KENT YAZILARI

T?rkiye?de pek ?ok alanda s?radan ve d?zenli gitmesi gereken konular inatla?mayla, dayatmayla karma??kla??yor, ??z?mden uzakla??yor ve giderek kaosa d?n???yor. Son y?llarda hukuk alan?nda artan keyfi d?zenlemelerin de etkisiyle karma?a b?y?yor, ??z?ms?zl?k derinle?iyor. ?lkede var olan sorunlara, yap?lan hatalar nedeniyle her ge?en g?n yenileri ekleniyor. Son g?nlerin g?ndemdeki konusu olan Anayasa de?i?ikli?i referandumu bu durumun somut ?rneklerinden. Anayasa de?i?ikli?inde ya?ananlara benzer ?rnekleri artt?rmak kolay. Bu t?rden olaylar?n bir b?l?m? kentleri ve kentte ya?ayanlar? do?rudan ilgilendiriyor.
?rne?in; iktidar?n be? y?ld?r de?i?meyen konular? aras?nda yer alan, orman niteli?ini yitirmi? 2.b alanlar?n?n durumu ve bu alanlara y?nelik d?zenleme giri?imleri, bunun bir ba?ka somut ?rne?i. Konuya ili?kin tart??malarda her ne kadar verilen ?rnekler do?ru se?ilmi? de olsa, s?ylemde dillendirilmeyen farkl? ama?lar?n sezilmesi, hissedilen ?lke ?ap?nda b?y?k bir talan endi?esi, ??z?m? giderek daha da zorla?t?r?yor. Her ne kadar gizlenmeye ?al???lsa, dillendirilmese de, eri?ilmek istenen amac?n verilen masum ?rneklerin ?ok ?tesinde oldu?u kolayl?kla anla??l?yor. Bu durum, bir yandan ??z?m? zorla?t?r?rken, di?er yandan ??phe dolu kar??l?kl? cephele?meyi yarat?yor.
Oysaki, konuya ili?kin d???nce ?reten ve yap?lmak istenilen d?zenlemeye kar?? ??kan pek ?ok kesim, meslek odalar?, sivil toplum ?rg?tleri ve konuya duyarl? kesimler, ?stanbul?da Sultanbeyli?nin, Antalya?da Kepez?in yeniden orman haline getirilmesinin (olanaks?z olmasa da) mant?ks?zl???n? bilmiyor de?iller. ?ktidar?n yapmak istedi?i d?zenlemeye kar?? ??k?? nedeni de temelde bu alanlar de?il elbette. ?nsanlar? d?zenlemeye kar?? ??k??a y?nelten ba?l?ca endi?e, ?srarla bu alanlar ?rnek g?sterilirken, yap?lacak d?zenlemeyle salt yap?la?mas?n? tamamlam?? bu alanlar?n de?il, hen?z ormana d?n??t?r?lmesi olanaks?z duruma gelmemi? pek ?ok alan?n talan edilmesi, yitirilmesi endi?esi.
Tasar? halindeyken karma?aya neden olan d???ncelerin ve yasal d?zenleme ?nerilerinin yan? s?ra, y?r?rl??e sokulan ve sonu?lar? a??s?ndan karma?a kayna??na d?n??en kimi uygulamalar da g?ndeminde ?lkemizin. Bunlar?n ba??nda b?y?k?ehir belediyelerinin s?n?rlar?na ili?kin yap?lan d?zenleme yer al?yor. B?y?k?ehir belediyelerinin kentsel geli?melerine dar gelen s?n?rlar?n?n geni?letilmesi, ?zerinde kolayl?kla uzla??labilecek bir zorunluluk. Ancak uygulamada se?ilen y?ntem, ?smarlama, planlamay? d??layan, valilik merkezine bat?r?larak a??lan bir pergelin arac?l???yla s?n?r belirlemesi olunca, ortaya ??kan sonu? yine karma?a.
Topluma a??klan?rken farkl? ?rneklerle anlat?lan, ancak yap?lan d?zenleme incelendi?inde, a??klanan d???ncenin ard?nda ba?ka nedenlerin yatt??? kolayl?kla alg?lanan, di?er yandan sonu?lar? a??s?ndan da yeni bir karma?an?n olu?mas?na neden olan uygulamalardan biri de tar?m alanlar?na ili?kin bir d?zenleme. ?e?itli y?ntemlerle ve nedenlerle, verimli tar?m topraklar? ?zerinde yap?la?m??, tar?m alanlar?nda yasad??? i?gale neden olmu?, ?zerinde ka?ak yap?la?malar?n bulundu?u arazilerin, metrekaresi 5 YTL bedelle affedilmesine ili?kin yap?lan d?zenleme s?z?n? etti?im di?er karma?a kayna??.
Yap?lan, yarg? kararlar? ile yasad??? ilan edilmi? olan Cargill?e, Amerika?ya verilen s?zler nedeniyle af ??karma gibi somut ve hedefi belli bir d?zenlemeyken buna benzer pek ?ok ka?ak tesisi katarak, ka?aktan devlete para kazand?rma d???ncesi eklenince sonu? yine karma?a. Pek ?ok ka?ak tesis sahibi, elinde metrekaresine 5 YTL ?dedi?ine ve Tar?m Bakanl??? taraf?ndan affedildi?ine ili?kin belge ile belediyelerin ve il ?zel idarelerinin kap?s?nda, ka?ak yap?s?na ruhsat alma pe?inde. Oysaki, ?lkemizde ba?ta imar yasas? olmak ?zere ge?erli olan di?er yasal d?zenlemeler, b?ylesi tesislere yap? ruhsat?, yap? kullanma izin belgesi ve i?letme izni verilmesine engel. Bug?n i?in devletin belirledi?i ?creti ?demi? ?ok say?da tesis sahibi, elde belge karma?ay? ??zme derdinde.
?lkemiz kentlerinde giderek daha can yak?c? bir karma?aya d?n??mekte olan kentsel d?n???m konusu da benzer ?rneklerden. Planlama a??s?ndan bak?ld???nda, aslen bir ??z?m ve uygulama arac? olmas? gereken ?kentsel d?n???m? d???ncesi, amac?ndan az da olsa sapt?r?ld???nda, uygulamalar?n ger?ekle?tirilece?i b?lgelerde ortaya ??kan sonu? tam anlam?yla kaos.
Oysaki, konuya ilgi duyan ve yap?lan uygulamalar? ele?tiren pek ?ok kesim de, bir d?nem kentlerimizde ?nemli boyutlara ula?m?? olan ka?ak yap?la?malar?n kentsel yap? stoklar?m?z?n ?nemli bir b?l?m?n? g?vensiz hale getirdi?inin bilinciyle, bu alanlar?n planlanmas? ve yenilenmesi gerekti?ini kabul etmekte. Bunun yan? s?ra, bu t?r yap?la?malar?n yo?un oldu?u b?l?mlerde sa?l?kl? bir kentsel ya?amdan s?z edilemeyece?i, teknik ve sosyal altyap? olanaklar? a??s?ndan bu alanlar?n olduk?a fakir oldu?u da bir ba?ka ortak kabul. Ba?ta yap? sto?unun g?venli hale getirilmesi ve kentsel ya?am standartlar?n?n y?kseltilmesi olmak ?zere, s?zde ortakla??lan, uzla??lan d???ncelere dayand??? iddia edilen uygulamalar?n giderek bir karma?aya d?n??mesinin ba?l?ca nedeniyse, b?lgede ya?ayanlar?n ya?am standartlar?n?n artt?r?lmas?ndan ?ok, yat?r?mc? kazanc?n?n y?kseltilmesi d???ncesinin ?ne ??kmas?.
Necati Uyar