En pahal? elektrik T?rkiye?de!

H?k?metin olas? elektrik zamm?, ?T?rkiye ?u anda elektrik fiyatlar?nda en ucuz ?lkeler aras?nda? s?ylemiyle destekleniyor. Be? y?ld?r elektri?e hi? zam yapmayarak h?k?metin bir rekora imza att??? ?vg?leri ?u s?zlerle s?rd?r?l?yor: ?T?rkiye?de konutlar i?in 10 cent olan elektri?in kilovat saat fiyat?, AB ?lkelerinde 31 cent?e kadar ??k?yor. Be? y?ll?k ?yapay ucuzluk? d?nemi s?rd?r?lemez noktaya geldi, zam kap?da...?
?Sat?n alma g?c? paritesi? kullan?ld???nda ise T?rkiye elektri?i en pahal? kullanan ?lkeler aras?na giriyor.
?lkelerin fiyat d?zeylerinin birbirinden farkl? olmas? nedeniyle mal veya hizmetleri birbiriyle kar??la?t?rabilmek a??s?ndan sat?n alma g?c? paritesinin kullan?lmas? gerekiyor. Her ?lkede fiyatlar? e?itleyen bir para ?evirme olay? olan bu y?ntem kullan?ld???nda sonu? ??yle ??k?yor: Ekonomik ??birli?i ve Kalk?nma Te?kilat? (OECD) ?lkeleri aras?nda Japonya, ?talya ve L?ksemburg?dan sonra en pahal? elektri?i T?rkiye sanayisi ve vatanda?? kullan?yor.
Bu y?ntemi kullanmayan ve direk fiyat kar??la?t?rmas? yapan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl??? verilerine g?re, T?rkiye?de konutlara sat?lan elektri?in kilovat saati vergiler dahil 10.2 cent, sanayide ise vergisiz fiyat 6.9 cent d?zeyinde.
Her iki tarifeye g?re de T?rkiye?de elektrik fiyat?, AB ?lkeleri i?inde Bulgaristan, Letonya, Yunanistan, Litvanya ve Estonya d???ndakilerin ?ok alt?nda ??k?yor. Sat?n alma paritesine g?re ise, ?? OECD ?lkesi ve Guetemala, Dominik, Barbados gibi ?lkeler haricinde en pahal? elektrik T?rkiye?de...
?zele aktar?lan kaynaklar vatanda??n cebinden
?Elektrik fiyatlar?nda baz? parametreler ?dolar?a ba?l?. Dolar d??erken, elektri?e zam a??klanabilir mi?? diye soran Elektrik M?hendisleri Odas? (EMO) Ankara ?ubesi Ba?kan? Ramazan Pekta? ??yle yan?t veriyor: Onlar a??klasa bile, halk?n vicdan?na a??klayabileceklerini zannetmiyorum.
Se?im d?nemi bilbordlardaki ?4.5 y?ld?r faturam ayn?? afi?lerini hat?rlatan Pekta?, afi?lerin ger?e?i yans?tmad???n?, zamm?n illa ki faturalara yans?t?lan rakamlardan ibaret olmad???n? vurguluyor. Dolayl? y?ntemlerle tahsilat y?nteminin elektrikte ?ok?a yap?ld???n? s?yleyen Pekta? ?unlar? s?yl?yor: ?rne?in bir?ok elektrik ?reticisi ?irkete Hazine ?zerinden kaynak aktar?lm??, ya da ?denmeyen kaynaklar ?g?rev zarar?? diye Hazine?ye yans?t?lm??t?r. Hazine?ye binen bu faturalar da bir ?ekilde vatanda?a yans?d?. Elektrik olmad? da ekmek, cep telefonu vergisi ya da ba?ka ad alt?nda oldu.?
Enerjide uzun s?redir rakamla oynanmad???n?n do?ru oldu?unu fakat elektrik fiyatlar?n?n fiktif olarak ?i?irilmesinin de bir ger?ek oldu?unu s?yleyen Pekta?, ?zelle?tirme yapmadan ?nce fiyatlar?n art?r?lmak istendi?ini kaydetti.
Fiyat hesaplama y?ntemindeki aldat?c?l??a dikkat ?eken Pekta? ?unlar? s?yledi: ?Bir de yapt?klar?, d?nyan?n ?e?itli ?lkeleri ile bizdeki elektrik fiyatlar?n? k?yaslamak. Ger?ek fiyat?n k?yaslamas? bu rakamlar de?ildir. ?rne?in Almanya?da 10 cent, bizde de 10 cent olsun denirse bu ger?ek?i olmaz. Ger?ek k?yaslaman?n asgari ?cret ?zerinden yap?lmas? gerekir, ?bir asgari ?crete ka? kilowatsaat elektrik d???yor? diye. Elektrik bizde konutlarda 10, sanayide 7 cent. AB ortalamas? ise 18 cent. Bizde daha ucuzmu? gibi g?r?n?yor ama orada asgari ?cret bizdekinin d?rt kat?. Bunlar? g?z ard? etmemek laz?m.?
Zarar ?zel sekt?rden
?zel ?reticilerden ald??? elektri?i, t?keticiye daha d???k fiyatla satan TEDA???n y?ll?k zarar? 650 milyon dolara ula??yor ve zam tart??malar? buradan g?ndeme getiriliyor. Pekta? ?zle?tirme s?recine de itiraz ediyor: ?Ayr?ca enerji ?retim ve da??t?m?nda ?zelle?tirme ?al??malar?, ?halka kar?? en b?y?k sald?r?lardan birisi? diye nitelendiriyoruz. ??nk? ?zelle?tirilen her alanda fiyatlar zamanla y?kseltiliyor. Kamu tekeli ortadan kald?r?l?p yerini ?zel tekel al?yor. Bu, ?ok tehlikeli. Enerjide ?zelle?tirmeler yoluyla yap?lmas? planlanan par?al? yap? da ?ok tehlikeli, hi? olmamas? gereken bir politika. ?zelle?tirilme durdurulmal?, ?zelle?tirilen b?t?n enerji tesisleri de geri kamula?t?r?lmal?d?r.?
B?lent Falakao?lu