?Anayasa tasla??, AKP?den beklendi?i gibi?

AKP?nin h?zla g?ndeme getirdi?i, ?u g?nlerde ise beklemeye ald??? anayasa tasla??na ele?tiriler s?r?yor. ?evre M?hendisleri Odas? (?MO) Ba?kan? Ertu?rul ?nl?t?rk, taslakta ?evrenin yok edilmesinin ?n?n?n a??ld???n?, ?evre ve do?al zenginliklerin, ticari bir mal gibi g?r?ld???n?n alt?n? ?izerek, iktidar? uyard?. ?ktidar? ??evreyi geli?tirmek, ?evre sa?l???n? korumak ve ?evre kirlenmesini ?nlemek? ?devini yerine getirmeye ?a??ran ?nl?t?rk, anayasa tasla??n? ?evre a??s?ndan gazetemize de?erlendirdi.

AKP?nin anayasa tasla??n? nas?l de?erlendiriyorsunuz?
Anayasa tasla?? haz?rlan?rken, kat?l?mc? ve demokratik s?re?ler i?letilmemi?tir. Bunun i?in de ?esas?tan ?nce ?usul??n tart???lmas? gerekiyor. ?lk etapta, t?rban ve ?ar?afa dolanan bu ?al??man?n, arka plan?nda ise sosyal devleti ve kamusal alan? tamamen yok etmeye y?nelik, yeni liberal sa?c? yakla??m?n d??avurumunu g?rmek m?mk?n.

Peki bu taslakta sizin alan?n?z, ?evre nas?l ele al?n?yor? Sizi tatmin etti mi?
Tasla??n, ??evrenin korunmas? ve milli servetlere ili?kin h?k?mler? ba?l?kl?, 129?uncu maddesinde, ?Devlet herkesin, insani geli?imini m?mk?n k?lan sa?l?kl? bir ?evrede ya?amas? i?in gerekli tedbirleri al?r. ?evrenin en ?st d?zeyde korunmas? ve ?evre kalitesinin iyile?tirilmesi, s?rd?r?lebilir kalk?nma ilkesiyle uyumlu olarak, herkesin ve devletin g?revidir? deniyor. 1982 Anayasas??nda bile, bir hak olarak, sa?l?k ve konut hakk? ile birlikte ele al?nm??t?r. 56?nc? maddede, ?Sa?l?k hizmetleri ve ?evrenin korunmas?? ba?l??? alt?nda, ??Herkes sa?l?kl? ve dengeli bir ?evrede ya?ama hakk?na sahiptir. ?evreyi geli?tirmek, ?evre sa?l???n? korumak ve ?evre kirlenmesini ?nlemek Devletin ve vatanda?lar?n ?devidir. Devlet, herkesin hayat?n?, beden ve ruh sa?l??? i?inde s?rd?rmesini sa?lamak, insan ve madde g?c?nde tasarruf ve verimi art?rarak, i?birli?ini ger?ekle?tirmek amac?yla sa?l?k kurulu?lar?n? tek elden planlay?p hizmet vermesini d?zenler. Devlet, bu g?revini kamu ve ?zel kesimlerdeki sa?l?k ve sosyal kurumlar?ndan yararlanarak, onlar? denetleyerek yerine getirir. Sa?l?k hizmetlerinin yayg?n bir ?ekilde yerine getirilmesi i?in kanunla genel sa?l?k sigortas? kurulabilir? denirken, ?konut hakk?? ba?l?kl? 57?nci maddede ?Devlet, ?ehirlerin ?zelliklerini ve ?evre ?artlar?n? g?zeten bir planlama ?er?evesinde, konut ihtiyac?n? kar??layacak tedbirleri al?r. Ayr?ca toplu konut te?ebb?slerini destekler? ifadesine yer veriyor. Bu noktada, taslak, darbe ?r?n? 82 Anayasas? ile k?yasland???nda bile ?evreyi ?hak? olmaktan ??kar?yor.

Taslakta ??evre hakk?? yok diyorsunuz yani?
??evre hakk?? kavram?n?n taslakta yok say?ld???n? g?r?yoruz. Bu hem hayati ?nem ta??rken, hem de ?lkenin taraf oldu?u uluslararas? anla?malara da ayk?r?d?r. 82 Anayasas??nda ve ard?ndan 82 y?l?nda ??kar?lan ?evre Yasas??yla, ??evre hakk??n?n d?zenlenmesi y?n?nde ?nemli ad?m at?lm??ken, Anayasa?daki ?Herkesin, sa?l?kl? ve dengeli bir ?evrede ya?ama hakk?? ifadesinin taslakta yer almad??? g?r?l?yor. Bu da tasla??n, 1972 Stockholm Konferans? ve 1982 Anayasas??n?n gerisine d??t???n? g?steriyor. Taslak, AKP iktidar?n?n bug?ne kadarki uygulamalar?n?n bir yans?mas? olarak, ?evreyi koruyan, geli?tiren, ?evresel hizmetleri kamusal hizmet olarak toplum yarar?na d?n??t?recek bir ?evre politikas?n?n olmad???n? ortaya koyuyor. Asl?nda AKP iktidar?ndan, temel ald??? ??reti ve g?? ald???, beslendi?i k?resel kapitalist ekonominin ger?ekleri itibariyle farkl? bir anayasa, farkl? bir ?evre politikas? beklemek de ger?ek?i olmayacakt?r.
??evre hakk?? taslakta yer alm?yor ama, ??evrenin en ?st d?zeyde korunmas? ve ?evre kalitesinin iyile?tirilmesi, s?rd?r?lebilir kalk?nma ilkesiyle uyumlu olarak? ifadesi ekleniyor. Bu, politik bir tercihin topluma dayat?lmas?d?r. Bug?n sermayenin, ?yeni i? yapma ?ekli? olan, ?s?rd?r?lebilir kalk?nma? ilkesi, siyasi iktidar?n ??karlar? do?rultusunda kullanma ?abalar?yla birlikte ?ne ??kar?l?yor. Bu durumda, do?al varl?klar?n korunmamas?, ?evre hakk?n?n gereklerinin yerine getirilmemesi ka??n?lmaz olacak. S?rd?r?lebilmesi eme?in ve do?al varl?klar?n s?m?r?s? ile m?mk?n olan d??a ba??ml? kapitalist ?retim ili?kilerinin egemen oldu?u T?rkiye i?in, bu anlam?yla ekolojik, ekonomik, sosyal ve k?lt?rel geli?meden s?z etmek m?mk?n olmayacak.
Anayasa tasla??nda, ya?am?n t?m alanlar?n?n piyasa ekonomisinin gerekleri y?n?nde bi?imlendirilmeye ?al???ld???n? g?r?yoruz ki; bu durumda ?evre, do?a ve ya?am ad?na, gelecek ku?aklar?n ya?am haklar? ad?na iyimser olmak akla ve bilime ayk?r? d???yor.

??evrenin korunmas?? nas?l d?zenleniyor?
Taslakta ?evre, milli servetlere ili?kin h?k?mler? ba?l??? alt?nda ele al?n?yor. Bu da do?al kaynaklarda ?zelle?tirme ve ticarile?tirme yakla??m?n?n benimsendi?ini g?steriyor. ??evrenin korunmas?? son derece mu?lak ifadelerle yer al?yor. B?ylece, hem belirsizlik hakim k?l?narak, ??kar gruplar?na g?re ?ekil alabilecek yasal bo?luk yarat?lmak isteniyor hem de ?herkese? verilen g?rev ile devletin ve egemen s?n?flar?n bu alandaki sorumluluklar? g?zden ka??r?lmak isteniyor.
Oysa, ya?amsal ?neme sahip olan ve bir hak olarak kabul edilen ??evre?, anayasada ayr? bir madde olarak d?zenlenmeli ve anayasan?n ?temel haklar? ba?l?kl? b?l?m?nde, b?t?nc?l bir yakla??m ve kamu yaran?n?n g?zetilmesini zorunlu k?labilecek bir i?erikte d?zenlenmeliydi. Belirsiz bir ifade yerine, ?Herkes, sa?l?kl? bir ?evrede ya?ama hakk?na sahiptir. Devlet ve t?m yurtta?lar ?evrenin t?m bile?enlerini korumak ve geli?tirmekle y?k?ml?d?r. Devletin ve yurtta?lar?n hak ve y?k?ml?l?kleri yasalar ile d?zenlenir? h?km?ne yer verilmeliydi.

Meslek ?rg?tlerinin tan?m? da daralt?l?yor...
82 Anayasas??nda detayl? olan meslek ?rg?tleri tan?m?, taslakta olduk?a daralt?ld??? gibi, ?yasaklar? ?ne ??kar?l?yor, baz? ?yelerin zorunlu ?yeli?i kald?r?l?yor, meslek ?rg?tlerinin ba??ms?z ve ?zerk yap?lar?na g?lge d???r?l?yor.

Kayg?lar?n?z? ba?l?klar halinde s?ralarsak...
?evre yerine kalk?nma ?abalar?na ?ncelik ve a??rl?k verilece?inden, yurtta?lar?n sa?l?kl? bir ?evrede ya?ama hakk? gerekti?i gibi ya?ama ge?irilemeyece?inden, do?al zenginliklerin gerekti?i gibi korunamayaca??ndan, ?evreyi ya?an?lamayacak duruma getiren, do?al varl?klara zarar veren ya?ama bi?imi s?rd?r?lece?inden, egemen s?n?flar?n sorumluluklar?n? gere?ince yerine getirmeyece?inden, emperyalist ?lkelerin ?evre sorunlar?na yol a?an ve bu sorunlar? daha da a??rla?t?ran ?retim, teknik ve eski teknolojilerini, d??a ba??ml? ?lkemize aktarmalar?n?n ?n?ne ge?ilemeyece?inden kayg? duyuyoruz.

?a?r?n?z ne olacak?
Anayasalar t?m ya?ama alanlar?m?z? d?zenleyen belgelerdir. Bu nedenle de haz?rl?k s?recine t?m yurtta?lar?n demokratik kitle ?rg?tleri arac?l???yla kat?l?m? sa?lanmal?d?r. Yurtta?lar?m?z?n sa?l?kl? bir ?evrede ya?ama hakk?, do?al, tarihsel ve k?lt?rel zenginliklerimizin korunmas? hi?bir gerek?eyle g?z ard? edilecek, savsaklanacak, ?telenebilecek, ikincil sorun alan? de?ildir. B?t?n bunlar g?z ard? edilemeyecek bir devlet g?revidir. Do?al, tarihsel ve k?lt?rel de?erlerin metala?t?r?lmas?na yol a?abilen her t?rl? d?zenleme, ?lkemizin d??a ba??ml?l???n? peki?tirecek, gelece?ini yok edebilecektir. B?t?n bu s?ylediklerimiz do?rultusunda AKP iktidar?n?, ??evreyi geli?tirmek, ?evre sa?l???n? korumak ve ?evre kirlenmesini ?nlemek? ?devini yerine getirmeye ?a??r?yoruz. (Ankara/EVRENSEL)
Sultan ?zer