GER?EK

?ki y?l ?nce Bursa?da, ?zay Grup?a ait yatak fabrikas?nda ??kan yang?nda be? kad?n i??inin ?l?m? ve be?inin de yaralanmas?yla sonu?lanan yang?n?n davas? sona erdi. Bursa 4. A??r Ceza Mahkemesi, iki y?l s?ren yarg?lamadan sonra fabrikan?n sahibi Lokman ??y?; ?tedbirsizlik ve dikkatsizlik sonucu ?l?me sebebiyet vermekten 10 y?l hapis? cezas?na ?arpt?rd?. Sonra da bu cezay? 182 bin YTL paraya ?evirdi!
Mahkemede ?u ger?ek ortaya ??km??t?: Patron, yang?n durumunda i??ilerin fabrikay? g?ven i?inde terk etmesini sa?layacak ?nlemleri almam??t?r! Ceza da bu ger?e?e dayanarak verildi. Yani, fabrika sahibi bu ?l?mlerden sorumluydu. Mahkeme bunu tespit ediyordu. Ama bu sorumlulu?un yasalardaki kar??l??? 10 y?l hapis cezas?yd?. ?HD Bursa ?ubesi?nden Av. O?uz Tun?y?rek, ?Mahkeme cezay? alt de?il de ?st s?n?rdan verebilirdi. Verdi?i cezay? para cezas?na ?evirmeyebilirdi? diye tepki g?steriyor karara. Elbette ki Tun?y?rek?in tepkisi hakl?d?r. Ama bu ?ceza?n?n kara kapl? kitaba uygun oldu?u da bir ger?ektir. Yani yasay? d?zenleyenler; ?Bir patron, bir g?n be? i??inin yanarak ?lmesine, be?inin de yaralanmas?na sebep olan bir i?letmecilik yaparsa; bunun cezas? 10 y?l hapistir ve bu hapis cezas? da 182 bin YTL paraya ?evrilebilir? bi?iminde yazm??lard?r.
Peki b?yle bir yasa, hangi vicdan? rahatlat?r; hangi adalet duygusunu tatmin eder, hangi ac?y? biraz olsun hafifletir? B?yle bir ceza, be? i??inin ?l?m?ne sebebiyet veren davran?? nas?l paraya ?evrilebilir? Ge?elim hepsini; be? i??inin, be? gen? kad?n?n ya?am? nas?l, bir miktar paraya indirgenebilir?
?ndirgeniyorsa e?er (pek ?ok i? cinayeti ile ilgili mahkeme karar?nda g?rd?k bunu), o zaman sadece yasan?n metnini ve mahkeme heyetinin yorumunu de?il yasan?n arkas?ndaki, yasay? yapan?n zihniyetini de (yasan?n felsefesini) sorgulamak gerekir.
Evet; be? gen? kad?n?n hayat?n?, umutlar?n?; onlara umut ba?layanlar?n, onlar? sevenlerin ac?lar?n? terazinin bir kefesine koyan adalet, terazinin ?teki kefesine de 182 bin YTL koyarak ?dengelemi??tir. B?yle iki e?itsiz a??rl??? dengede g?steren bir terazi varsa, teraziyi de sorgulamak, terazinin hileli olmas?ndan ??phelenmek gerekir. Burada elbette ilk bak??ta g?r?lmeyen; mahkemenin ?kanaat ve vicdan?n?? da patrondan yana kullanmas?, 182 bin YTL?nin yan?na koymas? da sorgulanabilir, (?Neden mahkeme en alt s?n?rdan ceza vermi?tir? gibi...) Ama burada as?l sorgulanmas? gereken, yasay? yapan zihniyet; yasalar?n nas?l bir i?lev g?rd??? ger?e?idir. Bundan ?nceki benzer ?i? cinayetlerinde? ba?ka yerlerdeki heyetler de ayn? teraziyi kulland?lar ve oralarda da hi?bir vicdan?n kabul etmeyece?i, sadece patron ve u?aklar?na ?Oh be!? dedirten kararlar ??kt?. Oralarda da ?Bak?n adalet terazisi karar?n do?rulu?unu g?steriyor; isterseniz daha y?ksek yarg??lara gidin sorun? dediler. Ortada her vicdan?, her can? ac?tacak bir karar vard? ama ?terazi tam dengede? g?r?n?yordu. G?r?n?rde de terazide bir bozukluk, bir kefeye sonradan fazladan eklenmi? a??rl?klar g?r?nm?yordu.
Demek ki teraziyi kullanan?n ufak tefek m?dahaleleriyle dengeyle oynayabilse bile, as?l olarak ?imalatta bir sorun? vard?r. Yani teraziyi yapanlar, bilerek iki kefenin bir taraf?nda i??inin hakk?, al?n teri, can? kondu?unda ?teki tarafa ?ok k???k bir kar??l?k konsa bile ?terazi dengeye gelebilsin? diye tasarlay?p ?retmi?tir!
Yani ne zaman i??i ve patron bu ?adalet terazisi? denen teraziyle hak b?l??t?rmeye kalksa, patron ?ok k???k kar??l?klarla i??ileri dengelemektedir. ??te bu sefer Bursa?da, d?n tersanede, ondan ?nceki g?n bilmem neredeki maden oca??nda, bir ba?ka g?n bir ?elik fabrikas?nda ?Kazada ?l?p gitti? denilen i??ilerin can?, bu hileli terazide tart?ya ??kar?lm??t?r. Dahas?, sadece canlar de?il terler de bu terazide ?l??lmektedir. Asgari ?cret bir kefeye; i??inin g?n boyu ?lesiye ?al??t?r?lmas? ?teki kefeye konuldu?unda, terazi ?dengeyi? g?stermektedir. Ya da memurlara ayl?k 40 YTL zam verildi?inde de bu terazi ?dengeyi? g?sterir. ?imdi ayn? terazi, haber i??ilerine adalet da??tmak i?in haz?rlanmaktad?r. Ve i??iler m?dahale edip kendi a??rl?klar?n? da terazinin kendi taraflar?ndaki kefesine koymazlarsa, bu terazi ?enflasyon kadar zam?da dengeyi g?stermek ?zere ayarlanm??t?r.
Ve i??iler, sermayenin adalet terazisinde tart?n?n adil olmad???n? g?rd?klerinde hak terazisini kendileri yeniden imal etmedik?e, bu adaletsizliklerin kurban? olmaktan kurtulamazlar. Onun i?indir ki Bursa?da tart?lan, be? gen? i??i kad?n?n kan? de?il b?t?n s?n?f?n can?d?r. Bu y?zden Bursa?daki karar, patronlar?n i??ileri nas?l ayn? g?zle g?rd?klerinin ve onlar?n g?z?nde i??inin ka? paral?k bir de?erinin oldu?unu g?steren bir karard?r. ?tesi laftan ibarettir; dinlenmese de anla??lmasa da olur.
?. Sabri Durmaz