29 Eylül 2007 00:00

UNUTMA DEFTER

?Bo?a de?il bunca irfan yazd???m / C?mle k?inat?n mayas? bende.? ?nsan?n hi?bir tevazu g?stermeden b?yle bir s?z s?yleyebilmesi i?in iki b?y?k bilgiye sahip olmas? gerekir: insan?n bilgisine ve hayat?n bilgisine?

Paylaş

?Bo?a de?il bunca irfan yazd???m / C?mle k?inat?n mayas? bende.? ?nsan?n hi?bir tevazu g?stermeden b?yle bir s?z s?yleyebilmesi i?in iki b?y?k bilgiye sahip olmas? gerekir: insan?n bilgisine ve hayat?n bilgisine? Biraz ?zerinde durunca, bu iki bilginin birbiri i?inden do?du?u; insan hakk?nda bilginin ve insan?n sahip oldu?u bilginin, ancak hayatla insan?n temas?ndan do?aca??; hayatla temas?n ise insan?n insanla ve insan?n do?ayla olan ili?kisini kapsayaca?? g?r?lecektir. Dikkat edilirse ilim yazd???m ya da ilim s?yledi?im demiyor Kul Ahmet. ?rfandan s?z ediyor. Bilmekten, anlamaktan ve sezmekten s?z ediyor. ?nsan? ger?e?e ula?t?ran bir g??l? kavray??tan? ?nsan b?yle bir derinli?e, i?ine do?du?u k?lt?r?, deyim yerindeyse s?nger gibi emerek ula??r ancak. O k?lt?r?n binlerce y?lda olu?mu? b?t?n nirengi noktalar?na be? duyusuyla dokunarak var?r. 20. y?zy?l halk ?iirimizin son ve ?nemli halkalar?ndan Kul Ahmet de i?ine do?du?u K?rt-Alevi k?lt?r?n?n, ???kl?k gelene?inin, insan sevgisinin, do?a tutkusunun ve adalet duygusunun, sazla ve s?zle bug?nlere ta??nm?? b?t?n birikimini, b?y?k bir tevazu ve ?zg?venle alm??; insan?n ve ?k?inat?n mayas?n?? bu birikimde bulmu?; bunun ayn? zamanda bir varolu? hali oldu?unu g?rm?? ve buralardan edindi?i derin bir sezgiyle kurmu?tur ?iirini? Kendi varolu?u ile tanr?sal varolu?/var edi? aras?nda bir ko?utluk g?rm??t?r. Bu bir ?irk ko?ma de?ildir; bu, insan-do?a, insan-tanr? aras?nda, varolu?un tamamlanmas? ad?na bir b?t?nl?k, bir sevgi, bir ya?ama g?c? bulma giri?imidir: ?Kul Ahmet bir damla ya?murla ya?ar/ Yerde buharlan?r g?klere a?ar/ Benimle yo?rulup benimle do?ar/ B?t?n bu cihan?n H?das? bende.? Zaman zaman tanr?y? kendi d???nda aramaya da y?nelir. Bu y?neli? hi?bir zaman, dini bir dogma olarak ya?ayanlar?n, korkuya bulanm?? aramalar?na benzemez. Bu aray??ta, kendi benli?inin zaaflar?ndan kurtulma arzusu ve kayg?s? vard?r. Ancak d?n?p geldi?i yine kendisidir, yine bu d?nyad?r: ?Ben Allah? kay?plarda ararken/ O kar??m?? sohbetlere sazlara.? Bu tanr? bizden birisidir. Kimseye korku salmaz. Bir ev i?i duygusuyla ya?an?r. ?Dost a?k?yla sarho? olup gezeriz/ Tanr?y? g?r?r?z ?arab?m?zda.? ?nsan ancak b?yle bir duyguyla bir g?c? severse insan olabilir. ??nk? onu k?t?r?m eden bilinmezin korkusundan ancak b?yle bir e?itlik duygusuyla kurtulabilir: ?Senin a?k?n hem tabiptir hem yara/ Hak g?r?n?r gitsen hangi diyara/ Hangi derg?hta ararsan ara/ Muhammed sendedir Ali sendedir.?
B?t?n bir halk ?iirimizin kurucular? gibi Kul Ahmet de tanr?y? ve do?ay? insanla?t?rmadan, insan? da tanr?sal bir kata oturtmadan, ona do?an?n t?m g?zelliklerini giydirmeden sevemez. Bir kad?na duyulan sevgi, bedensel bir arzu bile ona tanr?sal bir hikmet y?klenmeden, do?an?n b?t?n ??leni o bedene yans?t?lmadan, sevgi bir mucizeye d?n??t?r?lmeden s?ylenemez. S?ylenirse bu, sevgiliye, ona duyulan a?ka, insan?n b?y?kl???ne yap?labilecek bir a?a??lama, bir haks?zl?k, s?zc???n hakiki ve mecazi anlam?yla bir g?naht?r. ??nk? bu sevgi, gider varl???n? bir b?y?k varolu?tan al?r. Bu sevgi ne kadar b?y?k olursa, insan ?zerinden tanr?ya/do?aya o kadar b?y?k sevgi g?sterilmi? olacakt?r: ?Kim g?zele candan ???k olurdu/ Allah?n sevgisi kula d??meden.? Kula d??en sevgi b?yle bir y?ceden geliyorsa, sevgiliye s?ylenecek s?z, sevenin de sevilenin de yarat?c?s?na yak???r olmal?d?r: ?Cemali g?ne?tir dilleri ayet/ Ka?lar? Z?lfikar g?zleri Tevrat/ Z?l?fleri Zebur ?ncil?dir kamet/ Muhabbet g?nl?m? Kuran?a ?ekti.? A????m?z bir a?k?n esrar?na ermi?tir yine. Dil, do?adan ve eski b?y?k a?klardan alacakt?r anlat?m g?c?n?: ?Baz? g?ne?teyim baz? yeldeyim/ Baz? ya?murday?m baz? seldeyim/ Bir Leyla pe?inde ?ss?z ??ldeyim/ Bir garip Mecnun?a yolda? gibiyim.? ?mgesel dolay?m?n? bu kadar kutsaldan, do?an?n b?y?kl???nden alan bir a?k?n biti?i de ba?lang?c?ndaki co?kusuna yak???r bir ac?yla dile gelecektir: ?Y?ce bir da? idim d?md?z eyledin/ Ayaklar alt?nda bir toz eyledin/ Akan p?nar idim susuz eyledin/ G?zel bahar?m? kara ?evirdin// Ben isminden ba?ka lisan bilmezdim/ Kemalinden ba?ka sultan bilmezdim/ G?l y?z?nden ba?ka Rahman bilmezdim/ Yakt?n bu g?nl?m? nara ?evirdin.?
B?t?n sanat yap?tlar? gibi halk ?iirimiz de ya?an?lan zaman?n olaylar?na, k?lt?rel yap?lanmas?na, de?er yarg?lar?na, toplumsal d?zenine yaslanmak; b?t?n bu alanlardaki de?i?ime ve ?alkant?lara dokunmak zorundad?r. Kul Ahmet?in ikinci d?nemi diyebilece?imiz d?nem, ?lkenin sol hareketlerle dalgaland???; toplumsal yap?n?n i??i ve ??renci hareketleriyle sigaya ?ekildi?i; devletin b?t?n ?iddetiyle sol siyasal muhalefeti susturmaya ?al??t??? y?llara denk gelir. Alevi k?lt?r?nden gelen muhalif dili, e?itlik duygusu, mazlum sevgisi; halk ?iiri gelene?iyle mayalanm?? hesaps?z pusats?z bir ?zg?rl?k tutkusu ve haks?zl??a kar?? ba?kald?r?, onu kolayca d?nemin sol siyasas?n?n i?ine ?ekecektir. Daha do?rusu o, bu b?y?k co?kuya kendili?inden kat?lacakt?r. Bu, ya?ad??? hayat?n, geldi?i ge?mi?in, kurdu?u gelece?in ve ki?ili?inin ka??n?lmaz bir sonucudur. ?iirinin sorunlar? de?i?meye ba?lam??t?r. E?itlik, emek, ?retim, sosyal adalet, ?zg?rl?k, i??i, devlet ?iddeti? T?m bunlar ge?mi? ?iirin ve k?lt?r?n dili ve kavramlar?yla bulu?turularak y?ksek sesle s?ylenmeye ba?lanacakt?r: ?Bir bah?eye hizmet ettim erenler/ Bah?e benim ama dal benim de?il/ Fabrikada mal ?rettim beylere/ ???i benim ama mal benim de?il.? Bu dizelerde dile gelen, Marx??n yabanc?la?ma kavram?yla a??klad???ndan ba?ka bir ?ey de?ildir. H?z?n? alamayacakt?r bu co?kulu y?rek, co?kulu dalga kar??s?nda: ?Anadolu?m hep uyand?/ Yeter art?k beyler yeter/ B??ak kemi?e dayand?/ Yeter art?k beyler yeter// Kul Ahmet?im halk gelecek/ Sosyal d?zen kurulacak/ Sizden hesap sorulacak/ Yeter art?k beyler yeter.? D?nemin b?t?n ayd?n, sanat??, i??i ve ??renci temsilcilerinin ya?ad??? devlet ?iddetinden Kul Ahmet de pay?n? alacakt?r: Selimiye K??las? (1970), Elaz?? Cezaevi (1975 ve 1981), Adana Cezaevi (1978) ve Ankara Mamak Askeri Cezaevi (1981) bu yeni d?nemin u?rak yerlerindendir. ?Bir ?ah olsam h?kmeylesem cihana/ Ba?ta haks?zl??? y?kar giderdim/ Okullar yapard?m b?t?n insana/ Cehaleti k?kten yakar giderdim? diye ba?lad??? ?iir/t?rk?, var?p ?Kul Ahmet?im varl???m?z bitmezdi/ ?nsano?lu yanl?? yola gitmezdi/ Ayr? ayr? devlet icap etmezdi/ D?nyaya bir bayrak diker giderdim? diye enternasyonal bir dile?e ba?lan?nca, varl???na sald?r?ld???na inanan devlet, Kul Ahmet?e 1 y?l 3 ay kendisini anlatacakt?r. Nas?l m?? Dilerseniz bunu da bize Kul Ahmet anlats?n; o g?nden bug?ne ne de?i?ti, biz bir daha d???nelim: G?r ki bana ne ettiler/ Elaz?? Cezaevinde/ Tutup h?creye att?lar/ Elaz?? Cezaevinde// Bilmem ki bu nas?l kindi/ G?kten zul?m yere indi/ ?nsanl?k hakk?m ?i?nendi/ Elaz?? Cezaevinde// Ayaklar?mdan ast?lar/ Y?zlerce sopa bast?lar/ Sa??m? k?kten kestiler/ Elaz?? Cezaevinde// Gidiyorum ad?m ad?m/ Halk?m i?indir feryad?m/ Pir Sultan?? hat?rlad?m/ Elaz?? Cezaevinde// Kul Ahmet?im yand? i?im/ Dostlarla ayr?ld? g???m/ Hak istemek idi su?um/ Elaz?? Cezaevinde.?
??yle toparlamak yanl?? olmasa gerek: Kul Ahmet?in ?iiri bir sarka? gibi ?u iki u? aras?nda gider gelir: insan?n bu d?nyadan ba?ka hayat? olmad???; a?k?n da, dinin de, tanr?n?n da, cennet ve cehennemin de bu d?nya oldu?u; insan?n tutunabilece?i ba?ka bir ger?eklik olmad??? bilgisiyle; insan?n bir kay?ptan gelip bir kay?ba gitti?i; her ?eyin ge?ici oldu?u; insan ?mr?n?n olsa olsa bir nefeslik an? oldu?u bilgisi? Birbiri i?inden do?an bu iki bilgi; bu ger?eklik ve ge?icilik duygusu, kocaman bir ge?mi?in ?zerine oturmu?tur ve bu ge?mi?, ?airimizi ba?kalar?n?n hayat?yla ancak var olabilen bir ?zgecili?e (di?erk?ml??a) g?t?rm??t?r. Kul Ahmet?ten bize kalan en b?y?k miras?n, hemen her ?iirinde/ t?rk?s?nde ya?ayabilece?imiz bu soylu duygu oldu?una inan?yorum: ?Gider oldum bu ellerden/ Dosta d??mana elveda/ Doland???m sahralardan/ Da?a dumana elveda// Yitirdim g?l y?zl? mah?/ Beni harap etti ah?/ Gayr? istemem cerrah?/ Derde dermana elveda// Ya?a d?nya halk? ya?a/ Daha neler gelir ba?a/ Kul Ahmet?im ba?tanba?a/ B?t?n cihana elveda.?
??kr? Erba?
ÖNCEKİ HABER

?stanbul?a 40 tane AKM gerek!

SONRAKİ HABER

Eskiden buralar S?merbank?t?.

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...