kurtlar sofras?ndan zaferle ??kt?

Araba sevdas? erkek ?ocuklar?na has bir ?zelliktir. Genel kabul g?ren budur. Al???k olunmayan k?z ?ocu?ununkidir. Hele de ?yle gezip dola?mayla s?n?rl? de?ilse; tamirini, mazot-benzin kokusunu sevmeyi de i?eriyorsa bu sevda, kabullenilmesi, anla??lmas? zor olur.
Leyla A?a?koparan da 20 y?l ?nce ekme?ini ?of?rl?k, hem de a??r vas?ta ?of?rl??? yaparak ??karmaya karar verdi?inde, kabul g?rmesi kolay olmad?. Ama o, annesi ve yak?n ?evresi ba?ta olmak ?zere, duyan?n yad?rgad??? mesle?inde 20 y?l direndi ve bu 20 y?lda ya?ad?klar?n? iki ay ?nce yay?nlanan ?Geri Vites Hayatlar? ad?n? verdi?i kitab?nda toplad?.
A?a?koparan??n ?yk?s?n? dinlemek ?zere duvarlar?nda TIR posterlerinin as?l? oldu?u kafesi Sakl?bah?e?ye do?ru ilerlerken, sert miza?l? bir kad?nla tan??aca??m?z? d???nm??t?k. Yan?lm???z. ??ten, g?ler y?zl?, kar??la?t??? zorluklar kar??s?nda pes etmemi?, g??l?, ?zg?ven abidesi bir kad?n bulduk kar??m?zda. ??inde birikenleri ?of?r dilinin hakim oldu?u c?mleler ve mimiklerle anlatan A?a?koparan?la bir kad?n?n geleneksel meslekler d???nda bir i? yap?yor olmas?n?n s?k?nt?lar?n? konu?tuk. Tabii, kazand?rd?klar?n? da...
?Babama minnettar?m?
Motor ustas? Kemal A?a?koparan, k?z?n? bu kadar desteklemeseymi? Leyla A?a?koparan ne T?rkiye?nin ilk kad?n a??r vas?ta ?of?r? unvan?yla yollara d??ebilirmi?, ne de o yollarda biriktirdiklerinden bir kitap ??karabilirmi? ortaya.
?ocuklar? aras?nda k?z-erkek ayr?m? yapmayan d?rt ?ocuk babas? Kemal usta, at?lyeye ka??p durdu?u i?in anneden az terlik yemeyen ortanca k?z? Leyla?ya, sadece ?13-14 anahtar? ne i?e yarar, lastik nas?l de?i?tirilir?i de?il payla?may?, d?r?stl???, hayattaki en de?erli ?eyin al?n teri oldu?unu da ??retmi?.
?Geri Vites Hayatlar?? i?te bu y?zden iki ustaya, kaybetti?i baba Kemal ve amca Kamil A?a?koparan?a ithaf etmi?.
Babas?ndan, ?ocuklu?unun ge?ti?i tamir at?lyesinden s?z ederken sesi ?atalla??yor A?a?koparan??n. O g??l? kad?n gidiyor, babas?n? ?ok ?zlemi? k???k k?z ?ocu?u geliyor.
?Babama duydu?um a?k ?ok ?zel, ?ok ba?kayd?. Onunla ?ok uzun bir yol yapmad?k ama onun her gitti?i yere ben de yap???rd?m. Bu bazen Per?embe Pazar? olurdu, bazen ?zmit?te oturdu?umuz d?nemler De?irmendere olurdu. Ama her seferinde vitesi nas?l at?yor, aynalara nas?l bak?yor, veya lastik de?i?tirirken ne yap?yor diye bakard?m. Beni destekledi?i, arkamda durdu?u i?in ona minnettar?m. Yani daha sonra ?Ben bu i?i yapaca??m? dedi?imde, ekstra ??retece?i bir ?ey kalmam??t?.?
Ne kadar iyi olursa olsun, erkek egemenli?indeki a??r vas?ta ?of?rl???nde i? bulmas? elbette kolay olmam??. Yad?rgayan, g?ven duymayan bak??lar eksik olmam?? ?evresinde. Bazen binilmemi? arac?na. Bazen de ?? durak gittikten sonra inmek isteyenler olmu?. M?cadeleyi b?rakmam?? ve TIR?dan tankere, ambulanstan otob?se akla gelebilecek her t?r motorlu arac? kullanarak ayaklar? ?zerinde durmay? ba?arm??.
Y?k? insan oldu?u i?in en ?ok otob?s ve ambulans ?of?rl??? yaparken zorland???n? anlat?yor: ?Bir kaza durumunda sorumlulu?undaki insanlar?n hayatlar?n? kaybetme olas?l??? zaten yeterince a??rken, bir de ?kad?n ?of?r? vurgusuyla ba?layan su?lay?c? gazete ba?l?klar?n? g?r?yor gibiydim? diyor. En b?y?k sevinci de bu. Yani ?of?rl??? boyunca hi? b?y?k kaza yapmamak.
?Kad?nl???m? gizlemedim?
Mesle?i s?resince kad?n olman?n b?t?n zorluklar?n? ya?asa da i?inde kabul g?rmek i?in kad?nl???n? gizlemeyi, ??of?r Nebahat? olmay? daha en ba??ndan reddetmi? A?a?koparan. Ama ?antas?nda olur da mar? basmaz diye, makyaj malzemelerinin yan?nda ara kablolar? bulundurmu?. Ve ?zellikle otob?s kulland??? d?nemlerde ?Uzun yol. Ne olur ne olmaz, belki unutmu?lard?r? diyerek ancak bir kad?n ?of?r?n d???nebilece?i malzemeleri (bebek bezi, emzik ve kad?n pedi) eksik etmemi? yan?ndan.
Erkek egemenli?indeki bir meslekte ?al??mak, o erkeklerin e?lerinin ?nyarg?lar?na kar?? da m?cadele etmek anlam?na gelmi?. Hemcins bask?s?n? hafifletmek i?in g?sterdi?i ?abalar, ya?ad??? zorluklar? daha da b?y?tm??. ?rne?in, otob?s kulland??? d?nemlerde parf?m kokusu yata?a ge?mesin diye koltukta uyumay? tercih etmi?. 20 y?l sonra duydu?u yorgunlu?un bir b?l?m?n?n kayna??nda bu ?abalar?n olmas? onu h?l? ?fkelendiriyor: ?Onlara da ?ok k?zmamak laz?m. Herkesten benim gibi ?zg?ven, empati kurmak dedikleri ?eyi bekleyemem. Kar??ma ge?ip t?rnaklar?n? g?sterenleri hep anlamaya ?al??t?m. Yolda kalmak, da??n ba??nda lastik de?i?tirmek de?il bu t?r m?cadeleler yordu daha ?ok.?
Kurtlar sofras?...
De?i?ik zamanlarda ?a??r? erkek ve kad?nlar?n kat?ld??? sempozyumlara, geleneksel olmayan meslekleri yapan kad?n ?rneklerinden biri olarak davet edilmi?. Bir s?r? de ?nerilerde bulunmu?, ama... ?Kad?n giri?imcili?i mi diyorsunuz, kad?na destek mi diyorsunuz, kad?nlar? koruyor musunuz? Onun i?in mi buradas?n?z, hadi yap?n. Konu?ma d???nda bir ?ey yok. Bence s?ra d??? mesleklerde ?al??an kad?nlar? devlet i?e almal?. Devlet te?vik etmeli ki devlette ?al??s?n ya da ?al??mas?n, ba?ka yerde ?al??t??? zaman o ona referans olsun. Yoksa piyasa hakikaten ?ok kurtlar sofras?, ?ok ac?mas?z.?
??te o ac?mas?z piyasa y?z?nden bug?n en b?y?k tutkusundan, yani bir arabadan yoksun. B?t?n malvarl??? eski bir motordan ibaret. Nedenini A?a?koparan anlat?yor: ?Hi?bir zaman i?imin akt??? bir arabam olamad?, ??nk? param yoktu. Zaten d?nem d?nem i?imi a?latan da bu. O yo?un eme?in kar??l??? bu olmamal?. Sistem tamamen s?m?r? ?zerine. B?y?k sava?larla girip ??kt???m i?lerin ?o?unda i?ten ??kma sebebim de h?rs?zl?k, namussuzluk de?il. Haklar?n ?denmemesi, ?al??ma ko?ullar?n?n k?t? olmas? ve bedelinin ?denmemesi. ?o?u i?yerleri o kadar k?l?f?na uydurmu? ki, i?e girerken ka??t imzalat?yor, ???k??ta hi?bir ?ey talep etmeyeceksin? diye. ?Hay?r imzalamam? dedi?in zaman, hay hay s?radaki gelsin diyor. Ama mecbursun, ?al??acaks?n. Bunlar? sonradan anl?yorsunuz. O zamanlar gen? ve tecr?besizsiniz.?
?Bir b?skaravan?m olsa...?
43 y?ll?k ya?am?nda ?yapmasayd?m? dedi?i bir pi?manl?k yok. Evlilikleri d???nda... ??? tane evlilik yapt?m. Bir d?zen istedim ama olmad?. Evliliklerime ?z?l?yorum. ??nk? evlenmek i?in evlenmedim. D?zg?n bir ya?am s?rd?rebilmeyi ben de isterdim. ??nk? zordu benim hayat?m. Ama kad?nl???m? kullanarak alt?nd?r, mald?r, iyi arabad?r, arsad?r gibi tipik hasletlerim olmad?. Ben evlilikte her seferinde inanm??l???ma ve her seferinde ?z?lm??l???me ?z?l?yorum ve bunu da mesle?ime veriyorum. ??k? evlilik sosyal bir ?ey. Evlenince sadece birinin e?i olmuyorsunuz, elti oluyorsunuz, gelin oluyorsunuz, yenge oluyorsunuz. Kimse ile hesab?m da yok. H?l? ?ok g?zel an?yorum. Sadece ?z?l?yorum.?
Leyla A?a?koparan, iki y?l ?nce kendi de?imi ile ?Sakl?bah?e?ye park etti?... Ve biriktirdiklerini kaleme almaya ba?lad?. Tam bir y?l boyunca yazd?klar?n? basacak bir yay?nevi arad?. Arad??? olumlu yan?t, ?leti?im?den geldi ve kitap duyulduk?a teklifler de pe? pe?e gelmeye ba?lad?. TRT?den radyo program? yapmas? i?in teklif ald? ?rne?in. Renault piyasaya yeni ??karaca?? TIR?lardan birini tan?tmas?n? istedi. Ayr?ca bir de belgesel teklifi ald?. Bunlar kitap ??kt???ndan bu yana, yani iki ayda olanlar. T?m bu teklifler onu tabii ki sevindiriyor ama Leyla A?a?koparan??n hayali bamba?ka.
Bir b?skaravan edinerek il il gezip, ?zellikle ?ocuklara trafi?e ili?kin tan?t?mlar, g?steriler yapmak istiyor A?a?koparan. ?Ama devlet b?nyesinde ama ?zel. ?of?r?n okulu ve diplomas? olmal?. Ne kadar ?art oldu?u kazalar?n oran?ndan anla??l?yor.?
?Zafer benimdir!?
Leyla A?a?koparan, aradan ge?en onca y?la ra?men kad?nlar?n meslek se?imlerine ili?kin ?nyarg?l?, cinsiyet?i yakla??mlar?n azalmad???n? d???n?yor. En b?y?k ?z?nt?lerinden biri de bu.
?H?l? de?i?meyen ?eyler, h?l? k?r?lmayan zincirler, h?l? ?hadi can?m sende?ler. ?ocuk baks?n, yeme?ini yaps?nlar... Bu olmamal?. Sava? ayn? sava?, ekmek sava??. Evet g?? fark? var. Lastik de?i?tirirken dakika tutun, mutlaka erkek daha h?zl? bitirir. Benim b?yle bir iddiam yok ki, ben de zorda kald???mda erkek arkada??mdan yard?m istiyorum. Avrupa?n?n o y?n?n? seviyorum. Orada bir ?ey yapmak istiyorsan gidece?in yerler var. Var ve seni al?p e?itiyorlar ve i?ini de haz?rl?yorlar.?
Hayat kar??s?nda daha da g??l? hissediyor kendisini. Ya?anan b?t?n s?k?nt?lara kar??n ba?a ??kman?n, ba?arman?n mutlulu?unu hi?bir maddi g?ce de?i?meyece?ini s?yl?yor.
??yi ki bu i?i yapt?m. Herkese ya?amas? nasip olmayacak deneyimler ya?ad?m. Evet ?ok ac? ?ektim ama her biri beni g??lendirdi. Do?ruymu?, ?ld?rmeyen her ?ey insan? g??lendiriyor. Bunu anlad?m. ?ok ac? ?ektim ama ba?ard?m. Zafer benimdir. Bana g?venen, arac?n? veren, benimle yolculu?a ??kan herkese de te?ekk?r ederim.?
Serpil ?lg?n