25 Eylül 2007 00:00

DURUM

Kapitalizmin liberal d?neminin temel ilkesi ?b?rak?n?z yaps?nlar, b?rak?n?z ge?sinler?di. Bu ilke kapitalist ekonomiye m?dahale edilmemesini, kapitalizmin kendi i?leyi?i i?erisinde kendi dengelerini bulaca??n? varsay?yordu.

Paylaş

Kapitalizmin liberal d?neminin temel ilkesi ?b?rak?n?z yaps?nlar, b?rak?n?z ge?sinler?di. Bu ilke kapitalist ekonomiye m?dahale edilmemesini, kapitalizmin kendi i?leyi?i i?erisinde kendi dengelerini bulaca??n? varsay?yordu. Kapitalist ekonomi 19. y?zy?l?n ilk ?eyre?inden sonra, daha sonra klasikle?ecek olan bunal?mlar?n? ya?amaya ba?lad?. 20. y?zy?ldaki 1929 b?y?k bunal?m?n?n ard?ndan ekonominin ba?? bo? b?rak?lamayaca?? d???ncesi g??lendi ve ?piyasalara m?dahalenin? ?n? a??ld?. Bu kapitalizmin liberal savunucular? i?in ger?ekte kabul edilemez bir durumdu. Ne var ki ba?kaca bir ?are de yoktu. Sosyalist ekonominin ba?ar?lar? kar??s?nda ezilen kapitalizm, ya kaos i?erisinde yok olmak, ya da m?dahalelerle kapitalizmin ?mr?n? uzatmak ikilemi ile kar?? kar??ya kalm??t?. M?dahale yolu se?ildi.
Duvarlar?n y?k?lmas?n?n ard?ndan ?liberalizm? ?aha kalkt?. Bu kapitalizmin ilk geli?ti?i d?nemin liberalizmi de?il, asl?nda emperyalist yay?lmac?l???n liberalizmi idi. Ama kapitalist emperyalist sistemin savunucular? ve ideologlar?n?n bu ?k???k ayr?nt?? ile kaybedecek vakitleri yoktu. ?Liberal dalga? her tarafa yay?ld? ve kapitalist ekonomi tarihinin en prestijli g?nlerini ya?ad?. Dalgalanmalar ve k???k ekonomilerin krizleri olsa da bunlar istisnai ve yerel kabul edildi, genel gidi?at? etkilemedi.
Ancak mortgage kredileri ile ba?layan dalgalanma ?imdi ba?ka bir hava estiriyor. Liberalizmin bayraktarl???n? yapan iki ?lkeden biri olan ?ngiltere -di?eri ABD idi- konut kredisi finansman? sa?layan Northern Rock adl? bankaya 6 milyar dolar destek vermek zorunda kald? ve dalga dalga yay?lan pani?i ?nlemek i?in -?ngiltere bankalar? ?n?nde 2001 T?rkiye manzaralar? g?r?lmeye ba?lam??t?- bu bankadaki mevduatlar?n devlet g?vencesinde oldu?unu ilan etmek zorunda kald?. ?imdilerde yetkililer halka s?kunet tavsiye ediyorlar. ABD?de ise dolar?n de?eri a?a?? do?ru gidiyor ve bug?nlerde 1985 krizindeki seviyesine inmi? durumda. ?imdilerde ABD ekonomisinin durgunlu?a girip girmedi?i tart???l?yor.
Avrupa merkez bankalar? birli?i de sisteme 9 milyar dolar enjekte etmek zorunda kald?. A??k?as? kapitalist emperyalist sistemin merkez ?lkeleri konut kredisi sekt?r?nde ortaya ??kan krizin yayg?nla?mas?n? ?nlemek i?in sisteme m?dahale ?st?ne m?dahale yap?yorlar. Kimsenin ?b?rak?n?z bats?nlar? demeye mecali yok. Vakit liberalizme ?vg? d?zme vakti de?il! ??nk? bu gidi?at?n hep birlikte batmaya do?ru olaca??n? ?ok iyi biliyorlar. Ancak kapitalist ekonominin i?leyi?i gere?i, al?nan her tedbir ge?ici oluyor ve sorunlar?n biraz ertelenmekle birlikte daha da a??rla?arak d??a vurmas? ka??n?lmaz.
?n?m?zdeki birka? y?lda kapitalist emperyalist sistemin derin bir ekonomik krize s?r?klenece?inin sinyalleri giderek g??leniyor. Emperyalist devletler, dev tekeller buna g?re durumlar?n? g?zden ge?iriyorlar, kendilerini g??lendirmeye ?al???yorlar. Ancak ?zellikle kapitalizmin merkez ?lkelerinde i??i hareketi hen?z zay?f ve ?n?m?zdeki d?nemde farkl? geli?meler ya?anmazsa, dalgalanmalar ve ?alkant?lar d?nemine zay?f bir i??i hareketi ile girilecek. Buna kar??n ba??ms?zl?k y?n?ndeki ve antiemperyalizm i?erikli halk hareketleri canlan?yor ve geli?iyor. Bu geli?meler ve kriz ortam? ?zellikle geli?mi? bat? ?lkelerindeki i??i hareketini g??lendirebilir. Bug?n durgunluk i?erisinde olsalar da, ?lkelerin i??ileri deneyimli ve kendilerini ?ok ?abuk toparlay?p, ?rg?tleyebilecek yetene?e sahipler.
Yak?n d?nem pek ?ok geli?meye gebe ve bu d?neme olabildi?ince haz?rl?kl? girmek gerekiyor. ???i ve halk hareketlerinin ?imdiki haz?rl?k d?zeyi geri olsa da, kimsenin ku?kusu olmas?n ki, i??i hareketi ve halklar bu d?nemden g??lenerek ??kacakt?r.
Ahmet Ya?aro?lu
ÖNCEKİ HABER

Motivasyon ve gerilim

SONRAKİ HABER

?Anayasa ?al??mas? kimseyi ?zmesin?

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...