21 Ekim 2007 00:00

orhan duru?yla bilim-kurgu ?st?ne

Orhan Duru, ilk kitab? ?B?rak?lm?? Biri? ile ad?n? duyurdu. Bu kitab?nda alays?l? bir dil ve anlat?mla ?evresinde olup bitenleri anlat?r. Orhan Duru, daha ilk ?yk?lerinden ba?layarak kurgu, anlat?m, dil a??s?ndan deneysel bir aray?? i?inde olmu?tur.

Paylaş

Orhan Duru, ilk kitab? ?B?rak?lm?? Biri? ile ad?n? duyurdu. Bu kitab?nda alays?l? bir dil ve anlat?mla ?evresinde olup bitenleri anlat?r. Orhan Duru, daha ilk ?yk?lerinden ba?layarak kurgu, anlat?m, dil a??s?ndan deneysel bir aray?? i?inde olmu?tur. Anlat?m bi?imini olu?turmakta Evliya ?elebi, K?busname ?evirisi, Silahtar Tarihi ile Naima Tarihi'nden hem dil, hem anlat?m a??s?ndan yararlanm??t?r. ?Bu ?yk?lerinde devrik c?mlelerin ve olo?and??? betimlemelerin yabanc?la?t?r?c? etkisini ustal?kla? kullanm??t?r.
F?sun Akatl?, B?rak?lm?? Biri?ndeki ?yk?leri: ?Orhan Duru?nun hemen her ?yk?s?nde sat?rlararas? bir felsefenin varl??? sezilmektedir. Ama hi? sayfa y?z?ne ??k?p okuru bilgisizlikle su?lamaya kalk??mayacak kadar ak?ll?, sevimli bir felsefe bu....? diye niteler.
As?m Bezirci, bu kitaptaki on sekiz ?yk?n?n alt?s?n? ?korku hikayeleri? diye nitelendirir. Korku hikayelerinin d???nda kalanlar i?in ?unu s?ylemektedir:
?Hikayelerin bir k?sm? de?i?tirim hikayelerdir. Bunlarda yazar hem kendisinin, hem toplumumuzun i?inde bulundu?u bo?lu?u, anlams?zl??? dile getirmek ister.?
Duru, ilk ?yk?lerinden ba?layarak As?m Bezirci'nin dedi?i ?kar??t?r?m, de?i?tirim, uyarlama, abartma, ger?ek?st?ne ??kma? gibi ??eleri anlat?m?yla diline yans?tm??t?r.
??te bu de?i?tirimler, Orhan Duru'nun kendi ?yk?s?n?, dolay?s?yla ?yk?c?l???m?z? ileri a?amalara ta??m??t?r.
Orhan Duru, deneyimi hi? elden b?rakmam??t?r. 1960-70 aras?ndaki ?yk?lerinde bireyden topluma do?ru bir a??l?m g?r?l?r. Ger?ek?st? ?gelerden yararlanan yergi dozu artan bir anlat?ma y?neldi. F?s?n Akatl?, bu d?nemin kitab? Denge Uzman? i?in ?unlar? s?yl?yor:
?Denge Uzman??nda yazar, ayn? bilgece alayc?l???, ?a?r???msal bir eksen ?evresinde sarmala?an dil oyunlar?yla; sa?man?n k?y?s?na vurup anlaml?da karar k?lan, ?a??las? olan? ola?anla?t?ran bi?emi ?e?itlendirip inceltir.?
1970?ler sonras?nda toplumsal sorunlara daha ?ok y?neldi?i g?r?l?r.
????i ya?am?n? ger?ek?i bir tav?rla ele al?r.? A??r ???iler'le Yoksullar Geliyor adl? kitaplar?ndaki ?yk?ler, toplusal-siyasal bir a??rl?k kazan?r. Bu ?yk?lerde toplumsal-siyasal ele?tiri derinlikli bir boyuta ula??r.
Orhan Duru, i?erikteki bu geli?menin ard?ndan alays?l? ele?tirel ger?ek?st?ne ??kan abart?l? anlat?m?n? elden b?rakmadan ?i?e?yle Bir B?y?l? Ortamda adl? kitaplar?ndaki ?yk?lerde bilim-kurgu t?r?n? de dener.
?lk kitab?yla ?yk?c?l???m?ze ?zg?n bir anlat?m? ta??yan Orhan Duru, ?i?e?yle Bir B?y?l? Ortamda'ki ?yk?leriyle de ?yk?c?l???m?z? bilim-kurguyla tan??t?rd?.
Bu konuda Orhan Duru'yla k???k bir s?yle?i yapt?k.

- ?yk?lerinde bilim-kurgu t?r?ne de yer veren bir yazars?n, neden bilim-kurgu diye sorsam?..
Bilim-kurgu ?a??m?z?n bir yaz?n bi?imidir. Ayr?ca ?e?itlilik verir. Bu y?zden arada bilim-kurguya ba?vururum.

- G?n?m?z edebiyat?nda bilim-kurgu t?r?ne e?ilim pek yok. Yan?l?yor muyum?
G?n?m?zde bilim-kurguya yeteri kadar e?ilim oldu?una inan?yorum. Ama her e?ilim tam olarak yans?yam?yor toplumda.

- Eski edebiyat?m?zda da rastland???n? sanm?yorum. Burada akl?ma ?u geliyor, Bat?'daki ?rnekler mi seni bilim-kurguya itti, yoksa ya?anan ger?ekler mi?
Bat?'daki ?rnekler de beni bilim-kurgu yazmaya itti, ya?am?n ger?ekleri de. ?rne?in mini telefonlarla ger?ek bir bilim-kurgu ortam? da ya??yoruz.

- Bilim-kurgu neyi anlat?r?
Bilim-kurgu d?? kurmam?za ve gelece?i d???nmemize yarar.

- ?yk?lerindeki dil d?zeninden, abart?l? anlat?m?ndan akl?ma eski edebiyat?m?z?n ?nl?lerinden Mercimek Ahmet'le Evliya ?elebi geliyor. Daha bilmedi?im ba?kalar? da olabilir. Bunlar?n bilim-kurguyla bir ili?kileri olabilir mi sence? Ya da bunlar?n yazd?klar?n?n kimi y?nlerinden yararlanarak m? bilim-kurguya ge?tin?
Eski edebiyat?m?z?n bilim-kurgu ile bir ili?kisi yok. Bilim-kurgu i?in bilim ortam? gerekir. T?rk toplumu ise daha yeni yeni bilim ortam?na ge?iyor. Bilim olmal? ki kurgusu olsun. Eski yazarlar?m?za ilgim salt anlat?m bak?m?ndan oldu.

- Bilim-kurgu, toplumsal d?zen ya da d?zensizliklerden mi kaynaklan?yor? Ele?tirel bir bak?? m?d?r?
Bilim-kurgu bir ara? say?labilir. O bak?mdan topluma ele?tirel bir bak?? olarak al?nabilir. Bunun ?rneklerini Bat? yaz?n?nda g?r?yoruz.

- Senin ?yk?de yapt?klar?ndan yola ??karak diyorum ki, bilim-kurguyla alays?l???n ne t?r bir ili?kisi olabilir?
Bilim-kurgu alayc? bi?imle de kullan?labilir.

- Sonu? olarak, bilim-kurguya y?nelmek edebiyat?m?za ne t?r bir a??l?m sa?layabilir?
Bilim-kurgu, yaz?n?m?z?n ufuklar?n? geni?letebilir. Daha ?imdiden bilim-kurgu bu etkisini gen? yazarlar i?inde ba?ar?yla g?stermi?tir.
Adnan ?zyal??ner
ÖNCEKİ HABER

kazda?lar??nda ???nc? truva sava?lar?

SONRAKİ HABER

evrensel olmak

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...