ARASIRA

T?rkiye Cumhuriyeti?nin d?rt anayasas? oldu. ?imdi de yap?labilirse 5. anayasa tart???l?yor. Bundan ?nceki d?rt anayasa da -asker millet oldu?umuzdan- askerler taraf?ndan yap?ld?.
1924 Anayasas? Osmanl? feodalizminden ve emperyalist i?galden kurtulma ?abas? i?erisindeki bir ?lkenin anayasas? niteli?indedir. Bir din toplumu olan Osmanl??n?n tekke ve zaviyelerinden kurtulmak i?in Tevhid-i Tedrisat Kanunu ??kart?lm??, bu kanunla herkesin kendi dinini ya?amas? yerine, devletin dinini toplumun kabul etmesi istenmi?tir. Tevhid-i Tedrisat bir taraftan laiklik olarak sunulurken, di?er taraftan da imam hatip okullar? ve ilahiyat fak?ltesi ile devletin dine hakim olmas? i?in kullan?lm??t?r. Baz? dini inan?lara yasaklama getirilmi?, bu kesimler asimile edilmeye ?al???lm??t?r. Bu uygulamalarda en etkili ara? olan e?itim sistemi de bu anlay?? ?zerine oturtulmu?tur. Osmanl??dan T?rk ulusu ??karmaya ?al??an cumhuriyetin en g??l? arac?, e?itim ve asimilasyon olmu?tur.
1924?ten sonra a??lmaya ba?layan imam hatip okullar? ve Kuran kurslar?, 1945?ten sonra h?zl? bir bi?imde ?o?almaya ba?lam??t?r. Bu uygulama ile devlet, dini tektiple?tirme amac?n? g?tt??? halde b?yle olmam??t?r. Zamanla tekke ve tarikatlar devlette daha egemen olmaya ba?lam??lard?r.
Bizim konumuz e?itim sistemi oldu?u i?in, tekrar e?itime d?nelim.
Cumhuriyet kurulduktan sonra, ilk y?llar yabanc? e?itim uzmanlar?n?n ?lkeye davet edilmesi, rapor haz?rlat?lmas? ve bunlar?n incelenmesi ile ge?ti. 1940?ta k?y enstit?lerinin a??lmas? e?itim i?inde iyi bir ge?i? oldu?u halde, ?mr? devlete hakim olmaya ?al??an gerici ve ?rk?? anlay??lar taraf?ndan k?sa tutuldu.
1961 Anayasas?, toplumsal tepkinin artt??? bir ortamda ??kart?ld?. Nispeten hak ve ?zg?rl?klere yer veren bir ?zelli?e sahipti. E?itim ve ??retim sistemi de bu paralellik i?inde uygulan?yordu.
12 Mart 1971?de, hak aramay?, s?m?r?ye kar?? ??kmay?, ?lkenin ba??ms?zl???n? istemeyi, paras?z-bilimsel-demokratik ve ?zerk e?itim hakk?n? savunmay? tehlikeli ve su? sayan bir anlay?? ?lkede darbe yapt?. 1961 Anayasas??n? ?l?ks? ilan eden bu anlay??, t?m hak ve ?zg?rl?kleri yasaklarken, bir anayasa ile 1961 Anayasas??n? rafa kald?rd?. Ba??ms?zl?k m?cadelesi veren ayd?nlar?m?z?, gen?lerimizi katletti, idam etti ve zindanlara t?kt?.
E?itim sistemi de b?yle bir anlay??tan nasibini ald?. ?lk defa kapsaml? bir e?itim yasas? 1973?te 1739 say?l? ?Milli E?itim Temel Kanunu? olarak ??kt? . Bu kanunla hak, ?zg?rl?k ve ?lkenin ba??ms?zl???n? isteyen gen?ler yerine, devletine ve milletine ba??ml? itaatkar bir neslin yeti?mesi ama?land?.
?u madde bunu a??k?a ifade etmektedir:
Md.11 ??e?itim kurumlar?nda Anayasa?da ifadesini bulan T?rk milliyet?ili?ine ayk?r? siyasi ve ideolojik telkinler yap?lmas?na ve bu niyetle g?nl?k siyasi olay ve tart??malara kar???lmas?na hi?bir ?ekilde meydan verilmez.?
Bu, ?rk?? ?oven bir anlay???n e?itim sistemine a??k?a yans?t?lmas?d?r.
12 Eyl?l 1980 fa?ist darbesi ve arkas?ndan haz?rlanan anayasa, liberalle?me ve sosyal haklar?n budanmas? i?in yap?ld?. Bu anayasaya hakim olan anlay??, hak ve ?zg?rl?kleri daha da k?s?tlayan, yeni hak arama ara?lar?n? kullan?lamaz duruma getiren, toplumu gericile?tirmeyi ve dejenere etmeyi ama?layan bir ?zelli?e sahiptir.
Bunlar?n ?st?nde ve en ba?taki ?zelli?i, emperyalizme daha ?ok ba??ml? bir ?lkenin olu?turulmas?n?n anayasas?d?r. Bu anayasada e?itim sistemi, daha gerici ve daha ?rk??d?r. Bilimsel de?erlerden daha da uzakla?m?? bir niteli?e sahiptir.
?82? Anayasas??n?n di?er bir ?zelli?i de yamal? bir boh?a haline getirilmesidir. Emek?ilerin m?cadeleleriyle y?rt?lan yerinin, IMF, DB, ABD, AB ve GATS??n ipli?i ile tekrar yama yap?lmas?d?r.
?imdi yeni bir anayasaya ihtiya? duyulmu?tur.
Bu ihtiya? kimin i?in?
Elbette emek?ilerin bir anayasaya ihtiyac? vard?r. Bunu cumhuriyetin kuruldu?undan bu yana m?cadeleleriyle talep etmektedirler. ?Ba??ms?z Demokratik T?rkiye? talebi bunun ?z halidir. Ama ?imdi yap?lmak istenen anayasa, k?reselle?me ad? ile yeniden yap?lanan emperyalizmin, ?lkeleri daha kolay s?m?rmesinin arac? olacakt?r. ?htiya? buradand?r.
Anayasa tasla??n? haz?rlayan bir do?ent doktorun s?yledi?i gibi, ?bu anayasa liberalle?menin belgesi olacakt?r?. Topluma bunu kabul ettirmek i?in de 1982 Anayasas??n?n k?t?l?klerini anlatacaklar. Zaten tart??malar da buradan ba?lat?ld?.
Halbuki di?er anayasalarda oldu?u gibi bu anayasa da ?zelle?tirmenin, esnek ?al??t?rman?n, emek?ilerin y?z y?llard?r kazand??? haklar?n yok edilmesinin, do?ay? talan etmenin, ?evreyi kirletmenin, su ve do?al kaynaklar? t?ketmenin yasal dayana?? olacakt?r.
Bu anayasada e?itim ne olacak?
E?itimin paras?z-bilimsel-demokratik olmas?, herkese a??k ve ?retime y?nelik olmas? beklenebilir mi? Bu anayasay? haz?rlayanlar da dahil hepimiz ?hay?r? seslerini birlikte y?kseltiyoruz. Ama ?hay?r??n gerek?eleri farkl?.
Bug?nk? Anayasa?y? haz?rlayan ve haz?rlatan zihniyetin beslendi?i kaynak, sosyal devletin asli g?revi olan e?itim, sa?l?k ve sosyal hizmetlerin kamu hizmeti olmaktan ??kart?l?p liberal anayasan?n g?vencesinde, serbest piyasada pazarlanmas?n? istedikleri i?in yukar?daki talebe ?hay?r? diyor. E?itim, herkesin paras? kadar alabilece?i bir pazar ?r?n? olsun istiyor. Uluslararas? anla?malar? bu i?erikte haz?rl?yor ve ?lkelere imzalat?yor. Sonra anayasan?n buna g?re d?zenlenmesini istiyor. Bizim iktidar ve muhalefetimiz de bunu -tart???yor gibi yaparak- yerine getiriyorlar.
Emek?ilerin -halk?n- ?hay?r? gerek?esi farkl?. Emek?iler demokratik devlet talebi ile ?hay?r? diyorlar. Bu ?lkenin yeralt? ve yer?st? kaynaklar?n?n, e?itim ve sa?l?k hizmetlerinin herkese e?it ve paras?z sunulmas?n?n bir insan hakk? oldu?u ve bunun anayasada ifade edilmesinin yan?nda, uygulanmas?n? da istedikleri i?in ?hay?r? diyorlar.
*?VDER (??renci Velileri Dayan??ma Derne?i) ?zmir ?ube Ba?kan?
Orhan Y?ce*