i?kence m?zesinin anlatt?klar?...

?nsanl?k tarihi ezen ve ezilen, s?m?ren ile s?m?r?len diye s?n?flara b?l?nd???nden bu yana egemenler kendi saltanatlar?n?n devam? i?in ba?vurmad?k ?iddet y?ntemi b?rakmam??lard?r. Bunlardan biri de neredeyse insanl?k tarihi kadar eski olan i?kencedir. Su?lular? ortaya ??karmak i?in zorunlu oldu?u iddia edilen i?kence, esasta bir cezaland?rma y?ntemidir. Bin bir t?re b?r?nm?? ad? bile ?rk?t?c? bir y?ntem!..
Demokratik ???i Dernekleri Federasyonu?nun (D?DF) Avusturya?da ger?ekle?tirdi?i kamplar?n birinde, kamp yak?nlar?nda bir ???kence M?zesi? oldu?unu ??renince ???kencenin m?zesi mi olurmu?? merak?yla eski bir ?ato olan Burg Sommeregg?deki ??kence M?zesi?ni (Foltermuseum) nefretle gezdik.
Adettendir, g?n?m?z insan? karanl?k bir mahzen veya dehlizle kar??la?t???nda ???kence merkezi gibi? der. Biz de ayn? duyguyla lo? bir ortamda merdiven basamaklar?ndan a??r a??r iniyoruz. Duvarlarda i?kence i?in kullan?lan su? maskeleri, ma?ara gibi k???k yerlerde ate? ?zerinde gerilmi? insan fig?rleri, kaynar kazandaki insan, elinde ha? sembol?yle din adam? e?li?inde yap?lan i?kence g?r?nt?leri hepimizin nefesinin tutulmas?na neden oluyor. En hassas olanlar?m?z, insan? deh?ete d???ren g?r?nt?lere dayanamay?p kendilerini d??ar? at?yorlar.
??kence her d?nemde yap?lm??. Antik Yunan ?a??nda, Babil hukukunda m?lkiyet aleyhine i?lenen su?lara, eski M?s?r devletinde siyasi su?lulara, Roma d?neminde, H?ristiyanl?k sonras?nda ve ?imdilerde de... Ancak i?kencenin herkese ayn? ?ekilde yap?lmad???n? ??reniyoruz. Ki?inin ait oldu?u s?n?fa, zengin ve soylu olmas?na, b?lgeye, yarg?ca g?re de?i?ik i?kence y?ntemleri uygulan?yor. Antik Yunan?da i?kence, insan? onursuzla?t?rd??? gerek?esiyle en zalim y?ntemlerle yaln?zca k?lelere ve yabanc?lara uygulanm??. Roma ?mparatorlu?u?nda bir d?nem ayn? ?ekilde devam etse de sonralar? k?lelere, yabanc?lara ve imparatorlu?a kar?? gelenlere uygulanmaya ba?lanm??. ?nsanlar?n kanun ?n?nde e?it say?lmad??? Romal?larda i?kence, ceza olarak resmen yasalarda yer alm??. H?ristiyanl?kla birlikte dini ink?r eden y?z binlerce insan i?kenceden ge?irilerek katledilmi?.

Kad?nlara ?zel i?kence
M?zeyi dola??rken dikkatimizi ?eken bir ba?ka olgu ise kad?nlar i?in ?zel i?kence aletleri ve y?ntemlerinin olmas?yd?. Kad?nlar i?in ?pazar g?nleri d???nda temiz giyinmek, g?l?mseyerek bir erke?e bakmak? dahi su? say?l?yormu?. ?lk ?rne?i N?rnberg ?ehrinde yap?ld??? i?in ad?n? oradan alan, i?i kocaman ?ivilerle dolu insan boyunda bir k?z heykeli; N?rnberg Bakiresi? ya da ?demir kad?n??n, i?ine konulanlar?n ?l?m? g?nler al?yordu. ??nk? i?kence aleti yap?l?rken, insan anatomisi incelenerek ya?amsal organlar?n delinmemesi hesaplanm??.
Efekt olarak verilen insan ba??rt?lar?yla ve g?rd?klerimizle i?imiz ?rkse de, zindan? dola?maya devam ettik. Oturma yeri ile kol ve bacaklar?n durdu?u t?m k?s?mlar? ?ivi ve tahta par?alar?yla dolu olan bir sorgulama koltu?u dikkatimizi ?ekti. ?iviler ?zerine oturtulmu? kurban i?in bu eziyet, z?lum yeterli gelmedi?inde i?kenceye bu defa sandalye ?s?t?larak devam ediliyormu?. Tutuklular sorgulama koltuklar?nda ac?lar i?inde a??r a??r ?l?me s?r?kleniyormu?.
V?cudun muhtelif yerlerine ?iviler ?akmak, k?zg?n demirlerle da?lamak, hayvan gibi kafese koyarak a??k ve kapal? yerlerde bekletmek, kol ve bacaklardan d?rt ayr? y?ne ko?turulan atlara ba?layarak? ?su?luyu? ?ld?rmek, en korkun? i?kencelerden olsa gerek.
Devam ediyoruz. Duvarlarda testereyle ikiye b?lme, kaz??a ba?layarak ate?te yakma, i?kence ?ark? gibi temsili resimlerle Engizisyon Mahkemeleri?nin do?u?u anlat?l?yor. Tarihte haks?zl???n simgesi olarak an?lan Engizisyon Mahkemeleri?nin, ka? ki?iyi yakarak ?ld?rd???, ka? ki?iyi k?r kuyularda i?kenceden ge?irdi?i kesin olarak bilinmiyor. Ancak bir ?rnekle sonu? tahmin edilebilir. Sadece ?spanya?da 1481-1517 y?llar? aras?nda Engizisyon Mahkemeleri kararlar?na ba?l? olarak 13 bin ki?inin diri diri kaz?klara ba?lanarak yak?ld???, 17 bin ki?inin ise de?i?ik i?kence cezalar?na tabi tutuldu?u tahmin ediliyor. Tabii bir de Cad? Av? Katliamlar? var...

Antik ?a??dan Ebu Garib?e
Bu zorlu ziyaretin ard?ndan nihayet ??k?? kap?s?na vard???m?zda; m?zenin g?revlisi, T?rkiyeli kalabal?k bir grubun ilk defa m?zeye geldi?ini s?yl?yor. ?ki saate yak?n s?ren i?kencenin tarihi ve aletleri m?zesi ziyareti sonras? karanl?k dehlizlerden g?ne?in ayd?nl???na nihayet ??kabiliyoruz. Viyana, Seeboden, N?rnberg ve Avrupa?n?n di?er eski i?kence merkezleri olan ?atolar, karanl?k zindanlar, meydanlar ve kuleler, ?imdi ?medeni? ?lkelerin birer turistik tesisi m?zeler olarak egemenlerin kara ge?mi?ini belgeliyorlar. Cezaland?rman?n arac? olarak me?rula?t?r?lm?? i?kence, bug?n halen g?ndemden d??m?yor. Yak?n zamanlarda, Hitler Almanyas??nda Gestapo?nun, ?talya?da Mussolini?nin yapt?klar?, orta?a? i?kencecilerini dahi geride b?rakm??t?.
??kence insanl?k kadar eski bir olgu oldu?una g?re ya?ananlar, yap?lanlar yaln?zca kendini bilmezlerin intikam h?rs?na ba?lanabilir mi? G?zda?? verme, tehdit etme, bilgi alma, su? i?leyeni ve orta??n? bulma gibi nedenlerle insanl?k d??? y?ntemleri reva g?rme g?n?m?zde ya?anm?yor mu? Fa?izmin yenilgisiyle elde edilen ?nsan Haklar? Evrensel Bildirgesi?nin 10 Aral?k 1948?de yay?nlan???ndan bu yana de?i?en ne oldu? ??kence ortadan kald?r?ld? m?? Afganistan, Irak, Filistin ve daha d?nyan?n bir?ok yerinde baca?? kopmu?, v?cudu par?alanm?? insanlar ne anlat?yor? Elbette g?n?m?zde eski, orta?a?dan kalma y?ntemler de?il ?modern?, ??a?da?? i?kence y?ntemleri kullan?l?yor. ?yle ki CIA, i?kenceyi karanl?k mahzenler yerine u?aklarda yap?yor.
?ster Viyana merkezindeki, ister N?rnberg eski belediye binas?n?n bodrumundaki, isterse de ?ngiltere?deki ??kence M?zesi olsun, hepsi egemen s?n?flar?n tarihinden k???k bir kesiti anlat?yor. Bu m?zeler onlar?n kara y?z?n? ortaya koyuyor. Bir tarafta i?kence te?hir ediliyor, di?er tarafta i?kence, bir zul?m makinesi olarak t?m korkun?lu?uyla varl???n? s?rd?r?yor.
Ali ?arman