Antik ?a?dan g?n?m?ze ?zmir?de sa?l?k

?zmir?in antik ?a?lardan g?n?m?ze sa?l?k alan?ndaki ge?mi?i, Ahmet Piri?tina Kent Ar?ivi ve M?zesi?nde sergileniyor.
?Kent ve Sa?l?k? konulu sergide sa?l?k alan?ndaki ilkler yer al?yor. Bergama?da bulunan d?nyan?n ilk t?p merkezi Allianoi, Urla Klazomenai antik kentinde bulunan ilk yapma di?, eczac?l???n babas? Bergamal? Galenos, 19. yy?da T?rkler taraf?ndan ?zmir?de kurulan ilk eczane olan ?ifa Eczanesi sergide yer alan ?ilk?ler.
?zmir?e y?llarca hizmet veren eski ?tfaiye Binas??nda olu?turulan sergide ayr?ca, ?zmirli ozan Homeros ve ??zmirli Kad?n? heykelci?inin b?stleri de yer al?yor.
M?ze?nin giri?inde do?urganl???n ve zarifli?in simgesi su perisi Nymphe kar??l?yor ziyaret?ileri. Sonra Yunan ve Roma d?nyas?n?n en ?nemli tedavi tanr?s? ve Apollon?un o?lu Asklepios?un ad?n? ta??yan Bergama Asklepion?unda hastalar?n nas?l tedavi edildi?ini ??reniyoruz. Bilimsel t?bb?n hen?z geli?medi?i d?nemlerde hastalar?n buralarda uygulanan fiziksel egzersiz, banyo k?rleri, kurban sunular?, uyku ve beslenme al??kanl?klar?n?n d?zenlenmesi gibi de?i?ik tedavi y?ntemleri ile dertlerine nas?l ?are arand??? anlat?l?yor.
Bergamal? Galenos
?zmir?in en ?nl? sa?l?k??lar?ndan birisi Bergamal? Galenos?tur. MS 130 y?l?nda do?an Galenos eczac?l???n babas?d?r. Galenos?un Roma ?mparatorluk hekimi olarak g?rev yapt??? d?nemde Roma ?mparatoru Marcus Aeurelius kendisine bir madalyon arma?an eder. ?zerinde Galenos?a ithafen ?Hekimlerin ?mparatoru? yaz?l?d?r. Galenos, 70 ya??nda Bergama?da ?ld???nde t?p ve eczac?l??a ili?kin bir?ok yeni tedavi y?ntemi ve bulu? b?rakm??t?r.
?zmir?in sa?l??a ili?kin tarihinde Agamemnon Kapl?calar??n?n da ?nemli bir yeri vard?r. Bug?n Bal?ova Termal Tesisleri?nin bulundu?u b?lge, Troia kentine sald?ran Mykene Kral? Agamemnon?dan ismini alm??t?r.
Bir efsaneye g?re Kral Agamemnon?un k?z?n?n v?cudunu yaralar sarar. Kral, hastal???n kendi ordusuna bula?mamas? i?in k?z?n? ?l?can?n bulundu?u yere zincirle ba?layarak ?l?me terk eder. Hasta k?z buradaki kapl?can?n suyundan i?er, ?amurlar? v?cuduna s?rer ve 21 g?n sonra iyile?ir. Bir ba?ka efsaneye g?re ise, Troia Sava???n?n ard?ndan Bergama y?resindeki Anadolulu kavimlerle ?arp??an Agamemnon yaral? ve hasta askerlerini bir kahinin ?nerisi ?zerine Smyrna yak?n?ndaki ?l?calara getirmi? b?ylece ?ifa bulmalar?n? sa?lam??t?r. B?y?k ?skender?in ordular?ndan bir b?l?m?n?n de yaralar?n?n tedavi edildi?i kapl?ca b?lgesine zamanla hamamlar kapal? h?creler, mikroptan ar?nma yap?lar? ?amur ve su havuzlar? yap?l?r.
?lk yapma di?
Urla?daki Klazomenai antik kentinde bulunan ve M? 6. y?zy?l?n ortalar?na tarihlenen ta? bir lahit i?inde bulunan yapma di?in de tarihin en erken ?rnekleri aras?nda yer ald???n? ??reniyoruz m?zeden.
Kent ve Sa?l?k M?zesi?nde bir de eczane var. Bu ?zmir?de T?rkler taraf?ndan kurulan ilk eczane olan ?ifa Eczanesi. ?stanbul Eczac?l?k Mektebi?nden mezun olan S?leyman Ferit Bey, 1911 y?l?nda Kemeralt??ndaki ?ifa Eczanesi?ni sat?n al?r. Laboratuar?nda yapt??? ?al??malar ile t?bbi ila?, parf?meri ve ?triyat alan?nda bir?ok ilke imza atar.
Karantina
?zmir?in bir liman kenti ve transit yollar?n kesi?ti?i bir noktada olmas? ve yabanc? gemilerin, t?ccarlar?n, gezginlerin s?k s?k u?ramas? dolay?s?yla da salg?n ve bula??c? hastal?klar?n ?ok s?k g?r?lmesine yol a?ar. Bu y?zden ?zmir, Karantina idaresinin kuruldu?u ilk ?ehirlerden biri olur ve hatta bir semtine de Karantina ad? verilir.
M?zede, 17. yy??n ikinci yar?s?nda kurulan ve 1792 y?l?nda ?zmir?de g?r?len veba salg?n? s?ras?nda ?nemli faaliyetler g?ren Frans?z Hastanesi, Hollandal? denizciler i?in Kalvanist Kilisesi y?netiminde 1675 y?l?nda in?a edilen Hollanda Hastanesi, ?talyan Hastanesi, T?rklere hizmet vermesi amac?yla 1851 y?l?nda Gureba-i M?slimin (Memleket) Hastanesi olarak in?a edilen ve ?imdi Varyant??n giri?inde Kad?n Do?um Hastanesi olarak hizmet veren Hastane ile ilgili de bilgiler de yer al?yor.
Sadece ?okunan? bir m?ze de?il
Ahmet Piri?tina Kent Ar?ivi M?zesi M?d?r? Dr. Oktay G?kdemir, serginin temel hedefinin antik d?nemden g?n?m?ze ?zmir?in sa?l?k a??s?ndan ta??d??? ilkleri ve d?nyaya sundu?u alternatifleri vurgulamak oldu?unu belirtti. M?zenin sadece ?okunur? bir m?ze olarak tasarlanmad???n? belirten G?kdemir, m?zeyi hareketli k?lmak istediklerini dile getiriyor. Bu ?er?evede, Allanoi gibi, ?ifa eczanesi gibi birebir canland?rmalar yapt?klar?n? s?yleyen G?kdemir, sinevizyon g?sterileri ile ses ve ???k sunumlar?yla interaktif bir m?ze olu?turmaya ?al??t?klar?n? s?zlerine ekliyor. (?zmir/EVRENSEL)
Emine Uyar