cehennemde inad?na ya?amak

?srail i?gali alt?ndaki Filistin, Ortado?u?nun kanayan yaras?. Bug?n, ge?en aylardaki iktidar sava??n?n ard?ndan ortaya ??kan belirsizli?in h?k?m s?rd??? bu ?lkeye biz de, Avrupa Komisyonu?nun gen?lere y?nelik y?r?tt??? proje dahilinde ?g?n?ll? hizmet? i?in gitme f?rsat? bulduk. Bir?ok ?lkeden gen?leri, d?nyan?n ?e?itli b?lgelerine g?ndererek ?farkl? k?lt?rlerin birbirlerini tan?ma ve anlamas?n? sa?lama? amac? ta??yan proje dahilinde benim g?revim ise Kud?s??n Zeytin Da???nda, engelli ?ocuklar ve anneleri i?in ?rd?n Prensesi Basma taraf?ndan kurulan bir enstit?de asistanl?k yapmakt?. Filistin topraklar?nda ge?en 3 ayda, bir daha asla unutamayaca??m anlara tan?kl?k ettim.
Kud?s sokaklar?nda
?srail?in s?k? ?g?venlik? ?nlemleriyle daha bu ?lkeye ayak basar basmaz kar??la?t?k. Ben Gurion Havaliman??na girer girmez, binbir g??l?kle kar??la?t?k. Araplar? and?r?yor ve M?sl?man bir ?lkeden geliyorsan?z ?srail?e girer girmez ?s?cak? bir kar??lamaya katlanmak zorunda kal?yorsunuz. Gecenin ge? bir vakti olmas? bile saatlerce sorgulanman?za engel de?il. ?? sadece sorguyla da kalm?yor, ?e?itli ithamlara ve hatta k?t? muameleye maruz kal?yorsunuz. Bu muameleye tepkinize yan?t olaraksa, ?Sizin g?venli?inizi sa?lamaya ?al???yoruz. Bir ter?rist olmayabilirsiniz ama ter?ristlerce sald?r?ya u?rayabilirsiniz? oluyor. ??in ilginci, ?srail?den ayr?l?rken bile saatlerce sorgulan?yoruz. Bu kez, hatta ?lkeye giri?imizden 3 saat daha fazla sorguya ?ekiliyoruz. S?rekli farkl? memurlar, hep ayn? sorular...
Bu zorlu ve uzun saatlerin ard?ndan nihayet Kud?s?e varabiliyoruz. Bamba?ka bir kent Kud?s. Her dinden y?zlerce insan, uluslararas? yard?m kurulu?lar? ?yeleri, turistler ve ku?kusuz askerler, k?sacas? b?y?k bir hengame...
Kud?s??n do?u b?l?m?nde ?Eski Kud?s? denen tarihi k?sm?nda yer alan ?am Kap?s??n? ge?ince de ?ehrin g?be?inden sanki ba?ka bir d?nyaya girdi?inizi hissediyorsunuz. Kentin ?nemli bir sur kap?s? olan ?am Kap?s??n?n i? taraf? Kapal? ?ar???y? and?r?yor. Her bir ara sokak sizi bir ba?ka b?lgeye at?yor. Kud?s??n merkezine a??lan ?am Kap?s??nda ?an sesleri ezan seslerine kar???yor. A?lama Duvar?, Mescid-i Aksa ve kiliseler pe?i s?ra olmas?na ra?men, ?karde?in karde?e d??manl???? da kendini hissettiriyor.
Y?llard?r bir arada ya?am?? halklar?n birbirine d???r?lmesini en g?zel Muhammed amca anlat?yor. Filistin?de on y?llard?r s?ren kanl? sava??n az say?daki canl? tan?klar?ndan Muhammed amca, ?Her ?ey politika, siyaset. Arap, Yahudi, H?ristiyan fark etmez. Bizlerin bir su?u yok... B?y?k beylerin politikas? hepsi. ?nsanlar?, halklar? kendi ??karlar? u?runa birbirlerine d???r?yorlar. Benim ?lkem, ba??ms?zl???m, insanl???m elimden al?nm??. Kendi ?lkemde zindan? ya??yorum? diye anlat?yor.
Duvarlar, duvarlar, duvarlar...
Her yan? duvarlarla ?evrili Filistin?in. O kadar ?oklar ki ?e?it ?e?it duvar var! ?srail?in i?gal etti?i b?lgeleri halen Filistin kontrol? alt?nda olan b?lgelerden ay?rmak i?in yapt?rd??? y?ksek duvarlar, al?ak olanlar ?ehir i?inde ?ehir yaratan duvarlar... Kilometrelerce uzanan duvarlar! Evlerin pencereleri de demir parmakl?klarla m?h?rl?, pencereler kapal?. Balkonlar var ama ??kan yok. Adeta zindan i?inde zindan...
Bu topraklarda ya?ayan her Filistinli, b?y?k k???k demeden hepsi, i?galcilerin zulm?ne bir ?ekilde maruz kalm??.
Prenses Basma Enstit?s??nde asistanl???n? yapt???m Fauziye hem?ire, tekerlekli sandalyeye mahk?m ve kendisi gibi engelli ?ocuklara ??retmenlik yap?yordu. Filistin?de engelli say?s? olduk?a y?ksek. Bu durumda Filistinliler aras?nda s?kl?kla rastlanan akraba evlilikleri de etkili. Ancak Filistinli annelerin, ?srail?in kontrol noktalar?nda saatlerce bekletilerek hastaneye gitmelerine izin verilmemesi, kad?nlar?n ?ocuklar?n? s?n?r karakollar?n?n kenar?nda do?urmak zorunda kalmas? veya ?srail?in uluslararas? yasalarca yasakl? olmas?na ra?men Filistinlilere kar?? kimyasal silah kullanmas?, Filistin?de bu denli y?ksek engelli ?ocu?un olmas?nda akraba evlilikleri kadar etkili.
Fauziye, sabit ya da hareketli Filistin topraklar?ndaki y?zlerce kontrol noktas?nda art?k rutin bir uygulama haline gelen zorbal??? ??yle anlat?yor: ?Kontrol noktas?ndan ge?memiz gerekiyordu. Arabadayd?k. ?srail askerleri, her zamanki gibi yine sorun ??kard?. ?Ya beklersin ya da arabadan ??kar ve y?r?yerek ge?ersin s?n?r?? dediler. Y?r?memin imkans?z oldu?unu a??klamama gerek yoktu ama yine de a??klad?m. Ve ne kadar s?re beklemek zorunda oldu?umu sordum. Bunun ?zerine y?ksek r?tbeli bir ba?ka subaydan ald???m yan?t ise ?Biz, bu topraklar? alabilmek i?in y?zy?llar boyu bekledik, sen de bekleyeceksin? oldu.? Kendi evinde m?lteci olman?n a??rl??? her halinden belli olan Fauziye, ?Filistin bir a??k hava cezaevi. ?nsan haklar?n?n esamesi okunmaz. Onlar?n (?srail) sadece kendi haklar? var? diyor.
??gal alt?nda karde? kavgas?
Zeytin Da???ndan Kud?s merkezine do?ru y?rmek, yakla??k 20 dakika s?r?yor. Yoku? a?a??ya giden yol boyunca Kud?s ayaklar?n?z?n alt?nda. Kud?s??n 35 km g?neyindeki Bat? ?eria?ya ba?l? El Halil?e gitmek i?in hareket ediyoruk. Orada, bizimle ayn? projede yer alan ba?ka arkada?lar?m?z vard?. Bir b?l?m? El Halil?deki ?ocuklar?, bir b?l?m? gen?leri ve bir b?l?m? de aileleri kapsayan ?e?itli projelerde g?revliydi. El Halil?e ?srail engelleri nedeniyle do?rudan gitmek m?mk?n de?il, dolayl? yollardan gitmek zorundayd?k. Daha k?sa ve kolay yollar ise ?srail?in kontrol?nde ve Filistinlilerin elinden al?narak Yahudi yerle?imcilere bah?edilmi?.
O g?nler, Filistin?de El Fetih ile Hamas aras?ndaki iktidar kavgas?n?n da en kanl? d?nemleriydi. Ve El Halil?de de Hamas??n kurallar? i?liyor. ?srail de El Halil esnaf?n?n i? yapmas?n? engelliyordu. T?m kepenkler kapal?, sokaklar ise neredeyse bombo?. El Halil?den Bat? ?eria?daki Ramallah?a ilerledik?e bir yandan ?srail zulm?n?, di?er yandansa Hamas ile El Fetih?in iktidar sava??n? daha a??r bir bi?imde hissediyoruz. Ramallah?ta Hamas ve El Fetih?in silahl? g?vde g?sterileri art arda geliyor, g?steriler bazen ?at??maya dahi d?n???yordu.
Filistin halk? ise bu ac? durumu hi? istemese de kan?ksam?? g?z?k?yor ve yabanc? olanlar? hemen fark edip bir ?ekilde olay yerinden uzakla?t?rmaya ?al???yor. Prenses Basma Enstit?s??ndeki engelli ?ocuklara fizik tedavisi uygulayan ?nam hem?ire bu durumu, ?Herkes oynuyor bizimle. O elden o ele at?l?yoruz. ?imdi de kendi i?imizde birbirimize d???r?ld?k? diye ?z?nt?yle anlat?yordu.
El Halil?den ??kmak ise gitmekten daha zordu. Kent giri?inde yol boyunca kar??la?t???m?z ?srail kontrol noktalar?n?n en b?y??? vard?. Hallerinden belki de saatlerdir burada bekledikleri anla??lan 20 Filistinli gence g?re biz daha ?ansl?y?z. Sorgunun ard?ndan kontrol noktas?ndan ge?ebiliyoruz. Filistinli gen?ler ise ellerinde bavullar?yla i?gal askerlerinin silah tehditi alt?nda tek s?ra halinde yerde oturuyorlar. Enstit?de ??retmenlik yapan Rasim, ?Bat? ?erial? Filistinli gen?ler? diye i?aret ediyor. Ve ard?ndan ??srail askerleri yine sorun yaratmaya ?al???yorlar, hepsi bu. Saatlerce, belki de g?nlerce sorguya tutulduktan ve bekletildikten sonra ge?i? izni alabiliyorlar? diye devam ediyor.
?srail?in kurulmas?n?n ard?ndan kendi topraklar?nda m?lteci durumuna d??en Filistinliler, b?lge genelindeki onlarca m?lteci kamp?nda insanl?k d??? uygulamalara maruz kalarak ve olduk?a zor ?artlar alt?nda ya?amaya ve direnmeye devam ediyorlar. Biz de bu duruma ilk elden tan?kl?k ettik. Bu m?lteci kamplar?ndan biri olan Kalandiye M?lteci Kamp? da Kud?s ile Ramallah aras?nda bulunuyor. 1949 y?l?nda kurulmu? olan kampta, yakla??k 10 bin Filistinli kal?yor. Kamplar ilk bak?ld???nda gecekondu mahallerlerine benziyor. Ancak insanlarla biraz konu?unca i?in rengi de?i?iyor. Kamp?n giri? ??k??lar? ?srail askerlerince kontrol ediliyor. Bu nedenle kamptaki Filistinliler s?rekli korku i?erisindeler, askerlerin her an bir operasyon d?zenleyebilece?ini d???n?yorlar. Bu durumda Filistinlilerin ka?acak hi?bir yerleri yok.
Bunca eziyete ra?men Filistinliler g?nl?k ya?amlar?n? ?normal? bir ?ekilde s?rd?rmeye ?al???yor. ?ocuklar, olanlardan bihaber u?urtma u?uruyor, a?a?tan, ta?tan yapt?klar? oyuncaklar?yla oynuyorlar. Ya?am her ?eye ra?men devam ediyor.
Tel Aviv?deki manzara
Filistin?de g?rd?klerimizin ard?ndan art?k ?srail?e gitme vakti gelmi?ti. Bu ?lkenin durumunun ne oldu?unu ??renmek istiyorduk. Tel Aviv?e gitmeye karar verdik. Kalandiye yak?nlar?ndaki ?srail ge?i? noktas?ndan yine her zamanki uygulamalar ve manzaralar e?li?inde Tel Aviv?e gitmek ?zere yol al?yoruz. ?srail ?ok modern ve geli?mi? bir manzara ?iziyor. Hele de Filistin topraklar?ndaki durumu g?rd?kten sonra. Yan? ba??ndaki Filistin kentleri ??lden farks?zken, Tel Aviv?in ye?illi?i bol. Bunun nedeni ise ?srail?in verimli topraklar? eline ge?irmi? olmas?. ?srail?de oldu?umuz s?re boyunca kendimizi adeta bir Avrupa kentinde gibi hissediyorduk.
Tel Aviv?de g?ze ?arpan bir ba?ka konu ise sokaklarda asker veya polise ?ok seyrek rastlanmas? oluyor. Oysa Filistin ve Kud?s, eli silahl? ?srail askerleriyle kayn?yordu. En ilginci ise ?srail?de askerlik yapan Afrikal?lar. Tel Aviv?de gezerken bir grup gen? Afrikal?n?n, m?zik alb?mlerinin sokakta reklam?n? yaparken i?lerinden birisinin ?En b?y?k ?srail!? diye ba??rmas?n? ?ok?a garipsiyoruz.
D?n?? vakti art?k yakla??yor. Burada ?? ayda edindi?imiz deneyim unutulmaz. Filistin?de ge?irdi?imiz s?re boyunca bizi en ?ok etkileyen; Filistin halk?n?n tek iste?inin, ?srail?in onca z?lm?ne ve on y?llarca s?ren sava?a ra?men ?zg?rce ve insanca ya?amak olmas?. Y?llarca sava? i?inde olman?n normal hale geldi?i bu topraklarda bar?? en b?y?k ?zlem. Bir g?n Filistin?e d??erse yolunuz, siz de bunca zalimli?e ?fkelenecek, i?gale lanet edecek, Filistinlilerin kan ve g?zya??n? nas?l da ?normalle?tirdi?ine? ?a??racak ve onlardan size kalan olgunlukla d?nyaya bamba?ka g?zlerle bakacaks?n?z...
Zeynep Arslan