Ruhi Su?yu korosu ya?at?yor

Ruhi Su, m?zikte ustal???yla, bilge ki?ili?iyle Anadolu m?zi?ine yapt??? katk?lar?n yan? s?ra, ya?ama dair duru?u ve alm?? oldu?u tutumla da bug?ne kalan ?nemli de?erlerdendir. Eyl?l karanl???n?n aram?zdan ald??? b?y?k ustay? sonsuzlu?a u?urlamam?z?n 22. y?l?.
Biz de Ruhi Su?nun miras olarak b?rakt??? ve onun misyonunu s?rd?rmek kayg?s?yla ?al??malar?n? y?r?ten Ruhi Su Dostlar Korosu?yla, Tarih ve Toplum Bilimleri Enstit?s??nde g?r??t?k.
?ef Berktay T. Aky?ld?z, k???k ya?tan beri m?zi?in i?erisinde yer alm??. Bat?n?n ?ok sesli m?zi?i ilgisini ?ekmi?. Annesinin, babas?n?n Ruhi Su m?zi?iyle kendisini tan??t?rmas?n?n ard?ndan kafas?ndaki m?zik anlay???n?n ne olmas? gerekti?ine dair sa?lam temeller at?lm??. Bo?azi?i ?niversitesi?nde Fen Bilgisi ??retmenli?i okumu?. Yine bu d?nemlerde birka? koroda ?al??m?? ve bu anlamda kendini geli?tirmi?. Viyana?da bat? koro m?zi?i dersleri ald?ktan sonra, Ruhi Su Dostlar Korosu?nun ?ef arad???n? duyunca, k???kken k?rm?z? kasetlerden dinledi?i, b?y?k ustan?n miras?n?n heyecan?yla, hemen kabul etmi?.

Koroda ne zamandan beridir ?ef olarak ?al???yorsunuz?
Aral?k 2005?ten beri. Koronun ?ef arad???n? duyunca teredd?ts?z kabul ettim.

Bat?daki koro m?zi?i k?lt?r?yle, ?lkemizdeki koro m?zi?i k?lt?r? aras?nda bir kar??la?t?rma yapar m?s?n?z?
Tabii ki oralarda ?ok daha geli?kin. Anadolu?ya bakarsak, bu topraklar?n m?zi?i, bizim m?zi?imiz tek sesli. Bat?daysa durum farkl?. Zaten ilk polifonik m?zik kilisede yap?lan m?zik. ?ncilden pasajlar i?eren, dini konular? i?eren m?zikler. Enstr?manlar olmadan, sadece insan sesiyle yap?lan koral m?zikler. ?ok sesli m?zi?in de kayna?? bu. Akademik anlamda bizim ?ok ?n?m?zdeler. Bat?da bu m?zik t?r?yle u?ra?mak istiyorsan?z, ?ok iyi imkanlara sahip olabilirsiniz. Yetkin hocalar ve kendinizi iyi donan?mland?raca??n?z ?ok iyi yerler var.

Bu anlamda bize avantaj sa?layacak dinamiklerimiz yok mu?
Var tabii ki. Bat?n?n elinde olmayan, bizim folklorel bir ge?mi?imiz, k?lt?rel bir zenginli?imiz var. Bu dinamikleri ?retim s?recine soktu?unuz zaman sanat ad?na da koro m?zi?i ad?na da ?ok ?nemli ?eyler yap?labilir. Zaten bizim varolu? amac?m?z da bu. Anadolu co?rafyas?nda etnik, inan? ?e?itlili?inin ve zenginli?inin m?zi?ini yap?yoruz. Bu topraklar?n ?ok sesi olmaya ?al???yoruz.

Koronuzu bug?ne kadar bir?ok de?i?ik ?ef y?netti. Sizinle birlikte bu say? 10?u buldu. Bu de?i?im, koronuzun m?zikalitesine nas?l yans?yor?
Bu ?ok olumlu bir ?ekilde yans?yor. ??yle d???nelim, 10 de?i?ik m?zik adam?ndan yard?m al?yorsunuz. Elinizdeki eserleri 10 farkl? ki?inin elinde toparlam?? oluyorsunuz. 10 farkl? ki?inin edinimleri.

Koronuzun di?er korolardan fark? nedir? Sadece yapt???n?z m?zik bak?m?ndan m?? Yoksa de?i?ik boyutlar? da var m? bu farkl?l???n?
Temel olarak Anadolu?da ye?eren m?zi?i, kendi zengin k?lt?r?ne yak???r ?ekilde dinleyicileriyle bulu?turmak istiyoruz. Fark?m?z, Ruhi Su?dan bize kalan misyonla da ilgili, m?zikal anlay???yla da ilgili, siyasi g?r??le de ilgili. Bizim tek amac?m?z t?rk?leri sadece ?ok sesli olarak yorumlamak de?il, bunu kitlelere de duyurmakt?r. Bu anlay???n politik bir y?n?n?n de olmas? ka??n?lmazd?r. Bizim ??i?li Meydan??, ?Ellerinde Pankartlar? isimli eserleri s?ylemedi?imiz konserimiz yoktur. ?mkans?zl?klar hari? ??kmad???m?z 1 May?s yok. Bunlar? yerine getirmeden di?er yapt???n?z i?lerin de bir anlam? kalm?yor.

Bu anlam?yla size y?neltilen ?depolitize oldular? ele?tirisi hakk?nda s?yleyecekleriniz?
Biz elimizden geleni yap?yoruz. Depolitize olmamak i?in ne yapmak gerekir? Bize bu haks?z ele?tirileri yapanlar, en az?ndan durup bir geriye baks?nlar. Bu koro nerelerde ??k?p neler s?ylemi?? Bizim m?zisyen kimli?iz do?rultusunda yapabileceklerimiz bunlard?r.

T?rk?leri ?ok seslendirme ?al??malar?n?za, ?t?rk?leri bozuyorlar? gibi ele?tiriler geliyor mu?
Ele?tirileri arg?manlar?yla birlikte kabul edebiliriz sadece. T?rk?leri bozdu?umuzu iddia edenler, buna dair tezleriyle ortaya ??kmal?lar. ?unu s?yleyenler var; ?Akademik olarak bu i? yap?lacaksa T?rk m?zi?i i?erisindeki materyallerle yap?lmal?. T?rk m?zi?inde ?ok seslilik yok, o zaman bu m?zik ?ok seslendirilmemeli?. Bu bir g?r??t?r. Ama teorik anlamda m?zik ya da seslerin birbiriyle uyumu var olan bir ?eydir. Ve uygulanabilir.

---

Bizim yerimiz emekten yana
Erc?ment G?r?ay, 1987 y?l?nda koroya korist olarak girmi?. Koronun eski ?yelerinden biri. Samatya?da hasta yata??nda Ruhi Su?yu g?rm??. O an onun hayat?nda ?nemli bir yer tutuyor. ?Onu dinleyerek bir s?r? s?k?nt?n?n ?stesinden geldim? diyor. ?Dostlar Tiyatrosu b?nyesinde kurulan koromuz 32. y?l?na girdi. Ve daha pek ?ok 30?lu 40?l? y?llar devam edece?iz? diye devam ediyor.

D?nemin politik hareketlili?i koronuza nas?l yans?d??
D?nemin politik hareketlili?inin koroya yans?mas? ka??n?lmazd?. O d?nem koro, hayata, bir?ok politik perspektiften bakabilen ve bu anlamda duyarl? insandan olu?uyordu. Bu durum, bug?nk? koromuz i?in de ge?erli. Bu bir Ruhi Su ve Dostlar Korosu gelene?idir.

12 Eyl?l ve hukuku s?recinden sizin pay?n?za ne d??t??
Belki fiilen sahneye ??kmay?n denmedi ama g?lgesi hep ?st?m?zde oldu. Bir d?nem ara vermek zorunda kald?k o bask? ortam?nda. G?zalt?na al?nan, tutuklanan bir?ok ?yemiz oldu. Ama Ruhi Su Dostlar Korosu?na ?ye olduklar? i?in de?il. Kendi politik eylemlerinden dolay?. Sonu?ta b?t?n ?lke gibi koromuz da bir 12 Eyl?l bedeli ?dedi.

Yurtd???ndaki konserlere kat?ld?n?z m??
1991?de Almanya?da 2 konser verdik. Orda baya?? ses getirdi?imize inan?yorum. K?ln?de bir televizyon program?na konuk edildik. T?rk?leri ?ok seslendirmemiz b?y?k bir be?eniyle kar??land? orda.

Siz koronuzu nas?l tan?ml?yorsunuz? Amat?r m?, profesyonel mi?
Davran?? olarak profesyonel bir koroyuz biz. Bir bedel alm?yoruz, maddi anlamda bir kazanc?m?z olmuyor ama profesyonelce davran?yoruz. Belki biraz garip olacak ama ?amat?r profesyonel? olarak g?r?yoruz kendimizi. 32 y?l? geride b?rakt?k. 400??n ?st?nde m?zi?e g?n?l vermi? insanla ?al??t?k. Bu misyonumuzun bir ihtiyaca kar??l?k geldi?inin de kan?t?d?r.

1996 y?l?nda, Ruhi Su K?lt?r ve Sanat Vakf? kurulu? ?al??malar? do?rultusunda, Edip Akbayram, Mo?ollar gibi ?nemli m?zisyenlerle konserler verdiniz. Gelinen s?re?te, kimin d?zenledi?ine, amac?n?n ne oldu?una dair bariz soru i?aretleri i?eren ?cumhuriyet mitingleri?nde Edip Akbayram, Selda, Tolga ?andar gibi bir d?nemin solcu, politik bir misyona da sahip m?zisyenlerinin, ??k?p m?zik yapmalar?n? nas?l de?erlendiriyorsunuz?
Ben bu konuda ancak ki?isel yorumlar?m? yapabilirim. O m?zisyenler, neyi d???nerek oraya gittiler bilemem. Bize b?yle bir teklif tabii ki gelmedi. Gelseydi de koro olarak bunu reddedece?imizden eminim. Bizim yerimiz emekten yana. Ezilen insanlar?n yan?. Biz bu tip manip?lasyonlar?n i?inde olmay?z. Ruhi Su Dostlar Korosu oldu?umuz i?in b?yle bir teklifin gelmedi?ini d???n?yorum.

---

?Muhalif siyaseti ?oksesli m?zikle birle?tirmek?

Burak ?lker, 28 ya??nda ve koronun yeni koristlerinden. Koroda tenor olarak ?al??an ?lker, koroyla kendisinin kar??l?kl? bir etkile?im s?recinde olduklar?n? belirtiyor ve birbirlerini geli?tirdiklerine inan?yor.
?Dostlar Korosu?nu, Ruhi Su taraf?ndan kayd? yap?lan t?rk? alb?mleri arac?l???yla tan?d?m. Ve bir zamanlar teypten dinledi?im bu koronun ?u an i?inde olmak b?y?k bir mutluluk benim i?in.
Bu koroyu se?memin iki sebebi var. Birincisi hemen hemen t?m korolardan farkl? olan ideolojik duru?u. Bunun da benim i?in en ?nemli anlam? se?ilen t?rk?lerin kendine ?zg? bir siyasi ifadesinin olmas? ve benzer muhalif g?r??leri payla?an koro ?yeleriyle birlikte ?al??mak. ?kincisi ise daha m?zikal bir kayg?dan kaynaklan?yor. T?rk?lerin en ?ok bu tarz d?zenlemelerle ve bu tarz s?yleyi?le g?zel seslendirebilece?ini ve kitlelere ula?abilece?ini d???n?yorum. Bu koronun benim i?in en ?nemli fark? muhalif siyaseti ?oksesli m?zikle birle?tirmesi. Daha do?rusu bu siyasetin yo?un ifadesini ve d???n???n? hakk?yla ve inceli?iyle anlatabilecek ?ok sesli m?zik tarz?n? olu?turmu? olmas?.?

---

Viyana?dan Dostlar Korosu?na

Theresa Frank, koronun Avusturyal? ?yesi. ?stanbul?da ?zel bir dil kursunda ?ngilizce ??retmenli?i yap?yor. Yakla??k bir senedir ?stanbul?da ya??yor. Viyana?da ba?ka bir koroda koristmi?. Ve bu koronun, Dostlar Korosu?yla bir ba?? var. ??te bu ba? ?zerinden, Therasa?n?n da Dostlar Korosu?yla olan ser?veni ?ekillenmi?. Avrupa?da ya?arken, Anadolu m?zi?ine ?oksesli olmad??? i?in ?n yarg?yla yakla??yormu?. Dostlar Korosu?yla birlikte bu ?nyarg? yerini tam bir tutkuya b?rakm??. ?Bat? m?zi?inde genellikle diyafram ve kafa sesleri kullan?rd?m, ?imdi zor da olsa t?rk? s?ylerken g?rtla??m? da kullanmaya ?al???yorum ve bunun bir zenginlik oldu?una inan?yorum? diyor. Ve ekliyor: ?T?rk? s?ylerken kolay anlatamayaca??m duygulan?mlar i?ine giriyorum. Ve san?r?m hissetmeden t?rk? s?ylenemiyor.?
Bize en sevdi?i t?rk?lerden birka??n? s?ylemesini istedi?imizde, o soprano sesiyle ve bu?ulanan g?zleriyle ?Yenice Yollar?? ve ?Gelin Ay?e?yi ustaca yorumluyor.

---

Benim kabem insand?r

Mehmet Ruhi Su, 1912 y?l?nda Van?da do?du. Memur olarak ?al??an babas?n?n tayini ve atamas? vesilesiyle Van?a yerle?ti ve ?ocuklu?unun b?y?k bir b?l?m?n? burada ge?irdi. Gen? ya?larda babas?n? ve k?sa zaman sonra da annesini kaybetti. ?ocuklu?unun geri kalan ve gen?lik y?llar?n? yanlar?na verildi?i yoksul bir aile ve daha sonra da ?ks?zler yurdunda ge?irdi. Bir ara ?stanbul?da askeri okullarda okudu, ancak m?zik sevgisi onu yeni aray??lara itti. Ankara?da M?zik ??retmen Okulu?na (Musiki Muallim Mektebi) girmeyi ba?ard?. Ankara Devlet Konservatuar??n?n ?an B?l?m??n? bitirdi. Ayn? y?llarda s?ras?yla Ankara Cebeci ?kinci Ortaokulu?nda sonra Hasano?lan?da m?zik ??retmenli?i yapt?. Cumhurba?kanl??? Orkestras??na se?ildi, konservetuar?n opera b?l?m?nde de okudu ve daha sonra da Devlet Operas??nda ?al??t?. Devlet Operas? sanat??s? olarak, Bastien Bastienne, Sat?lm?? Ni?anl?, Madame Butterfly, Fidelio, Tosca, Yarasa, A?k ?ksiri, Rigoletto, Figaro?nun D???n?, Maskeli Balo ve Konsolos gibi operalarda rol ald?. T?rk Opera Sanat??n?n temelinde Ruhi Su?nun da katk?s? b?y?kt?r.
Ankara Radyosu?nda onbe? g?nde bir yay?nlanan t?rk? programlar? d?zenledi; Dil ve Tarih Co?rafya Fak?ltesi`nde b?y?k bir koro olu?turdu. Ald??? klasik bat? m?zi?i e?itimi, ?mr? boyunca kendini adad??? t?rk?lerin yorum ve icras?na yakla??m?n?n kurumsal temelini olu?turdu.
Ruhi Su, sosyalist d?nya g?r??? nedeniyle 1952-1957 y?llar? aras?nda 1951 TKP tevkifat? dolay?s?yla hapis yatt?. Radyoda da ?Basbariton Ruhi Su T?rk?ler S?yl?yor? anonsuyla sunulan bir radyo program? yapt?. Bu programlardan birinde s?yledi?i ?Serdari Halimiz B?yle N?olacak? K?sa ??p uzundan hakk?n alacak? t?rk?s? nedeniyle radyodaki i?ine son verildi.
S?yledi?i t?rk?lerdeki siyasi vurgular y?z?nden aleyhinde kampanyalar ba?lat?lan sanat??, t?rk?leri derleyip, yeniden yorumlama i?ine kendi ba??na devam etti. ?retti?i kasetlerle halk m?zi?inin, yayg?nla?mas?na b?y?k katk?da bulundu. Ayd?nlara t?rk? dinlemeyi ??reten ki?i olarak da bilinir.
Ruhi Su, 12 Eyl?l y?netiminin engellemeleri y?z?nden yurtd???nda tedavi ?ans? bulamad? ve 20 Eyl?l 1985?te ?ld?. Mezar? ?stanbul Zincirlikuyu?dad?r. Ruhi Su?nun cenaze t?renine binlerce ki?i kat?ld? ve cenaze t?reni d?neminin ilk b?y?k kitle g?sterisi haline d?n??t?. Cenazede g?zalt?na al?nan 163 ki?i ?stanbul siyasi ??bede 15 g?n s?reyle g?zalt?nda tutuldu. Naz?m Hikmet?in ?iirlerini ilk esteleyenlerdendir. 1954?te hapisteyken s?yledi?i Mahsusmahal adl? t?rk?s?yle ?nlendi.Ruhi Su, ?l?m?ne kadar 16 tane 45?lik plak, 11 uzun?alar ??kard?. ?l?m?nden sonra kurulan Ruhi Su K?lt?r ve Sanat Vakf? arac?l???yla e?i S?d?ka Su (18 Ekim 2006?da ya?am?n? yitirdi) ve o?lu Ilg?n Su ?zel ar?ivlerdeki ses kay?tlar?ndan yararlanarak plak, kaset ve CD ?retimini s?rd?rd?ler.
Nihat ?lbeyo?lu