30 Eylül 2007 00:00

asya pasifik?te bu hafta

meczuplardan devrimci olur mu?..

Paylaş

B?t?n dinleri bir araya getirme ?abas?, t?m?nden bir ?orba yapma ?abas? yeni de?il. ?zellikle Hindistan?da ?ok kere haz?rland? bu ?orba... Ama hi?biri, Victor Hugo ve ?in Erken Devrimi?nin ?sac? ?nc?s? Sun Yat Sen?in yanda?? olan Gao Day (Cao Dai) kadar ilgin? ve kapsay?c? de?ildi.
Gaoday, bir erken Yeni ?a? dini. Japonya?daki binbir ?e?it yeni dinden (an?msan?rsa, bunlardan biri olan Aum ?inrikyo, 1995?te Tokyo metrosunda sarin gaz? sald?r?s? d?zenlemi?, olayda 12 ki?i ?lm??t?) ?ok ?nce; 1926?da, G?ney Vietnam?da ortaya ??km?? ?iddet kar??t? ve vejeteryan bir karma din ve g?n?m?z Vietnam??nda 3 milyon takip?isi var. Gaoday, ?y?ksek yer? anlam?na gelen yayg?n bir k?saltma; a??l?m? ?Vahiy ve Kurtulu??un 3. D?nemi?nin B?y?k Dini?.
Gaodayc?lara g?re Gaodayc?l???n kurucusu, Tanr?! Tap?naklarda kutsal g?zle temsil olunan Tanr??dan ?nce, ?Tao Te ?ing? ad?nda sonsuz ve bi?imsiz bir kaynak vard? ve sonra b?y?k bir patlamayla Tanr? olu?tu. Sonra Tanr?, evreni olu?turabilmeleri i?in Yin (Karanl?k) ve Yang?? (Ayd?nl?k) yaratt?. Yin ve Yang birlikte bir tanr??a yaratt?lar; tanr? Yang??, tanr??a Yin?i ?stlendi ve evren ortaya ??kt?. Gaodayc?lara g?re 72 tane gezegende zeki ya?am var ve birincisi, cennete en yak?n? ve ikincisi, cehenneme en yak?n?... D?nya, bu s?ralamada 67. gezegen...
Gaoday, tarihi ??e b?l?yor: Azizlerin, bilgelerin ve Musa?n?n ??retilerini yayd?klar? 1. d?nem; Buddha, Lao Zi, Konf??y?s, ?sa ve Muhammed?in ??retilerini yayd?klar? 2. d?nem ve Gaoday?a kar??l?k gelen 3. d?nem... Ba?tap?na??n mimarl???, Katolik, Budac? ve Muhammedci simge d?nyas?ndan ??eler ta??yor. Azizler aras?nda medyumlar da an?l?yor. Gaodayc?l?k, kutsal kitaplar?n? ve g?nl?k kutsal bilgilerini ruh ?a??rma oturumlar?ndan olu?turarak ruh ?a??rmayla vahiy aras?nda bir bire?ime var?yor.
Gaodayc?l?k, yurtsever bir nitelik de ta??yor. Ba??ndan beri a??k?a siyasal; siyasall???, kimi dinler gibi ?rt?l? de?il. Vietnaml? yurtsever ?air Trang Trinh (1492-1587), Victor Hugo (1802-1885) ve 1911 ?in Devrimi?nin ?nc?s? Sun Yat Sen (1866-1925), Gaodayc?l???n 3 azizi olarak kabul ediliyor. Gaoday tap?naklar?nda bu ??l?y? yan yana getiren duvar resimleri bulunuyor. Gaodayc?lar, bu ??l?n?n ruhlar?n?n d?nyay? s?k s?k ziyaret ettiklerine inan?yor.
Gaodayc?l??a k?sa bir bak?? bile fazlaca dile getirilmeyen ?u ger?e?i bir kez daha su y?z?ne ??kar?yor: ?B?t?n dinler, yap?lar? gere?i siyasald?rlar. Dini ?e?itli d???nce ak?mlar?ndan ay?ran temel nokta, dinin insanlar?n ya?am?n? d?zenliyor olmas?d?r. Hi?bir din siyasete alet edilemez, ??nk? dinin kendisi zaten siyasettir. Siyaset, siyasetin aleti olamaz.? Zaten, Gaodayc?lar da Irak?taki ?iiler ve Hindistan?daki Sihler gibi 1940?l? y?llarda bir ordu kuruyor: ?Cennetin Yolu Askerleri...? 25 bin askeri bulunan bu ordu, Amerikan i?gali s?ras?nda Vietnam halklar?na kar??, daha sonra ?kukla ordusu? olarak adland?r?lacak ABD g?d?ml? G?ney Vietnam ordusuna kat?l?yor.
Gaodayc?lar?n Trang Trinh, Victor Hugo ve Sun Yat Sen ??l?s?n? ?aziz? ilan etmeleri ve kolonicilik kar??t? d???nceleri nedeniyle, Vietnam Kom?nist Partisi Genel Sekreteri (1960-1986) Le Duan (1907-1986) ?Vietnam?daki Toplumsalc? (Sosyalist) Devrim? adl? kitab?nda, Gaodayc?lar?n yurtsever ve iyi niyetli insanlar oldu?unu s?yler ve Amerikan g?d?ml? G?ney Vietnam y?netimi taraf?ndan bask?ya u?rad?klar?n? dile getirir ve Gaoday Papa?s?n?n bu nedenle 1959?da Kambo?ya?ya ka?mak zorunda kald???na dikkat ?eker. Bir yandan da Duan, Gaodayc?lar?n taban?n?n yurtsever olmas?na kar??n y?neticilerinin i?birlik?i oldu?unu belirtir. Duan bunlar? yazarken, ABD?ye kar?? b?y?k bir sava? veriliyordu. Bu nedenle Duan, ayr??t?r?c? de?il birle?tirici yorumlar yapmak durumundayd?. Ancak sava? bitti?ine g?re ?imdi sakin kafayla d???nebiliriz: Akla de?il vahye ve ruh ?a??rma oturumlar?na dayanan bir s?m?rgecilik kar??tl??? g?venilmezdir. Bir meczup ??k?p tanr?n?n kendisine toplumsalc? (sosyalist) devrimi yayma g?revini verdi?ini s?ylese, s?zlerinin i?eri?ine de?il dayana??na bak?lmal?d?r. Bug?n Tanr??ya dayanarak devrime kat?lan, yar?n yine Tanr??ya dayanarak tam tersi y?ne kayabilir... Victor Hugocu ve Sunyatsenci Gaodayc?lar?n ilerleyen y?llarda Amerikanc?la?mas? gibi... ??nk? devrim, her ?eyden ?nce akl?n devrimi olmal?d?r; yaln?zca iktisat ili?kilerinin de?il...
Dr. Ula? Ba?ar Gezgin
ÖNCEKİ HABER

Ya?lanma geciktirilebilir

SONRAKİ HABER

yok olan bir dilin pe?ine d??mek istedim

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...