Eski?ehir?de yeni k?lt?r: Tiyatro

Eski?ehir ?ehir Tiyatrolar? taraf?ndan, oyun izlemek ve tiyatronun kurumsal yap?s? ve ?al??malar?n? yerinde g?rmek ?zere Zeynep?le birlikte bu kente davet edildik ve ?? g?n boyunca ?ehir Tiyatrolar??n?n ?al??malar?n? takip ettik. ?ehir Tiyatrosu yetkilileri bizi son derece sayg?n ve sevecen bir konukseverlikle a??rlad?lar.
Eski?ehir?de bulundu?umuz s?re i?inde Belediye Ba?kan? Say?n Y?lmaz B?y?ker?en?in, sosyal demokrat yerel y?netim modelini t?m y?nleri ile nas?l uygulamaya koydu?unu ve kenti bir ba?tan bir ba?a nas?l yeniden yaratt???na tan?k olduk. Kentin sosyal dokusu ve mimari yap?s?, ?zel bir yasayla korunuyor sanki. Belediye sadece klasik hizmetlerle kendini s?n?rlamay?p sosyal, k?lt?rel ve sanatsal ?al??malarda da ?nc? rol? oynuyor. Tiyatrodan operaya, sanat galerisinden, kent orkestras?na kadar bir y???n etkinli?i kurumsalla?t?rarak s?rekli bir sanatsal eyleme d?n??t?r?yor. Kent y?netiminin gerek demokratik kitle ?rg?tleri gerekse de ?niversitelerle plan proje ba?lam?nda d???nsel ve pratik i?birli?i var ve ortak bir y?netim anlay??? egemen k?l?nmaya ?al???l?yor.
Kantocu ve Aldatma
Davet edildi?imiz ?? g?nl?k zaman diliminde ?ehir Tiyatrosu ?al??anlar?ndan dramaturg ?afak ?zen ve bir d?nem idari g?rev de ?stlenen oyuncu Emir M. ?zci, ?ehir Tiyatrosu?nun idari yap?s?, repertuar anlay???, g?sterim g?nleri, turneler, yapt?klar? festivaller, seyirci say?s? gibi kurumu yak?ndan tan?mam?za yard?mc? olacak bilgiler aktard?lar.
?lk g?n, bir g?n ?nce pr?miyerini yapan Haldun Dormen?in yaz?p y?netti?i Osmanl??n?n son d?nemleri ve Cumhuriyet?in ilk y?llar?nda sahneye ??kmak i?in kendi etnik ve dinsel kimli?ini saklayan kantocu bir kad?n?n konu edinildi?i ?Kantocu? adl? m?zikali, ikinci g?n ise uyumsuz tiyatronun ya?ayan son temsilcisi ?ngiliz tiyatro yazar? Harold Pinter??n yazd???, Devlet Tiyatrolar? sanat??lar?ndan Hakan ?imenser?in y?netti?i ?Aldatma? adl? oyunlar? izledik. Yazmakta yarar var: Haldun Dormen?in ayn? reji ve sahne tasar?m?yla bu y?l ?stanbul ?ehir Tiyatrosu?nda da g?sterimde olan ayn? adl? oyununun Eski?ehir ?ehir Tiyatrosu?ndaki g?steriminin daha ba?ar?l? oldu?u ger?e?ini, oyunda g?rev alan t?m oyuncu ve teknik ekibin eme?i ve enerjisini kutlamak ad?na belirtmek gerekiyor. ?zellikle Kantocu rol?n? yans?layan ?i?dem Altu? ve Komikzade Kenan Efendi rol?nde izledi?imiz Mert K?rlak??n oyunculu?u ?vg?ye de?er nitelikteydi.
Eski?ehir ?ehir Tiyatrolar?, oyuncu, teknik ve idari personel olmak ?zere say?lar? 70?e varan kadrosu ile yerli ve yabanc? yazarlar?n de?i?ik oyunlar?ndan olu?turduklar? repertuarlar?n?, kentin de?i?ik semtlerinde a?t?klar? ?? farkl? sahnede haftan?n 6 g?n? seyircisiyle bulu?turuyor.
?? farkl? sahnede
Bug?n i?in Turgut ?zakman Sahnesi, Tepeba?? Sahnesi ve B?y?k?ehir Belediyesi K?lt?r Saray??nda bulunan salonlar? olmak ?zere ?? farkl? sahnede ?al??malar?n? y?r?ten ?ehir Tiyatrosu, gen? ve enerjik bir kadro ile ?retimlerine devam ediyor. ?imdiye kadar yerli yazarlar Turgut ?zakman?dan Bir ?ehnaz Oyun, Resimli Osmanl? Tarihi, Ocak, Bilgesu Erenus?tan Misafir, Necati Cumali?den Nal?nlar, Aziz Nesin?den P?rtlatan Bal, Hadi ?ld?rsene Canikom, N?z?m Hikmet?in ?iirlerinden derlenen Kuvayi Milliye, Haldun Taner?den G?zlerimi Kapar?m Vazifemi Yapar?m gibi her t?rden oyunu seyircisiyle bulu?turan ?ehir Tiyatrosu yabanc? yazarlardan Anton ?ehov?un Vi?ne Bah?esi, (2004-2005 sezonunda K?lt?r Saray??ndaki salonun a??l?? oyunu) Neil Simon?dan ?kinci Caddenin Mahkumu ve B?y?k A?klar?n Sonuncusu, Sartre?dan Gizli Oturum, her d?nemin oyunu olarak klasik bir yap?t haline gelmi? Molier?in Tartuffe adl? oyunlar? sahneleniyor.
Genel Sanat Y?netmen Vekili K.Sinan Demirer?in verdi?i bilgiye g?re ?ehir Tiyatrosu bu sezon, Kantocu ve Aldatma adl? oyunlar?n d???nda, ?ocuk tiyatrosu konusunda yapt??? ?al??malarla ad?n? duyuran Haluk Y?ce?nin yazd??? ve y?netece?i ?Nil?fer?in Bebe?i? adl? ?ocuk oyunu olmak ?zere ?nsal Co?ar??n y?netece?i Mrozek?in ?A??k Denizde? adl? oyunu ve Sad?k ?endil?in yazd??? yine bir klasik olan Kanl? Nigar adl? oyunlar? da seyircisiyle bulu?turmak i?in haz?rl?klar?n? s?rd?r?yor. Bu sezon ayr?ca Kanadal? ?nl? tiyatro ustas? Luciano da kendi tarz? olan form tiyatro tarz?nda ?al??ma yapmak ve Kozlar? Payla?mak adl? kendi oyununu sahnelemek ?zere Eski?ehir?e davet ediliyor.
Eski?ehir ?ehir Tiyatrosu?nun 7 y?ll?k k?sa tarihine s??d?rd??? ?al??malar? ve tiyatro ?retimleri ?zet olarak b?yle. Bu ?al??malar? birlikte kotaran ?ok gen? ve enerjik bir kadrosu var. Ancak buradaki tiyatro hayat? ve halk?n tiyatroya ilgisi nedense g?rsel ve yaz?nsal bas?nda hak etti?i yeri bir t?rl? bulam?yor. Medya y?neticileri medyumlu?u esas meslek haline getirdiklerinden olsa gerek, ciddi i?lere ve akp d??? hizmet ve ?retimlere fazla meyletmiyorlar. Bir de, skandal ve magazinin bula?mad??? i?lere haber g?z?yle bakmamakta ?srar ediyorlar h?l?. Ne ac? ve ne kadar da kepaze...

---

Eski?ehir?de tiyatronun tarihi
?ehir Tiyatrosu?nun bug?nk? kurumsal yap?s?na bakmadan ?nce Eski?ehir?de tiyatro g?sterimleri ne kadar eskiye dayan?yor, ge?mi?ine bir g?z atal?m. ??nk? bu tarihsel ba?lang?? hem Say?n B?y?ker?en?nin sanatsal ve k?lt?rel inad?n?n anla??lmas? hem de kentin ge?mi?ten bug?ne ta??d??? sanatsal miras?n anla??lmas? a??s?ndan ?nem ta??yor.
Eski?ehir?de amat?r tiyatronun kurumsalla?mas? ve tiyatro g?sterimlerinin ezeli, 1950 y?l?nda kurulan ?Eski?ehir Konser ve Tiyatro Derne?i?nin kurulmas? ile ba?lar. Derne?in ilk etkinlikleri, kent e?raf?n?n ?ocuklar?n?n m?zik konusunda de?i?ik kurslar almas? ve ??rendiklerini amat?r d?zeyde konser bi?iminde sunmalar?ndan olu?ur. Daha sonra i?inde bankac?, ??retmen, doktor ve ??rencilerin de bulundu?u bir grup dernek ?yesi Halkevleri?nde amat?r tiyatroya ba?larlar ve haftada ?? g?n temsil sunarlar. Ancak mevcut olanaklar bir tiyatro grubunun ya?amas? i?in yeterli olmaz ve ?eker Fabrikas??n?n m?d?r? fabrikaya bir tiyatro salonu yapt?rarak en az?ndan mekan sorununu b?y?k oranda ??zm?? olur.
Topluluk g?sterimlerine devam ederken ayn? y?llarda kurucular? aras?nda mevcut belediye ba?kan? Y?lmaz B?y?ker?en?in de yer ald??? T?rk Devrim Ocaklar? Eski?ehir ?ubesi gen?lik tiyatrosunun olu?umuna ?nc?l?k eder. Topluluk ?Akademi Tiyatrosu? ad?n? alarak ilk olarak Turgut ?zakman??n ?Duvarlar?n ?tesi? adl? oyununu sahneler.
G?sterilen ilgi B?y?ker?en ve arkada?lar?n? T?rk Devrim Ocaklar? Oda Tiyatrosu?nu kurmaya kadar g?t?r?r. Ancak finansman sorunu bir t?rl? ??z?lemez ve ekiptekiler kan bankas?na kanlar?n? satarak tiyatroyu ya?atmak i?in and i?erler. B?ylece Eski?ehir?de kurulan ilk tiyatro toplulu?u Kanla Kurulan Tiyatro olarak n?kteli bir anlat?mla tarihe ge?er. Topluluk daha sonra mezunlar ve askerlik sebepleriyle da??l?r ve yerine 1966?da Muhsin Ertu?rul ve Haldun Taner?in destekleriyle Eski?ehir ?ehir Tiyatrosu kurulur. Ancak topluluk iki farkl? talihsizlik ya?ar ve g?sterimleri ertelenir. Birincisi o y?l kentin orta yerinden ge?en Porsuk ?ay? ta?m?? ve g?sterim yap?lamam??t?r, ikincisi ise toplulu?un kulland??? Elektrik ?daresi?nin zemin kat?nda bulunan tiyatro salonunda yang?n ??kar ve grubun hevesi k?r?l?r. Yap?lan tadilatta ise yeni binada salon yer almaz. Bu olaylar Y?lmaz B?y?ker?en?i y?ld?rmaz, tersine B?y?ker?en inatla sanat ve tiyatro sevdas?n? hep canl? tutar. Belediye ba?kan? se?ildikten sonra hep diri tuttu?u eski sevdas?n? ya?atmak i?in kollar? s?var ve ?ehir Tiyatrosu?na ge?mi?ten getirdi?i kurumsal kimli?ini iade eder.
?ehir Tiyatrosu, Eski?ehir B?y?k?ehir Belediye Ba?kanl????n? ard? ard?na iki d?nem kazanan mevcut ba?kan Prof. Dr. Y?lmaz B?y?ker?en?in giri?imiyle 2000 y?l?nda haz?rl?klar?na ba?lar. Gerekli mekan?n olu?turulmas?yla 2001 y?l?nda 27 Mart D?nya Tiyatrolar G?n??nde Turgut ?zakman??n yazd??? ve kurucu sanat y?netmeni Ergin Orbey?in y?netti?i ?Bir ?ehnaz Oyun? adl? oyunla seyircisine merhaba der.
B?y?ker?en, g?revi devrald???nda kabz?mallar?n kulland??? eski bir binay? restore ederek Haller K?lt?r Merkezi ad?yla tiyatro salonuna d?n??t?r?r ve b?ylece ?ehir Tiyatrolar??n?n temeli at?l?r. Kent halk?n?n k?lt?rel ve sanatsal etkinliklere ilgisini fark eden B?y?ker?en, hemen arkas?ndan ba?ka bir semtte yeni bir sahne daha a?ar. B?y?ker?en, Eski?ehir?in Tepeba?? semtinde bulunan Haller K?lt?r Merkezi?ndeki tiyatro salonunun ad?n?, bir yang?nda k?l olan ve ?imdi yerinde TRT?nin ucube bir mimari ile kondurdu?u binas?n?n yer ald??? ?stanbul Tepeba???ndaki Tepeba?? Tiyatrosu?na bir g?nderme olsun diye Tepeba?? Tiyatrosu koyar.
Metin Boran