02 Kasım 2007 00:00

2008 cari a???? krizi hat?rlat?yor

T?rkiye?nin ?zellikle son be? y?l?na damgas?n? vuran s?cak para giri?i, d???k kur ve ithalata dayal? ?y?ksek cari a??k pahas?na b?y?me? modelinde, 2008 y?l? projeksiyonlar?, s?rd?r?lemez bir noktaya i?aret ediyor.

Paylaş

T?rkiye?nin ?zellikle son be? y?l?na damgas?n? vuran s?cak para giri?i, d???k kur ve ithalata dayal? ?y?ksek cari a??k pahas?na b?y?me? modelinde, 2008 y?l? projeksiyonlar?, s?rd?r?lemez bir noktaya i?aret ediyor.
Gelecek y?l milli gelirde kaydedilecek her 100 dolarl?k art?? kar??l???nda 126 dolarl?k cari i?lemler a???? verilece?i ?ng?r?l?yor.
2008 y?l?nda Gayri Safi Milli Has?lan?n 520 milyar dolara y?kselece?i ?ng?r?l?yor. Bu bir ?nceki y?la g?re milli gelirin 31 milyar dolar artmas? anlam?na geliyor. S?z konusu rakam, ilk kez, milli gelirin cari a????n alt?nda kalmas? anlam?na geliyor. 2008?e ili?kin ?ng?r?ler ise cari a????n milli gelirdeki art??? a??k farkla ge?ece?ini ortaya koyuyor. Gelecek y?l 31 milyar dolarl?k Gayri Safi Milli Has?la art???na kar??l?k ?ng?r?len cari a??k 39.2 milyar dolar d?zeyinde bulunuyor. Buna g?re gelecek y?l milli gelirde elde edilecek her 100 dolarl?k art?? i?in yakla??k 126 dolar cari a??k verilecek.
Kriz y?llar? gibi
1994, 1998, 2001 gibi T?rkiye?nin ekonomik kriz ya?ad??? y?llara bak?ld???nda, bunlar?n bir ?nceki y?l?nda y?ksek cari a??k ve y?ksek b?y?me oldu?u g?ze ?arp?yor. Bu y?llarda cari a??k, y?ll?k milli gelir art???na yakla?t?, ancak hi?bir zaman ge?medi.
1994 krizi ?ncesinde 1993 y?l?nda T?rkiye ekonomisi 8.1 oran?nda b?y?y?p, GSMH?y? 20.5 milyar dolar art?rarak 178.7 milyar dolara ??kar?rken, 6.4 milyar dolar cari a??k ortaya ??km??; b?ylece 100 dolar b?y?yebilmek i?in 31 dolar cari a??k vermi?ti.
Yine ?nemli bir kriz y?l? olan 1998?den ?nce 1997 y?l?nda milli gelirini 8.8 milyar dolar art?rarak 192 milyar dolara ??karan T?rkiye, ayn? y?l 2.6 milyar dolar cari a??k verdi.
2001 krizinde de benzer bir tablo ya?and?. Makro ekonomik g?stergelerde yakla?an bir krizin i?aretlerinin al?nd??? 2000 y?l?nda T?rkiye 6.3 b?y?rken, gayri safi milli has?lan?n 14.7 milyar dolar artarak 200 milyar dolara ula?t?. Ayn? y?l cari a??k 9.8 milyar dolar oldu. 2000 y?l?nda 100 dolarl?k b?y?me i?in 67 dolar cari a??k verdi.
S?cak para ba?rolde
T?rkiye?nin cari i?lemler a????n?n son d?rt y?lda h?zla b?y?mesinin temelinde giderek b?y?yen d?? ticaret a????, bunun da temelinde yo?un s?cak para giri?inin kurlar? d???rerek ithalat? patlatmas? yat?yor.
An?lan d?nemde T?rk paras?n?n de?erlenmesi, ihracat? ve turizmi olumsuz etkileyerek d?viz gelirlerini d???r?rken, ?zellikle ara mal? ithalat?n? art?rarak d?viz giderlerini b?y?tt?. 2003 y?l?ndan itibaren kurlarla birlikte enflasyonu da d???r?rken, ithalata dayal? bi?imde b?y?meyi art?ran bu trend, gelinen a?amada T?rkiye?yi rekor d?? a??klarla kar?? kar??ya b?rakt?. (Ankara/ANKA)
Kritik a?ama

2003 y?l?ndan bu yana s?ren, yo?un s?cak para giri?inin reel kurlar? d???rmesi, bunun da ithalat? ucuzlatarak h?zla art?rmas? sonucu, h?zl? b?y?me ve y?ksek cari a??k birbirinin neden ve sonucu haline geldi. ?thalata dayal? b?y?me modelinin damgas?n? vurdu?u bu d?nemde, b?y?me giderek daha fazla cari a??k vermeyi gerektirdi. Son be? y?lda b?y?mek i?in giderek daha ?ok ithalat yapmak ve cari a??k vermek zorunda kalan T?rkiye ekonomisinde cari a??k-milli gelir art??? dengesinde 2008?de gelinen a?ama, ithalata dayal? b?y?me modelinin s?rd?r?lebilirli?i tart??mas?n? da g?ndeme getirdi.
T?rkiye 2003 y?l?nda 58.3 milyar dolarl?k milli gelir art??? kaydederken 8 milyar dolarl?k cari i?lemler a???? vermi?ti. 2004 y?l?nda 60.2 milyar dolarl?k GSMH art??? i?in 15.6 milyar, 2005?te de 61.4 milyar dolarl?k GSMH art??? i?in 22.6 milyar dolarl?k cari a??k vermek zorunda kal?nm??t?. Di?er bir deyi?le 100 dolarl?k b?y?me i?in 2003 y?l?nda yakla??k 14 dolar, 2004 y?l?nda 26 dolar, 2005 y?l?nda ise 37 dolar cari a??k verilmi?ti. 2002-2008 d?neminde dolar cinsinden y?ll?k milli gelir hacminde y?zde 188 dolay?nda bir art?? olurken, y?ll?k cari a??k tutar?ndaki art?? y?zde 2 bin 472?ye (yakla??k 25 kat) ula??yor.
ÖNCEKİ HABER

G?ne? kentler kurulmal?

SONRAKİ HABER

?zg?rl?kler ?lkesine bak!

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...