25 Eylül 2007 00:00

KENT YAZILARI

Antik ?a?lar?n en ?nemli liman kentlerinden biriydi Efes kenti. Kent, zamanla liman i?levlerini yitirince ?nemini de yitirdi ve kentte ya?am sona erdi. Ya?am?n s?rd??? y?llarda Bat? Anadolu co?rafyas?n?n ?nemli kentleri aras?nda

Paylaş

Antik ?a?lar?n en ?nemli liman kentlerinden biriydi Efes kenti. Kent, zamanla liman i?levlerini yitirince ?nemini de yitirdi ve kentte ya?am sona erdi. Ya?am?n s?rd??? y?llarda Bat? Anadolu co?rafyas?n?n ?nemli kentleri aras?nda yer alan Efes kenti, g?n?m?zde de ayn? co?rafyan?n en ?nemli ?ren yerleri aras?nda yer al?yor. ?lkemizin en ?ok ziyaret?i say?s?na sahip olan, y?l boyu ziyaret?inin geldi?i Efes?in ziyaret?i say?s? son y?llarda y?lda 1 milyon 200 bini a?m?? durumda. Ancak ula??lan bu rakamlar, Yunanistan ve ?talya?daki benzer ?ren yerleri ile kar??la?t?r?ld???nda olduk?a d???k.
Efes ve benzeri antik kentlerimizde, bir yandan kaz?lar?n ve restorasyonlar?n h?zland?r?lmas?, ?nemli yap?lar?n k?sa s?rede aya?a kald?r?lmas?, di?er yandan kaz?larda elde edilen k?lt?r varl?klar?n?n b?y?k b?l?m?n?n sergilenebilmesi, tan?t?m?n yo?unla?t?r?lmas? zorunlu. Ziyaret?i say?s?n?n artmas?, antik kentlere ili?kin yeni haberlerle do?rudan ili?kili. Son y?llarda Efes antik kenti kaynakl? haberler, bu anlamda gelece?e daha bir umutla bakmam?za, heyecan?m?z?n artmas?na, yeni yeni d??ler kurmam?za neden oluyor.
5 Eyl?l tarihinde Evrensel gazetesinde Emine Uyar imzas?yla yay?nlanan ?Efes?te en eski yerle?im b?lgesi ara?t?r?l?yor? ba?l?kl? habere konu olan ?ukuri?i H?y?k kaz?lar? ve Sel?uk Belediyesi deste?i ile s?rd?r?len Antik Tiyatro restorasyonuna ili?kin ?al??malar, bu anlamda umutlar?m?z? artt?ran haberlerden. Ancak, ayn? haber i?inde yer alan bir ba?ka bilgi, kaz? ba?kan? Krinzinger?in, ziyaret?ilerin Efes?e giri?te liman caddesini kullanmalar? ve Efes?e ula??rken ilk olarak antik tiyatroyu kar??lar?nda g?rmelerinin sa?lanmas?na ili?kin d???ncesi di?er t?m haberlerden daha heyecan verici. ??nk?, tarih ?ncesinden ba?layarak liman kenti olan Efes, sahip oldu?u liman?n K???k Menderes Irma?? taraf?ndan doldurulmas? nedeniyle, zaman i?inde yer de?i?tiren, liman?n? yitirmemek i?in s?rekli ?nlemler almaya ?al??an bir kent.
Bug?nlerde ortaya ??kar?lan ve 8000 y?l ?ncesine ait oldu?u belirtilen buluntular, muhtemelen kentin bug?n bilinen yerine ta??nmadan ?ok eski tarihlerdeki b?lgedeki ilk yerle?imin izleri. Bug?nk? Efes?te antik tiyatronun yasland??? Panay?r Da???n?n do?usunda bulunan yerle?im izleri, ge?en biny?llar i?inde yerle?menin denizi izleyerek Panay?r Da?? bat?s?na ge?ti?inin de kan?t?. Bu yer de?i?tirmelere ili?kin bir ba?ka kan?t Artemis Tap?na??. Bug?nk? Sel?uk yerle?mesinin Ku?adas? ??k???nda, denize 8 kilometre uzakta bulunan Artemis Tap?na?? yerinin de, ge?mi?te k?y?da yer ald??? d???n?ld???nde, K???k Menderes Irma???n?n tarih ?ncesi ?a?lardan bu yana ?abas?n? b?kmadan s?rd?rd???n? g?steriyor.
Efes?in, Hellenistik ?a??da ve Roma ?a???nda kentin bat?s?ndaki liman? kulland???, Erken Roma ?mparatorluk D?nemi?nden itibaren geli?en deniz ticaretinin Kenti b?lgenin en i?lek limanlar?ndan biri haline getirdi?i biliniyor. Efes Liman??n?n, y?zy?llar boyunca K???k Menderes (Kaystros) Irma???n?n getirdi?i al?vyonlardan olumsuz y?nde etkilenmesi ve zaman i?inde kullan?lamaz hale gelmesi, Efes kentinde ortaya ??kan bu sorunun giderilmesi i?in de?i?ik ?nlemlerin geli?tirilmesine neden olmu?. Zaman gelmi? liman?n a??k olan y?n?n? derinle?tirip a?z?na bir set in?a ettirerek b?y?k gemilerin limana girmesi sa?lanm??, zaman gelmi? limana d?k?len Kaystros?un yata??n?n de?i?tirilmesi denenmi?, t?m ?abalar yetersiz kal?nca k?y?dan uzakla?an limana ba?lant? bir kanalla sa?lanmaya ?al???lm??.
Kentin sahip oldu?u liman?n? ayakta tutma gayretlerine kar??l?k gelen ?Antik Kanal?, aradan ge?en y?zy?llara ra?men halen ayakta. Di?er yandan, yata?? de?i?tirilmi? de olsa K???k Menderes?in denizi doldurma ?abas? s?r?yor. K???k Menderes Irma???n?n kuzeye kayd?r?lmas?, g?neydeki Antik Kanal??n do?al uzant?s?n?n denizle ba?lant?s?n?n t?m?yle kesilmesini engellemi?. Bu y?l i?inde Sel?uk Belediyesi taraf?ndan ba?lat?lan, Antik Kanal??n deniz ile ba?lant?s?n?n kesilmesinin engellenmesi, kanal a?z?n?n a??k tutulmas?na, tuzlu ve tatl? su ortamlar?n?n bir araya geldi?i antik kanal i?inde do?al ya?am?n s?rd?r?lmesine y?nelik ?al??ma ve Efes kaz?s?n? y?r?ten Krinzinger?in Efes?e gelen ziyaret?ilerin kente liman caddesinden al?nmalar?na ili?kin d???ncesi, Antik Kanal??n iki ucunda dikkati ?eken ?abalar.
Benim Efes d??lerim de bu iki ?aba ile do?rudan ilintili. Arkeolojik kaz?lar?n y?zy?llar s?rebilece?inin bilinci ve bazen kaz? yapmaman?n en iyi koruma y?ntemi olabilece?ine ili?kin g?r??lere de kat?lmama ra?men, Antik Kanal?da yap?lmas? gereken kaz? ve temizlik ?al??malar?n?n ba?lat?lmas? ve k?sa s?re i?inde sonu?land?r?lmas?, g?rebilece?imiz bir gelecekte Efes ziyaret?ilerinin denizden kanal yoluyla Efes Liman??na ve an?tsal kap?lardan ge?erek Efes?e ula?abilmesinin d???n? kuruyorum, Efes?in ?yk?s?n? ??rendi?imden bu yana.
K?lt?r ve Turizm Bakanl???, Efes Kaz? Ekibi ve Sel?uk Belediyesi?nin i?birli?iyle, d??leri ger?e?e d?n??t?rmek hi? de zor olmasa gerek. Yap?lacak ?al??malar ve Efes?e yak???r ger?ek bir m?zenin kurulmas?yla, gelecek y?llarda Efes?in ger?ekten hak etti?i ziyaret?i say?s?na ula?aca??na inan?yorum.
Necati Uyar
ÖNCEKİ HABER

AKP?li belediyeler Hizmet-???i ?rg?tl?yor

SONRAKİ HABER

?lke bu?day? art?k pahal? de?il

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...