: ?Merak etmiyorum festivali, ??nk? benim gibi garibanlara g?re de?il. Ben ekme?imin derdindeyim. Gelenler yabanc? dille konu?uyor. Bana bir faydas? yok ki, festivali gezeyim.?
Esnafa bienalle ilgili soru y?neltti?imizde kendilerine yabanc? bir etkinlik olarak g?rd?klerini fark ediyoruz. Tekstil d?kkan? sahibi Hasan G?ltekin ?Bana g?re bir dili yok bu sanat?n? ifadesini kullan?yor. Bienaldeki tekstil ile ilgili ?al??malar? g?rm??, ?Ama pek bir ?ey anlamad?m? diyor. ??al??malar?n dili a??r, anla??lmaz geliyor. ?lgin? tasar?mlar ama bizim k?lt?r?m?ze ?zg? eserler de?il. U?uk-ka??k, de?i?ik bir tarz, halka g?re de?il.? A??klamas?n? d?kkan?n yan? ba??ndaki toplanm?? yabanc? turistlerin bienale ili?kin sohbetlerin izlerken yap?yor. Bir di?er esnaf Timu?in Durgun ise turistlere y?nelik g?venlik ?nlemi al?nmamas?n? ele?tiriyor. Durgun, bienale ili?kin d???ncelerini ??yle s?ral?yor: ?Vatanda??n ilgisini ?ekecek bir olay de?il. Amac?n kentle?me oldu?u s?yleniyor. Buras? asl?nda ?ehirden soyutlanm?? bir yer. Al??veri? yapan halk, merak edip kafas?n? uzat?yor. Sonra hi?bir ?ey anlamadan kafas?n? ?eviriyor. ??nk? derme-?atma ve anla??lmaz olaylar. Madem bu kadar b?y?k bir olay, tan?t?l?p, bilgilendirme yap?lmal?yd?. Gezdim bir k?s?m sanatlar? ama daha ?ok okumu? insanlara ?zg?. Yine de bienal, ?stanbul?un tan?t?m?na katk? olabilir.?
?M??nin ?n?ndeki otoparkta g?revli Ali Osman ?zdemir ise, bienali gezmemi?. ??ok yabanc? insanlar geliyor, demek ki ?nemli bir olay. Bizi d??ar?ya tan?t?yorsa iyidir. ??eriye girip, g?rsem de bir ?ey anlamam. Onun i?in merak?m yok? ?eklinde konu?uyor. (?stanbul/EVRENSEL)
?nan K?z?lkaya