30 Eylül 2007 00:00

evrensel olmak

?ana dili? ?zerine

Paylaş

?nce ne demek ?ana dili?? Herhalde ?ocu?un do?du?undan itibaren herkesten, hatta babas?ndan bile yak?n oldu?u anas?n?n a?z?ndan b?t?n g?n duydu?u; emeklemeye ba?lad???nda k?r?k d?k?k konu?may? denedi?i, sonra sonra kendini ?ifade etti?i?, etmeye ?al??t??? b?t?n?yle ?ana kaynakl?? ileti?im arac?d?r. Ne diyelim? Herkesin ana vatan? gibi, ana dili de kendine?
***
Anam anam garip anam?
Ana dili T?rk?e olmayan yurtta?lar?m?z? ?imdilik ba?ka bir odaya al?yorum.
E?ri oturup do?ru konu?al?m. Anadolu?nun hemen her yerinde sahiden ?T?rk?e? mi konu?uyor analar? T?rk?e oldu?u kabul edilen dilin dolan?m?ndaki s?zc?k say?s? ne kadard?r? Buradan yola ??karak sorulabilir: Konu?ulan T?rk?e ne kadar T?rk?e?dir? B?ylesi T?rk?e?nin konu?uldu?u ?muhit?te ?yle rastlant? say?lmayacak gerek?elerle pek ?ok ?ana?m?z ya?ar. ?ster istemez burada kimsenin ?T?rk?esi?ni k?nayacak, d?zeltmeye (!) kalkacak kimse yoktur, olamaz da. ??nk? kimin eksik, kimin yanl?? konu?tu?unu ?yarg?layacak? ne ?ana? ne de ?baba? vard?r etrafta. Hemen hepsi ?Urfal? bir hall??d?r. And i?erim ki, garibim anac?klar?n bu konuda (da) bir g?nah? yoktur. Anas?, babas?, kocas? ?ve dahi mahallesi?nden ne alabilmi?se o da yavrucu?una zaman? geldi?inde aktarm??t?r. Bu y?zden bizim ?ocuklar?m?z (da) d?nyan?n b?t?n ?ocuklar? gibi, analar?n?n kendileriyle konu?tu?u s?zc?k ve s?zdizimiyle sokakta alm??t?r solu?u.
***
?T?rk?e konu?uyorum?!??
Duymayan kalmam??t?r: ?ki ki?i kar??l?kl? konu?urken, s?zlerinin anla??lmad???ndan (m?), yoksa anlatamad???ndan (m?) sonunda biri patl?yor arkada??na: ?T?rk?e konu?uyorum ulan, anlam?yor musun??
Bana ?yle gelir ki, bu cennet vatan?m?zda tats?z tuzsuz bir s?r? olaylar; sonunda kocaman pi?manl?k do?uran, bazen cinayete bile yol a?an nice tart??malar hep ileti?im eksikli?inden kaynaklan?yor. A??zdan ??k?p havada bir s?re kalan s?zc?klerin ta??ma g?c?ne aman dikkat!
***
TV?
?lkemizde bas?n sekt?r?n?n durumu ortada. Bir a??klamaya g?re TV?den sonra gazete sat??lar? iyice d??m??. San?l?r ki, nereden d??m??? Yetmi? (kimileri 75 diyor) milyon n?fusumuz, 100 civar?nda ?niversitemiz; say?s?n? hemen kimsenin diyemeyece?i y?ksek okul ve lisemiz? Kitap ve dergi sat??? ne kadard?r? Bunlar?n sat???n? da TV mi engelledi? Neyse.
Bu arada g?rsel medyaya yine de haks?zl?k etmeyelim. Son ?eyrek y?zy?lda, evinde tv. bulundurabilen herkese hi?bir ayr?m yapmadan penceresini a?t?. Tabii bundan analar?m?z kadar ?ocuklar da pay?n? almakta gecikmedi. Ama yine de ?unu sormak fazla m? olur? G?r?nt?leri bir yana koyarsak, konu?malardan, programlardan yeri geldi?inde, e?er alt yap?s?n? olu?turacak e?itim alamam??sa, izleyenlerimiz bunlar?n ne kadar?n? ?z?mseyip i?selle?tirebilmi?tir.
***
Dil Gurbetinde?
Y?llar y?llar ?nce Avrupa?n?n bir ?ok ?lkesine g??men i??i olarak giden insan?m?z?n yeterince ana dillerini bilmedi?inden, geldikleri ?lkenin dilini ??renmekte nice zorluk ?ekti?i yayg?n bir ger?ektir. Bunun yan?nda pek ?o?unun, ?lkesinin belli ba?l? kentlerini tan?madan, k?y?nden, kasabas?ndan kalk?p do?rudan Bat??n?n geli?mi? merkezlerine gitmeleriyle ya?anan sorun elbette daha anla??l?rd?r.
***
Ne ka ?ana dili? o ka yabanc? dil?
Kabul g?ren pedagojik bir a??klama, ana dilini iyi bilenlerin, ??renmek istedi?i ?b?r dilleri kavramakta fazla zorluk ?ekmedikleridir. Anadolu?nun genelde k?rsal kesiminden g?? etmi? insanlar?m?z?n, bulundu?u ?lkenin dilini ??renmekte ya?ad??? zorluk, birlikte g?t?rd??? s?n?rl? ve say?l? s?zc?klerden olu?an dilleriyle a??klan?yor. Bunlar da zaman i?inde orada unutulmaya y?z tutmu?tur. Ba?lang??ta ancak kendilerine benzeyenlerle olu?turulan gettoda ( mahal?lerde) ge?erli dilleri, okula ba?layan ?ocuklar?na ?anadil? g?revi yapabiliyor mu? Ne yaz?k ki tam tersine b?y?k kopma g?zleniyor. ??nk? Alman okullar?nda e?itime ba?layan ?ocuk, yedinci sekizinci s?n?flarda Almanca?n?n yan? s?ra bir iki ba?ka dil de al?yor. Bunca yabanc? dilde okuyup yazan, en ?nemlisi ?d???nmeye ba?layan? ?ocuklar?n evde ana babalar?yla ileti?im kuramamas? pek ?a??rt?c? say?lmamal?. Giderek ?ocuklar? kendilerini fazla anlayam?yor; onlar da ?ocuklar?n?? ??ten zaman bulup yeni ?yurtlar??n?n dilini ??renemedikleri i?in, nas?l da umars?z hay?flan?p ?z?l?yorlar.
***
Yabanelde ?ana dili? ??retimi?
1980?lerin ba??nda Berlin Gen?lik Senat?rl???, yukar?da de?indi?im pedagojik tan?y? okul ?a??na gelmi? T?rkiyeli g??men i??i ?ocuklar? i?in hayata ge?irmeyi d???nm??. ?Madem bu ?ocuklar ?lkemde b?y?yecek ve e?itim al?p ?al??acak; o zaman Almanca?y? da ??renmeleri gerekiyor. Ama ?nce onlara ?ana dili?ni ??retmeliyiz.?
Berlin?de T?rk?e Okuma Kitab?
Bu d???nceden sonra Berlin?de g?revli T?rk ??retmenleriyle bir araya gelindi. Al?nan kararla, T?rk?esi (ana dili) yetersiz i??i ?ocuklar? i?in her s?n?f d?zeyinde T?rk?e Okuma Kitab? haz?rlanacak. ?ok yerinde bir se?imle Berlin E?itim Dairesi?nde g?revli de?erli e?itimci ?ncila ?zhan projenin edit?r? olarak atan?r. ?ncila Han?m, b?y?k bir ?ng?r?yle yap?tlar?ndan, e?itsel ?al??malar?ndan ad?n? duydu?u yazar Adnan Binyazar?a ula??r. Senat?rl?k T?rkiye?den gelecek Adnan Binyazar??n projede g?rev almas? i?ini ?abukla?t?rmak i?in ne gerekirse yapar.
?nce bu ikili, haz?rlanacak kitaplara kaynakl?k yapacak kitap listeleri haz?rlar. Kitaplar b?y?k oranda T?rkiye?den getirtilir. Aylar s?ren ?al??ma sonunda I-V s?n?flar? i?in g?zel bir T?rk?e ve zengin bilgiler, harita, grafik ve resimlerle, b?rak?n ?ocuklar?, nice yeti?kini bile bilgilendirip oyalayacak kitaplar haz?rlan?p g?n ?????na ??kar.
Ben bu kitaplardan zaman zaman getirtip yurtd???nda ya?ayan arkada?lar?ma, ?ocuklar?na okutsunlar diye g?nderdim. T?rkiye?deki ilk??retim/ortaokul d?zeyinde ?ocuklar?n okuyup yararlanaca?? bu i?erikte kitap hen?z g?rmedim.
?ncila Han?m?la Adnan Bey?in bu konudaki bir yanl??? (!) ortal??? kar??t?rm??t?r. Neredeyse T?rk-Alman sava??na yol a?acakt?r. Efendim, kitaplardan ileri ya? ?ocuklar?na seslenen ciltlerinden birinde T?rk edebiyat?ndan se?me ?iirlere yer verilmi?tir. (1983,84,85 y?llar?) Bu ?airlerden biri de Naz?m Hikmet?tir. Sadece bu y?zden, o s?ralar Terc?man Gazetesi ve onun gibi d???nen baz? gruplar g?nlerce bu kitaplar ve bunlar? haz?rlayanlar hakk?nda ?ok ?irkin su?lamalarda bulundu. H?zlar?n? alamayan g?ruh, hi? unutmuyorum, o s?ra T?rkiye?yi ziyaret etmekte olan Almanya Cumhurba?kan??na do?rudan ??k?p bu konuda soru sorduktan ba?ka, bu yay?nlar?n yasaklanmas?n? istediler. Tabii cumhurba?kan? gereken yan?t? vermi?ti onlara.
***
Evet, bu hafta 75. Dil Bayram? ??leni yap?l?yor bir ?ok yerde. Baz? yaz?l? ve g?rsel yay?nlarda bir ba?l?k dikkatimi ?ekse de hi? anlayam?yorum: ?T?rk?e?ye sahip ??k?n?z? Ne demek sahip ??kmak baylar? Hi? olmazsa bu konuda ciddi olal?m. Sahip ??k?lmas? gereken T?rk?e de?il, insan?m?zd?r. Onlara hizmet de T?rk?e?yi ??retmekle ba?lar. B?yle biline!
Remzi ?nan
ÖNCEKİ HABER

c?z?rt?

SONRAKİ HABER

medyada emek sayfalar?n?n ser?veni

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...