27 Eylül 2007 00:00

Objektifin ?n?nde ve arkas?ndakiler

?Bu kitapta d?rt resimlik de?il y?z elli resimlik bir seri olu?turduk, ba?l???n? da ?E?er her seferinde...? koyduk. Asl?nda ortada bir metin yok. G?r?nt?lerin belirsizli?ini ortadan kald?ran tek bir s?zc?k bulamayacaks?n?z.

Paylaş

G?n?m?zde, foto?raf ?ekme imkan?n?n elimizin alt?ndaki cep telefonlar?na kadar inerek kolayla?t???n? g?rmek g?zel. Baz? ?niversitelerin foto?raf e?itimi verilen b?l?mleri var, g?zel sanatlar fak?ltelerinde ek ders olarak se?me ?ans? da var, de?i?ik yerlere foto?raf ?ekmek i?in g?nl?k ya da daha uzun turlar da d?zenlenmekte ama yine de ?ekilen foto?raflar?n bir ?eyleri ifade etmesi, bir ?eyleri anlatmas? ve dikkat ?ekmesi i?in baz? de?erlere sahip olmas? gerekmez mi?
??te bu de?erleri i?eren bir dizi foto?raf?n hikayesiyle birlikte anlat?ld???, foto?raf ve foto?raf??l???n da irdelendi?i ?Anlatman?n Ba?ka Bir Bi?imi? adl? ?al??ma Agora Kitapl????ndan okuyucuya sunuldu. Amat?r ya da profesyonel b?t?n foto?raf??lar?n ve bu u?ra??dan zevk alanlar?n keyifle okuyup bir ?eyler ??renecekleri, hatta i?indeki foto?raflara kendi yorumlar?n? ve d???ncelerini katabilecekleri bu kitap John Berger ve Jean Morh taraf?ndan haz?rland?.
Jean Mohr, uluslararas? kurum ve dergiler ad?na ?al??m?? olan ?svi?reli bir foto?raf??. Foto?raflar?nda g?ndelik hayat? samimi bir dille anlatarak sansasyona ya da yapmac?kl??a ka?maz. ?Talihli Bir Adam? ve ?Yedinci Adam? adl? kitaplarda da John Berger ve Jean Mohr ortak ?al??maya imza atar.
John Berger ise sanat ele?tirmeni, ?air, ressam, politik filozof, roman, ?yk? ve senaryo yazar?. T?rkiye?de ad?n? duyurdu?u ?G?rme Bi?imleri? adl? kitab?nda; resim ve foto?raflar?, i?inde ya?ad?klar? sosyo-k?lt?rel ortamla birle?tirerek okumam?z?n gereklili?ini anlat?r. Genellikle foto?raflar?nda s?rg?n, yer de?i?tirme, fakirlik, k?y ya?ant?s? gibi konular? izler. 1944?te orduya al?nan, 1954?te ressam olmaya karar veren Berger, sonunda yaz? yazma i?ini se?er ve ilerleyen zamanlarda yaz?ya foto?raf? da ekleyip farkl? ?al??malara imza atar. T?rkiye?de de bulunan Berger, ?eker Ahmet Pa?a?n?n ?Ormandaki Odun Kesicisi? tablosu ?zerinde incelemelerde bulunur ve bu resim hakk?nda bir de yaz? yazar. Bu tablodaki g?r?nt? hatas?n?n asl?nda bir epistemoloji sorunu oldu?unu yaz?s?nda ifade eder.
?Tutku bu adam?n damgas?d?r. Berger?da uzak durma mevhumu yoktur. D???ncelere bir ressam?n boyaya dokundu?u gibi dokunur. Akl? renklerle bezelidir.? (?nl? roman yazar? Jeanette Winterson)
?Her seferinde?
Berger; 1950?den 1970?li y?llar i?inde ?ekti?i siyah beyaz foto?raflara da yer verdi?i ?Anlatman?n Ba?ka Bir Bi?imi?ni be? b?l?me ay?r?r. ?lk b?l?mde, Jean Mohr?un kendi deneyiminden kesitler bulunur.
?Foto?raf ?yle bir bulu?ma noktas?d?r ki, orada foto?raf??n?n, foto?raflanan ?ey ya da ki?inin, foto?rafa bakan?n ve foto?raf? kullananlar?n ??karlar? genellikle birbirlerininkiyle ?eli?ir. Bu ?eli?kiler, fotogrofik g?r?nt?n?n do?al belirsizli?ini ya gizlemeye ya da art?rmaya yarar? d???ncesi hakimdir. ?kinci b?l?m; kurulmas? m?mk?n bir foto?raf teorisi ortaya koyma kayg?s?n? g?den bir denemedir. Kitab?n ???nc? b?l?m?; (belki de en ?zg?n ve ilgin? yeri) tek s?ze yer vermeden arka arkaya dizilen 150 foto?raf serisini i?erir. ?Her seferinde...? ba?l???yla; bir k?yl? kad?n?n hayat ?zerine bir tefekk?r ayinidir ki, bu b?l?me bakan okuyucunun, foto?raflar? bir muhayyile eseri olarak g?r?p okumas?n? ister. D?rd?nc? b?l?m; di?er b?l?mdeki gibi bir hikaye anlatmaya ?al???rken ortaya ??kan teorik varsay?mlar?n baz?lar?n? tart???r. ?ok k?sa olan son b?l?m ise yola ??k?lan noktadaki ger?ekli?i hat?rlat?r: k?yl?lerin hayat hikayelerini.
Foto?raf ve sanat
Berger; foto?raf?n iki farkl? kullan?m?na dikkat ?eker: 1- Foto?raf?n pozitivist kan?t? sanki onu nihai ve tek do?ruyu temsil ediyormu? gibi g?r?nen bir ideolojik kullan?m. 2- Bir foto?raf?n ?znel bir duyguyu somutlamas?n? ?ne ??karan pop?ler ve ?ahsi bir kullan?m. Berger bu ba?lamda foto?raf? bir sanat olarak ele almaz. ?Ben resmini yapmay? istemedi?im ?eyin foto?raf?n? ?ekiyor, foto?raf?n? ?ekemeyece?im ?eyin resmini yap?yorum? diyen Man Ray ve Bruce Dav?dson gibi ciddi foto?raf??lar?n kendilerini sanat?? saymalar?n?n do?ru olmayaca??n? savunur. G?r?n??lerin tutarl?l???n?n unutuldu?u ama bunun ?nemini kavray?p vurgulamakta ?srar eden C?zanne?nin s?ylediklerini hat?rlat?r: ?Nesneler birbirlerinin i?ine n?fus ederler fakat canl?l?klar?n? da asla kaybetmezler, G?zle g?r?nmez bir ?ekilde etraflar?na gizli yans?malar sa?arlar.?
Berger yapmak ile al?mlamak aras?ndaki fark? ise ??yle anlat?r: ?Bir ?izim, kendi yap?lma zaman?n? i?inde bar?nd?r?r; yani ?izimin kendi zaman?na sahip oldu?udur. Oysa foto?raf hemen an?nda al?r ve i?erdi?i tek zaman dilimi g?sterdi?i ?eyin yal?t?lm?? an?d?r. Bu konuda ?nemli di?er bir farkl?l?k da; ?izimin i?inde var olan zaman tekbi?imli de?ildir dolay?s?yla sanat?? ?nemli sayd??? ?eye daha fazla zaman harcar, oysa foto?raftaki zaman tekd?zedir. Bir ?izimin ?ekillenmesini sa?layan say?s?z kararlar sistematiktir. Foto?rafik g?r?nt?, ?????n yans?mas?yla an?nda ortaya ??kar; foto?raftaki fig?rasyon, deneyimle ya da bilin?le do?urulmaz.? Bu konudaki d???nceleriyle resimle foto?raf aras?ndaki ayr?ma noktay? koyar.
?G?z k?rkten ba?layarak ipe?e, madene, tahtaya, kadifeye, mermere, ka??da ve ke?e?e do?ru kayar. Her kaymada g?z?n resimde g?rd??? ?ey dokunma duygusu diline ?evrilir? diye de bir ba?ka kitab?nda konuyu devam ettirir ifadesi yer al?r Berger??n.
G?r?n?mleri ta??yan foto?raf makinesi 1839 y?l?nda icat edildi. Pozitivizim, foto?raf makinesi ve sosyoloji bir arada b?y?y?p boy att?lar. Ayn? matbaa gibi foto?raf makinesinin da tarihsel i?levi de?i?memi?tir. Enternasyonalist perspektifiyle kal?plar? reddeden Berger??n ?al??malar?nda; toplum ve birey aras?ndaki ili?kiyi k?lt?r, politika ve deneyimin ili?kilerini ve d??a vurumlar?n? g?r?r?z. Bir foto?raf makinesinin nakletti?i g?r?n?mlerin bir kurgu mu, insan yap?m? bir k?lt?rel eser mi, yoksa ge?ip gitmi? olan bir ?eyin do?al olarak b?rak?lm?? izi mi? sorusunu, Berger yine kendi yan?tlar: ?Her ikisidir de.?
Foto?rafla anlat?lan...
?Bu kitapta d?rt resimlik de?il y?z elli resimlik bir seri olu?turduk, ba?l???n? da ?E?er her seferinde...? koyduk. Asl?nda ortada bir metin yok. G?r?nt?lerin belirsizli?ini ortadan kald?ran tek bir s?zc?k bulamayacaks?n?z. Kronoloji yok, foto-romanda oldu?u gibi olaylar dizisi yok. Okur bu foto?raflar ?zerinden kendi yolunu belirlemekte ?zg?r. Bu seriyi bir hikaye olarak kurduk.?
Foto?raflar Berger ve Mohr?dan, hayal g?c?n?z? kullan?p hikayeyi yazmak sizden.
Nursen A??r
ÖNCEKİ HABER

Polis cunta kar??tlar?na sald?rd?

SONRAKİ HABER

G.Saray??n kozu ?mit

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...