MEDBAKI

Diyarbak?r Yeni?ehir Belediyesi?nin Galeria?da bulunan sinemas?nda bir haftadan beridir ??zg?rl???n Rengi? filmi g?sterimdeydi. Sinema yetkilileri filmin tan?t?m?n? yapmak amac?yla ayr?ca el ilan? da??tt?lar. ??nk? filmin konusu insanlar? yak?ndan ilgilendiriyor. Orada otuz milyon Siyah?n kaderini y?nlendiren liderin ?y?ksek g?venlikli bir adaya? hapsedilmesi ne kadar da tan?d?k geliyor. Gardiyan?yla olan ili?kisi anlat?l?yor. G?ney Afrika?n?n ?zg?rl?k?? lideri Nelson Mandela?n?n hapiste ge?irdi?i yirmi yedi y?l?n?n bir b?l?m?ne ???k tutan s?reci ba?gardiyan? James Gregory?nin g?z?nden izliyoruz. Yirminci y?zy?l?n bask?c? ve ?rk?? devleti G?ney Afrika Cumhuriyeti, Siyah ?o?unlu?un m?lkiyet edinme, oy verme, serbest yolculuk yapma gibi temel haklar?n? yasakl?yor. Bu duruma itiraz eden ?nderler ya s?rg?ne g?nderiliyor ya hapse konuluyor ya da suikastlerle ortadan kald?r?l?yorlar.
1968 y?l?nda hapse giren Nelson Mandela?n?n gardiyan? Beyaz Gregory, Mandela?n?n do?du?u Transkei y?resindendir ve onun ana dili olan Xhosa dilini bilmesi nedeniyle aralar?nda Nelson Mandela?n?n da bulundu?u siyasi su?lular?n mektupla?ma, g?r??me ve aralar?ndaki konu?malar? denetlemek ?zere Robben Adas??na atan?yor.
Bu a?amadan sonra gardiyan?n tutumunu izlerken rahats?z olmaya ba?l?yoruz. Ama sonraki sahnelerde durumun yava? yava? de?i?ece?inin ipu?lar?n? veriyor Gregory.
Derken, Mandela?yla ?zde?le?iyoruz: Tenimiz siyaha b?r?n?yor. Onunla birlikte h?crenin so?uklu?unu, a?l???, yorgunlu?u ve prangalar?n a??rl???n? hissediyoruz. Onunla birlikte kahrediyoruz bask?c? Beyaz y?netimin polisinin ve askerinin yapt?klar?na.
Biri h?cre mahkumu ?b?r? gardiyan iki adam aras?ndaki etkile?imi izliyoruz g?zlerimizi k?rpmadan. T?m beyazlar gibi ?rk?? ?nyarg?larla dolu Gregory, bir s?re sonra ?evresinde olup biteni yeni bir g?zle g?rmeye ba?lad??? anda i?imizi bir umut dalgas? sar?yor.
Filmin hik?yesi James Gregory?nin ?Goodbye Bafana? adl? kitab?ndaki an?lar?ndan olu?uyor. Olaylar ger?eklere uygun, ayr?nt?larda titizlik var.
Film 57. Berlin Film Festivali?nde ald??? Bar?? ?d?l??n?n d???nda film fazla ses getirmeden festivalden ayr?ld???n? okumu?tum gazetelerden.
Mandela?n?n serbest b?rak?lmas? ard?ndan G?ney Afrika insanlar?n? Siyah-Beyaz demeden bar?? ve e?itlikle belirlenen bir y?netimde birle?tirme s?recine de ???k tutuyor film.
Ama bu filmin ne bir s?rprizli sahnesi ne maceral? ne de ?a??rtmacal? oldu?u s?ylenemez. Olaylar karakterlerin d???nsel geli?imlerinin ?evresinde dola??yor bu kadar. Filmde otuz y?l?n ge?i?i neredeyse hi? belli olmuyor.
Ve ne yaz?k ki, Gregory ve Mandela aras?nda ge?en birka? ilgin? diyalogun Mandela?y? tan?mam?z i?in yeterli gelmedi?i gibi; sokakta siyah bir kad?n?n elinden bebe?inin zorla al?nmas? gibi etkileyici sahneler ?ok az olmas? filmin de?erini azalt?yor. Film bize ?rk??l??? anlat?rken ba?ar?l? olam?yor. Yine de modern biyografi filmi olarak as?l meseleye girmeden, yandan dola?arak hem zaman kazan?p, hem de filmi kuru bir bilgiler dizisinden kurtar?yor olmas? a??s?ndan izlenebilir k?l?yor. Oyuncu kadrosunda Mandela?y? canland?ran Dennis Haybert ve gardiyan rol?ndeki Joseph Fiennes?in performans? dikkat ?ekiciydi. Y?netmen Bille August?un filmine ruh veren ve haf?zalara kaz?nan tek ?ey Mandela ve bu ?ocuk aras?nda kurulan ortakl?k, Gregory?nin hayat?ndaki bu metaforik durumu izlerken akl?ma ilgin? fikirler d???yor. Mandela bize ?ok yak?n. Bizim de ada mahkumu Mandela?m?z var; ko?ullar? Robben Adas??ndan daha zor ?mral? Adas??n?n tek mahkumu ?calan??n gardiyanlar? ve muhtemelen ileriki y?llarda yaz?lan an?lar? da olacakt?r. Filmden sonra ??zg?rl???n rengi var m??? diye soruyorum kendi kendime.
Vedat ?etin