MERCEK

Son birka? haftada, ?ngiltere ve ABD gibi ?lkelerde ba?layan ?Mortgage (Konut Kredisi) krizi? ?zerine tart??malar ve tahmin y?r?tmeler, gazetelerin ekonomi sayfalar?yla haber programlar?n?n ?nemli konular? aras?nda daha yo?un olarak yer ald?. Konu ?zerine yorum yapanlar?n bir kesiminin ?zerinde birle?tikleri noktalardan biri de e?er sorun, h?k?metlerle merkez bankalar?n?n m?dahaleleri sonucu ??z?lemezse, salt bu ?lkelerde de?il ?uluslararas? alanda etkide bulunaca??? idi.
Bug?ne kadar olanlara bak?ld???nda g?r?len ?zetle ??yle: ?ngiltere, ?tehlikeyi sezenlerin bankalardaki paralar?n? ?ekmek ?zere kuyruk olu?turmalar?? ?zerine, konut kredisi sa?layan Northern Rock adl? bankaya 6 milyar dolar aktard?. ABD Merkez Bankas? (FED) faizleri, 4 y?ldan sonra bir kez daha y?zde 0.50 oran?nda a?a??ya ?ekti. Avrupa Merkez Bankalar? Birli?i, olas? tehlikeye kar?? ?nlem olmak ?zere 9 milyar dolar kaynak aktard?. Ba?ka kimi ?lkelerde de ?olas? krize kar?? sistemi sa?lama almak? ama?l? baz? ?nlemler al?nmaya ba?land?.
Hen?z ortada, sistemin krize yol ald???n? g?sterir yeterli veri yok. Ancak ortaya ??kan bir?ok belirti, emperyalist ?lkelerin ve uluslararas? sermaye kurulu?lar?n?n y?neticilerini, sistemi, ekonominin daha geni? dallar?nda ya da t?m?yle krize g?t?rebilecek geli?melere kar?? m?mk?n m?dahalelere y?neltiyor. Baz? geli?meler de bu y?nl? m?dahalelerin akt?el hale gelmesinde rol oynuyor. ?rne?in, ABD ekonomisiyle ilgili ?resesyon?(durgunluk) tart??malar? sadece devam etmiyor, yo?unluk da kazan?yor. ABD Merkez Bankas? Ba?kan? Bernanke?nin, ??demeler dengesindeki a????n s?rd?r?lebilir olmad???n?? ve D?nya Bankas? eski Ba?kan? A. Greenspann??n, ABD ekonomisinin durgunlu?a saplanmas? ihtimalinin y?zde 50 oldu?unu ileri s?rmesi bu tart??malar? alevlendirdi. ABD, a??klar?n? ba?ka ?lkelerle ili?kilerinde ?d???k dolar kuru? ?zerinden ve ?in gibi ?lkelerin tahvil-bono i?lemlerine yat?rd?klar? b?y?k kaynaklar ?zerinden ?kapatma?ya ve deyi? yerindeyse, onlara fatura etmeye ?al??mas?na kar??n 600 milyar dolar civar?ndaki d?? ticaret a???? ?nemli bir sorun olu?turuyor. Son geli?meler ?zerinden ABD ekonomisini de?erlendiren IMF yetkilileri dahil bir?ok ekonomist, ?likidite s?k?nt?s??n?n en fazla ABD?de etkili olaca??n? ileri s?r?yor ve ABD?nin durgunlu?a saplanmas?n?n d?nya ekonomisi a??s?ndan getirece?i olumsuzluklara i?aret ediyorlar.
Geri ?denemeyen kredi bor?lar?n?n giderek b?y?mesi ve ?ngiltere ba?ta olmak ?zere mali alanda ?kriz tehlikesi? do?urmas?, sermaye ?evreleriyle h?k?metleri endi?elendiriyor. ?ngiltere?de ?rne?in, kredi kart? ve ?e?itli t?rden kredi bor?lanmalar? 7 trilyon dolara y?kselmi? bulunuyor ve ?t?keticiler?in bu b?y?k bor? y?k? alt?nda gereksinmelerini kar??lama olana??n?n daralmas?, kapitalistleri tedirgin ediyor.
Bu geli?melerle ba?lant?l? tart??malar T?rkiye?de de s?rd?r?l?yor. Uygulanan y?ksek faiz politikas? (son d?nemde yap?lan 0.25?lik indirime kar??n T?rkiye, y?zde 17.25?lik faiz ile ?gecelik faiz? uygulamas?nda d?nyada ba?? ?ekiyor) ?lkeye doviz ak???n? sa?lamas?na kar??n, mali piyasalardaki en k???k olumsuzlu?un bu paralar?n b?y?k bir kesiminin an?nda ?d??ar?ya ka?mas??n? sa?lamas? endi?eleri art?r?yor. Bir di?er etken, bankalar?n birey varl?klar?na el koyma politikas? gere?i, ?kredi kullan?m? ve kredi kart?? kar??l??? alacaklar?n?n 82 milyar YTL?yi a?m?? olmas?d?r. ?ngiltere ve ABD?deki geli?melere bakan i?birlik?i b?y?k sermaye ?evreleri, son bir y?l i?inde ?varl?k de?erlerini? y?zde 30 civar?nda art?rmalar?na kar??n bankalar?n kredi alaca??n?n b?y?k tutar?n?, b?y?k cari a??k ve doviz a????n? ?ciddi bir tehlike? olarak g?r?yor ve h?k?meti ?nlem almaya ?a??r?yorlar. Devlet Planlama Te?kilat? (DPT) yetkilileri de dayan?kl? t?ketim, beyaz e?ya, otomobil ve ?imento ?retim ve sat??lar?nda ?y?l?n ilk yedi ay?nda ya?anan h?zl? d????ler?e i?aret ederek, ?i? talepte daralman?n giderek artt???n?? belirtiyorlar, vb...
Emperyalist burjuvazi ve i?birlik?ilerinin ??nlem? olarak g?ndeme getirdikleri uygulamalar?n y?k?n?n i??i s?n?f? ba?ta olmak ?zere halk kitlelerine aktar?laca??, uygulamalardan, burjuva y?netimlerin siyasal-ekonomik politikalar? ve pratiklerinden biliniyor. Nitekim IMF-D?nya Bankas? gibi uluslararas? sermaye kurulu?lar? y?neticilerinin ?uyar?lar?? da bu y?nde oldu.
B?t?n bunlar, ekonomik geli?melerin bir ?kirz durumu?na yol a??p a?mamas?ndan ba??ms?z olarak -ki bu konuda bug?nden kesin belirlemeler yapmak do?ru de?ildir- emek?i kitlelere y?nelik bask?lar?n artmas? anlam?na geliyor. Sermaye, ??nk? her t?r a?maz ve ?s?k?nt?s??n? i??i ve emek?ilere y?klenerek a?maya ?al??acakt?r. Bu da i??iler ba?ta olmak ?zere kent ve k?r emek?ilerinin ?rg?tlenme ve m?cadelelerini geli?tirme sorumlulu?unu art?r?yor. Aksi durumda, burjuvazinin ?en dar zamanlar??nda dahi onu p?sk?rtmek kolay olmayacakt?r.
A. Cihan Soylu