G?ZLEM

T?rkiye ?statistik Kurumu (T??K) hafta i?inde, bu y?l?n may?s, haziran ve temmuz aylar?nda ger?ekle?en i?sizlik oranlar?n? a??klad?. T??K?e g?re i?siz say?s?nda ge?en y?l?n ayn? d?nemine g?re bir de?i?iklik yokmu?.
??sizlik gibi, toplumun geni? kesimini ilgilendiren bir konuda a??klanan rakamlar, ?o?u zaman ger?ekleri yans?tmak yerine, ger?eklerin ?zerini ?rten ve bu nedenle halk?n aldanmas?na neden olabilen bir i?lev de g?r?yor. ??sizli?in hesaplanmas?nda benimsenen y?nteme g?re, i?sizlik oranlar?n? ?d???k g?stermek? hi? de zor de?il.
Uluslararas? ?al??ma ?rg?t??n?n (ILO) benimsedi?i tan?ma g?re ??al??ma ?a??nda olup da (15 - 65 ya? aras?), i?e ba?lamaya haz?r olanlar, fiilen i? arayanlar ve i? arad??? halde bulamayanlar? i?siz say?l?yor. T??K, her y?l ?? ayl?k olarak yapt??? i?g?c? anketlerinde ?u soruyu soruyor; ?son bir hafta i?inde, en az bir saat gelir getirici bir i?te ?al??t?n?z m??? Anketi yan?tlayanlar bu soruya ?evet? derse i?siz say?lm?yor. ??nk? burada ?nemli olan ?son bir hafta i?inde en az bir saat gelir getirici bir i?te ?al??m?? olmak?. Bu ?art? yerine getirdiyseniz i?siz say?lm?yor, ?al???yor g?r?n?yorsunuz.
T??K?in uygulad??? hesaplama y?ntemi nedeniyle; i?siz oldu?u halde i? aramayanlar, i? bulma umudunu yitirip i? aramaktan vazge?enler, mevsimlik ?al??anlar, ?cretsiz aile i??ileri vb. kategoridekiler i?siz say?lm?yorlar. ??sizlik oranlar?n?n yaz aylar?nda d???k ??kmas?n?n nedeni ise, ?ekonomideki istikrar? nedeniyle de?il, ba?ta tar?m olmak ?zere, mevsimlik ve ge?ici i?lerin say?s?n?n artmas?. ?rne?in mevsimlik i??iler birka? ay ?al???p, y?l?n geri kalan b?l?m?nde i?siz olduklar? halde, ?al??t?klar? d?nemde i?siz say?s? d???k hesaplan?yor.
Referans d?nemi olarak kabul edilen hafta i?inde, ?ok k?sa s?re ?al??m?? olanlar ?eksik istihdam? tan?m?na girdi?i i?in onlar da i?sizlik tan?m?n?n d???nda b?rak?l?yor. B?t?n bunlara ek olarak, i?siz kald??? halde i? arama kanallar?na ba?vurmayan (?rne?in ??KUR?a kay?t yapt?rmayan) i?sizler de i?siz olarak g?r?nm?yor. Dolay?s?yla a??klanan i?sizlik rakamlar?, ger?ek i?sizleri de?il, ?zenle se?ilmi? ?rafine i?sizleri? ifade ediyor.
Meseleye devletin resmi kurumlar? a??s?ndan bakarsak, bug?n i?siz olan i??ilerin ?o?u, asl?nda ger?ek anlamda i?siz de?iller. Sadece bu kadar da de?il. D?zenli bir i?te ?al??mayanlar; ge?ici ve g?vencesiz i?lerde ?al??anlar; staj ad? alt?nda ?al??t?r?lan gen? i??iler; emekli oldu?u halde ya?am?n? s?rd?rmek i?in kay?t d??? ?al??an i??iler; ta?eron i??iler; g?ndelik?ilik, hamall?k, amelelik vb. d?zenli olmayan i?lerde ?al??arak ge?imlerini bile sa?lamaktan yoksun olanlar, bu mant??a g?re az da olsa gelir getirici bir i?te ?al??t?klar? i?in kendilerini ?ansl? saymal?lar.
TU?K?in i?sizlik tan?m?, ILO ve AB standartlar?na da uygun. Yani i?sizlik rakamlar? sadece bizde de?il, d?nyan?n di?er ?lkelerinde de benzer y?ntem ve tan?mlarla hesaplan?yor. Avrupa?da ve ABD?de i?sizlik rakamlar?n?n bize g?re, d???k olmas?n?n ise benzer nedenleri var. En belirleyici neden ise, esnek ?al??ma bi?imlerinin bu ?lkelerde ?ok yayg?n olmas?. Ba?ta k?smi s?reli ?al??ma (part time) olmak ?zere, farkl? adlar alt?nda uygulanan esnek ?al??ma bi?imleri, i?sizlik rakamlar?n?n (i?sizlerin de?il) oldu?undan d???k g?sterilmesini sa?l?yor.
T?rkiye?de esnek ?al??ma bi?imleri son y?llarda h?zla artm?? olmas?na ra?men, bu durumun i?sizlik rakamlar? ?zerindeki etkisi h?l? s?n?rl?. ?stihdam?n yar?s?ndan fazlas? kay?t d??? oldu?u i?in, esnek ?al??ma oran? da resmi istatistiklerde oldu?undan daha d???k (y?zde 6 civar?nda) g?steriliyor.
Patronlar?n partisi AKP?nin ekonomiden sorumlu bakan?, i?sizlik oranlar?n? azaltmak i?in yeni bir ?acil eylem plan?? haz?rlayacaklar?n? a??klad?. Anla??lan o ki h?k?met, ?n?m?zdeki d?nem i?sizlik rakamlar?n? azaltmak i?in yeni ?d?zenlemeler? yapacak. Ama yanl?? anla??lmas?n, azalan rakamsal olarak i?sizlik oranlar? olacak, i?sizlerin say?s? de?il. ??nk? i?sizler, h?l? patronlar?n tutundu?u en ?nemli can simidi.
Erkan Aydo?ano?lu