G?ZLEM

Rekabet, ?belli bir amaca y?nelik olarak ger?ekle?tirilen ve rakipler aras?nda ?at??maya dayanan eylemler b?t?n?? olarak tan?mlanabilir. Bilinen anlam?yla ?rekabet? kavram?na as?l anlam?n? veren, ortada birbiriyle yar??an ?rakiplerin? olmas?d?r. ?lk ortaya ??kt??? g?nden bu yana kapitalistler i?in ?piyasa? ne kadar ?nemliyse, ?rekabet? kavram? da bir o kadar ?nem ta??yor.
Toplumdaki ?at??ma ve m?cadelelerin, sermaye cephesindeki yans?mas? olarak ortaya ??kan rekabetin kapitalizmle birlikte ger?ek anlam?n? kazand??? s?ylenebilir. Tarihsel olarak ba??ndan bu yana, az say?daki kapitalisti, kapitalistlerden say?ca ?ok daha fazla olan i??iler kar??s?nda g??l? k?lan, Engels?in ifadesiyle; ?i??iler aras?ndaki dayan??ma eksikli?i? olmu?tur. Bu tespit, aradan ge?en onca deneyime ra?men ge?erlili?ini bug?n de s?rd?r?yor.
Kapitalizmle ?zde?le?mi?, onun temelini olu?turan rekabet, i??iler aras?nda da y?llard?r ?e?itli boyutlar?yla ya?an?yor. ?al??ma ko?ullar?ndan kaynakl? rekabet, i??iler aras?ndaki ?e?itli ayr?mlar?n (siyasal, etnik, din-mezhep vb) yaratt??? rekabet, farkl? ?cret ve istihdam bi?imlerinden kaynaklanan (kadrolu, ta?eron, ge?ici vb) rekabet, sendikal rekabet vb pek ?ok rekabet t?r? ile ?al??ma ya?am? i?inde ?u ya da bu ?ekilde kar??la?mak m?mk?n.
Tek tek i??iler aras?nda, ?e?itli d?zeylerde yarat?lan rekabeti, kapitalist sistemin genel i?leyi? mant??? i?inde, ?e?itli nedenlerle a??klayabiliriz. Peki i??ilerin birlik, dayan??ma ve m?cadele ?rg?tleri olarak tan?mlanan sendikalar aras?ndaki rekabet hangi ak?l ve mant?kla a??klanabilir?
T?rkiye?de i??i s?n?f?n?n ?ok k???k bir kesimi sendikalarda ?rg?tl?. B?y?k bir b?l?m? ise, b?rakal?m sendikay?, sigortal? bile ?al??am?yor. B?ylesi bir ortamda sendikal? i??iler, i??i s?n?f? i?inde k???k bir az?nl?k gibi kal?yor. T?m bu olumsuzluklar yetmezmi? gibi, hemen her i?kolunda, ?farkl? siyasi e?ilimlere sahip? en az ?? sendika var. Sendikalar aras?ndaki bu ?farkl?l?klar?, ?o?u zaman birbirlerini rakip olarak g?rmelerini ve patronlara kar?? m?cadeleyi bir tarafa b?rak?p birbirleriyle rekabet etmelerine neden oluyor.
Sendikal rekabet nedeniyle, i?yerlerinde yarat?lan gerginlikler sonucunda i??ilerin ve m?cadelenin nas?l b?l?nd??? ve zay?flat?ld??? ile ilgili ?ok say?da ?rnek s?ralamak m?mk?n (bir s?redir AKP?li belediyelerde olanlar en son ya?anan ?rnekler). Patronlar?n yaratmaya ?al??t??? rekabet ortam?n?n bir benzerini sendikalar aras?nda ya?and???n? g?ren i??iler hem kendi i?inde b?l?n?yor hem de ?rg?tl?l?kten uzakla??yorlar. Bu durum, i??iler aras?ndaki dayan??ma ili?kilerini zay?flat?rken, ?rg?tl? m?cadeleyi de da??t?c? bir rol oynuyor. Rekabet nedeniyle sendikalar?n ya?ad??? ?ye kayb?, ayn? i?kolundaki sendikalar?n ?yelerini birbirinin ?yelerini ??rg?tleme? yar???na d?n???yor ve bu durumdan yine i??iler zararl? ??k?yor.
Sendikalar bir yandan aralar?ndaki rekabet nedeniyle s?rekli ?ye kayb? ya?arken, di?er taraftan esnek ?al??ma uygulamalar? nedeniyle her ge?en g?n ?rg?tlenme alanlar? daralt?l?yor. S?zle?meli, ta?eron, ge?ici istihdam, ?d?n? i??ilik vb uygulamalar g?vencesiz ?al??may? yayg?nla?t?r?rken, kadrolu istihdam g?nden g?ne azalt?l?yor. Farkl? istihdam bi?imleri aras?nda yarat?lan rekabet yetmezmi? gibi, bir de sendikalar?n aras?ndaki rekabet g?r?nt?s?, patronlar?n elini daha da g??lendiriyor.
Oysa sendikalardan beklenen, birbirinin ?yelerini ?e?itli yollarla ayart?p kendi ?at?s? alt?nda yeniden ??rg?tlemeleri? de?il, b?y?k bir ?o?unlu?u sendikas?z olan i??ileri ?rg?tlemek ve onlar? m?cadele i?inde birle?tirmek i?in ?al??malar yapmalar?. Aksi halde sendikalar?n, ya?ad?klar? sorunlar?n par?as? ve bir anlamda yarat?c?s? olarak ortaya ??kan bu sorunun ?n?ne ge?mek m?mk?n olmayacak.
Eski Roma?da ?e?itli nedenlerle birbirine durmadan di?lerini g?sterip h?rlayanlar i?in ?Homo, homini, lupus? yani, ?insan, insan i?in kurttur? denirmi?. Sendikal rekabet ortam? bu ?ekilde devam ederse, yak?n gelecekte sendikalar?n ve sendikal? i??ilerin ?kurtlar sofras?nda kuzu? haline gelmeleri ka??n?lmaz g?r?n?yor.
Erkan Aydo?ano?lu